آنچه از خواب نمي‌دانستيد
نويسنده:دکتر ميرفرهاد قلعه‌بندي*
خواب فقط فقدان بيداري نيست؛ يعني يک پديده منفعل ناشي از ترک محرک‌هاي محيطي نيست. بسياري از مراکز مغز ما طي خواب فعال مي‌مانند.
تمام مکانيسم‌هاي مسوول ايجاد خواب در مغز قرار دارند و بنابراين اين کارکرد مغز که مسوول سلامت عمومي فرد است، نه تنها مغز، بلکه تمام بدن را متاثر مي‌سازد. قرن‌هاست که پرسش از چگونگي کارکرد خواب مطرح شده، بدون آنکه پاسخ مناسبي براي آن ارايه شود. اگرچه کارکرد دقيق خواب کاملا روشن نيست ولي بر مبناي آزمايش‌هاي «محروميت از خواب» در انسان‌ها و حيوانات، نظريه‌هاي مختلفي مطرح شده است. به عنوان نمونه، براي حفظ انرژي، تجديد آمادگي بدن و مغز نياز به خواب داريم تا طي بيداري، کارکرد مناسبي داشته باشيم.
بعضي شواهد نشان مي‌دهند که براي تحکيم و بازسازي حافظه و برانگيختن مدارهاي متنوعي در مغز که باعث تضمين کارکرد مناسب مغزي هستند، خواب لازم است. شواهد اخير نشان مي‌دهد که ژن‌هاي متفاوتي طي خواب و بيداري در مغز فعال مي‌شوند که اين امر بيانگر کارکرد متفاوت مغز طي اين 2 مرحله است. افزون بر آن، خواب براي تنظيم درجه حرارت بدن نيز ضروري است.
به هر حال، برخي پرسش‌ها هستند که به ذهن همه مي‌رسند و دانستن پاسخ آنها خالي از لطف نيست؛ از جمله اينکه خواب مورد نياز هر کسي چقدر است؟
نياز خواب شما، مقدار خوابي است که در صبح روز بعد در شما نشاط و سرحالي ايجاد کند و به دنبال آن با انرژي کافي آماده فعاليت باشيد. نياز پايه‌اي خواب، بيشتر به وسيله عوامل ارثي مشخص مي‌شود تا عوامل محيطي. بعضي‌ها به 6 تا 7 ساعت خواب يا کمتر و گروهي نيز به 9 تا 10 ساعت خواب شبانه نياز دارند. نکته جالب ديگر اينکه عادات خواب و بيداري ما نه تنها به وسيله روشنايي و تاريکي محيط ناشي از طلوع و غروب خورشيد، بلکه با ساعت دروني ما نيز کنترل مي‌شود. ساعت دروني انسان در يک مجموعه سلول‌هاي عصبي (به نام هسته فوق کياسمايي) در عمق مغز در بالاي غده هيپوفيز قرار دارد؛ غده‌اي که مسوول ترشح هورمون‌هاي مختلف است. اين ساعت دروني، ارتباطات گسترده‌اي را، نه فقط با شبکيه و براي دريافت نور از دنياي خارج، بلکه با بخش‌هاي ديگر سيستم عصبي مرکزي دارد. در نتيجه، اين هسته سيکل خواب و بيداري، ترشح هورمون و درجه حرارت بدن ما را کنترل مي‌کند. بدن ما مي‌تواند ريتم‌هاي دروني و بيروني را تنظيم کند اما اين کار نياز به زمان دارد. جوان‌ترها زودتر از افراد مسن قادرند 2 ساعت دروني و بيروني را با هم هماهنگ کنند؛ مثلا در سفرهايي که به سمت غرب هستند براي هر يک ساعت تفاوت زمان، يک روز و در سفر به شرق، يک و نيم روز وقت لازم است.
/ج
تمام مکانيسم‌هاي مسوول ايجاد خواب در مغز قرار دارند و بنابراين اين کارکرد مغز که مسوول سلامت عمومي فرد است، نه تنها مغز، بلکه تمام بدن را متاثر مي‌سازد. قرن‌هاست که پرسش از چگونگي کارکرد خواب مطرح شده، بدون آنکه پاسخ مناسبي براي آن ارايه شود. اگرچه کارکرد دقيق خواب کاملا روشن نيست ولي بر مبناي آزمايش‌هاي «محروميت از خواب» در انسان‌ها و حيوانات، نظريه‌هاي مختلفي مطرح شده است. به عنوان نمونه، براي حفظ انرژي، تجديد آمادگي بدن و مغز نياز به خواب داريم تا طي بيداري، کارکرد مناسبي داشته باشيم.
بعضي شواهد نشان مي‌دهند که براي تحکيم و بازسازي حافظه و برانگيختن مدارهاي متنوعي در مغز که باعث تضمين کارکرد مناسب مغزي هستند، خواب لازم است. شواهد اخير نشان مي‌دهد که ژن‌هاي متفاوتي طي خواب و بيداري در مغز فعال مي‌شوند که اين امر بيانگر کارکرد متفاوت مغز طي اين 2 مرحله است. افزون بر آن، خواب براي تنظيم درجه حرارت بدن نيز ضروري است.
به هر حال، برخي پرسش‌ها هستند که به ذهن همه مي‌رسند و دانستن پاسخ آنها خالي از لطف نيست؛ از جمله اينکه خواب مورد نياز هر کسي چقدر است؟
نياز خواب شما، مقدار خوابي است که در صبح روز بعد در شما نشاط و سرحالي ايجاد کند و به دنبال آن با انرژي کافي آماده فعاليت باشيد. نياز پايه‌اي خواب، بيشتر به وسيله عوامل ارثي مشخص مي‌شود تا عوامل محيطي. بعضي‌ها به 6 تا 7 ساعت خواب يا کمتر و گروهي نيز به 9 تا 10 ساعت خواب شبانه نياز دارند. نکته جالب ديگر اينکه عادات خواب و بيداري ما نه تنها به وسيله روشنايي و تاريکي محيط ناشي از طلوع و غروب خورشيد، بلکه با ساعت دروني ما نيز کنترل مي‌شود. ساعت دروني انسان در يک مجموعه سلول‌هاي عصبي (به نام هسته فوق کياسمايي) در عمق مغز در بالاي غده هيپوفيز قرار دارد؛ غده‌اي که مسوول ترشح هورمون‌هاي مختلف است. اين ساعت دروني، ارتباطات گسترده‌اي را، نه فقط با شبکيه و براي دريافت نور از دنياي خارج، بلکه با بخش‌هاي ديگر سيستم عصبي مرکزي دارد. در نتيجه، اين هسته سيکل خواب و بيداري، ترشح هورمون و درجه حرارت بدن ما را کنترل مي‌کند. بدن ما مي‌تواند ريتم‌هاي دروني و بيروني را تنظيم کند اما اين کار نياز به زمان دارد. جوان‌ترها زودتر از افراد مسن قادرند 2 ساعت دروني و بيروني را با هم هماهنگ کنند؛ مثلا در سفرهايي که به سمت غرب هستند براي هر يک ساعت تفاوت زمان، يک روز و در سفر به شرق، يک و نيم روز وقت لازم است.
پی نوشت ها :
*فلوشيپ بيماري‌هاي خواب
منبع: www.salamat.com/ج
