گفتگوي زمستاني با دکتر حميد بهتاش، ارتوپد
زمستان است و بارش برف و باران موجب لغزندگي زمين مي‌شود و در اين مواقع بيشتر از هر زماني در خطر آسيب‌هاي ناشي از لغزيدن، سر خوردن و شکستگي‌هاي استخواني قرار مي‌گيريم. براي آشنايي بيشتر با چنين آسيب‌هايي به سراغ دکتر حميد بهتاش، ارتوپد و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران رفتيم تا در صورت برخورد با چنين آسيب‌هايي، لااقل با کمک‌هاي اوليه آشنا باشيم.
اگر با فردي آسيب‌ديده برخورد و شک کنيم که استخوانش شکسته است، چه کار کنيم؟
اگر به شکستگي فردي مظنون هستيد، ناحيه صدمه ديده را از آسيب بيشتر در امان نگاه داريد و سعي نکنيد که استخوان شکسته را جا بيندازيد. نشانه‌هاي شکستگي هم اين موارد است: تورم يا خون‌مردگي روي استخوان، بد شکل شدن اندام صدمه ديده، درد موضعي که با حرکت دادن يا فشار دادن ناحيه آسيب‌ديده تشديد مي‌گردد، فقدان عملکرد ناحيه آسيب‌ديده و بيرون‌زدگي استخوان شکسته از پوست.
براي جلوگيري از آسيب بيشتر ناحيه دچار شکستگي چه اقداماتي را توصيه مي‌کنيد؟
ابتدا نبض شريان زير ناحيه آسيب‌ديده را بگيريد و خاطر جمع شويد که نبض شرياني قابل لمس است. اين موضوع به شما کمک مي‌کند تا مطمئن شويد که آيا هنوز خون‌رساني به ناحيه بعد از شکستگي صورت مي‌گيرد يا خير. اگر چنين نبود يعني نبضي احساس نشد، شخص آسيب‌ديده در معرض خطر از دست دادن عضو دچار شکستگي خواهد بود بنابراين به سرعت او را به نزديک‌ترين مرکز درماني منتقل کنيد.
اگر شکستگي از نوع باز بود و استخوان شکسته معلوم شده بود، چه کار کنيم؟
در اين صورت با اعمال فشار بر موضع، خون‌ريزي را متوقف کنيد. با استفاده از يک گاز استريل، پارچه تميز يا حتي يک تکه لباس تميز، فشار مستقيمي بر زخم وارد کنيد. اگر هيچ چيز دم دست نبود از دست خودتان استفاده کنيد و آن قدر فشار دهيد تا خون‌ريزي متوقف شود. همچنين به منظور کاهش جريان خون به محل شکستگي، ناحيه آسيب‌ديده را بالا نگه داريد. يک نکته را نيز اضافه کنم که اگر شخص از حال رفته است، رنگش پريده يا تنفسش کم‌عمق و سريع است بايد چنين فردي را روي زمين بخوابانيد به طوري که سرش اندکي پايين‌تر از تنه و پاها قرار گيرد.
يکي از مهم‌ترين مسايلي که هميشه تاکيد مي‌شود نقل و انتقال صحيح بيماراني است که دچار شکستگي شده‌اند، نظر شما چيست؟
اشاره درستي است. قبل از نقل و انتقال فردي که دچار شکستگي استخوان شده، براي جلوگيري از حرکت کردن استخوان، آن را آتل‌بندي کنيد. مفاصل بالا و پايين ناحيه شکست را ثابت کنيد. آتل مي‌تواند با تثبيت ناحيه آسيب‌ديده از حرکت استخوان شکسته و در نتيجه وخيم‌تر شدن آسيب بافتي جلوگيري کند. به خاطر داشته باشيد که آتل‌بندي صحيح مي‌تواند درد را نيز کاهش دهد.
درباره آتل‌بندي صحيح و بي‌حرکت ساختن شکستگي توضيح مي‌دهيد؟
آتل مي‌تواند از چوب، پلاستيک، فلز يا هر ماده سفت ديگري باشد. آتل را با گاز يا پارچه ديگري بپوشانيد و بعد آن را در طرفين اندام آسيب‌ديده قرار دهيد. آتل بايد بلندتر از استخوان شکسته باشد و بالا و پايين ناحيه آسيب‌ديده را بگيرد. آتل را با استفاده از يک تکه پارچه، ريسمان يا هر چيز ديگري محکم به اندام ببنديد. براي بستن، پارچه يا ريسمان را روي اندام آسيب‌ديده گذاشته و دو انتهاي آن را در طرف ديگر بدن گره بزنيد. اندام را با آتل محکم ببنديد تا حرکت نکند اما نه آن قدر تنگ که جريان خون بند بيايد. نحوه آتل‌بندي بستگي به محل شکستگي دارد. شکستگي‌هاي ناحيه ستون فقرات يا لگن را نمي‌توان آتل‌بندي کرد اما بايد به طريقي ثابت و بي‌حرکت شوند.
شکستگي‌ها اغلب در اندام فوقاني، تحتاني يا ستون فقرات اتفاق مي‌افتد. براي هر کدام چه توصيه‌اي داريد؟
در شکستگي‌هاي اندام فوقاني، پيچاندن روزنامه يا مجله دور ساعد مي‌تواند موثر واقع شود. براي تثبيت شکستگي‌هاي آرنج مي‌توان از يک گردن آويز و باندي دور تنه استفاده کرد. در شکستگي پا، مي‌توانيد کل اندام تحتاني را بين دو آتل قرار دهيد. اگر آتلي دم دست نداريد، مي‌توان از پاي سالم فرد به عنوان آتل استفاده کرد تاحرکت پاي آسيب‌ديده را محدود کند. در شکستگي استخوان ران، بايد مفصل لگن را هم بي‌حرکت نگاه داشت اما اگر به آسيب گردن يا ستون فقرات شک داريد، مصدوم را حرکت ندهيد. حرکت دادن شخصي که از ناحيه ستون فقرات مصدوم شده مي‌تواند فلج دايم و عوارض جدي ديگري را در پي داشته باشد. در صورت حرکت دادن ستون فقرات شکسته ممکن است تصادفا موجب قطع نخاع شود.
به عوارض قطع نخاع اشاره کرديد، افراد عادي چه‌طور مي‌توانند حدس بزنند که فردي دچار آسيب نخاعي شده و نبايد به او دست بزنند؟
اگر با مصدومي مواجه شديد که شواهدي از ضربه مغزي دارد يا اينکه ضربه محکمي به پشت يا گردن فرد واقع شده باشد يا مصدوم درد شديدي در ناحيه گردن يا پشت دارد يا اينکه از ضعف عضلاني، خواب‌رفتگي، فلج يا عدم کنترل اندام، مثانه يا روده شکايت دارد گردن يا پشت فرد، پيچ خورده يا در وضعيت غيرمعمول و عجيب و غريبي قرار گرفته است و يا فرد بي‌هوش است و قادر به توصيف درد نيست فرض را بر اين بگذاريد که وي دچار آسيب نخاعي شده است. در اين حالت به اورژانس زنگ بزنيد. مصدوم را بي‌حرکت نگاه داريد و او را تکان ندهيد، مگر اينکه در حال خفگي يا در معرض يک خطر قريب‌الوقوع باشد. اگر ناگزير به جابه‌جا کردن بيمار هستيد خيلي آرام او را روي يک تخته قرار دهيد. براي مثال تخته روي ميز يا در. چند نفر را براي کمک فرا بخوانيد و خاطر جمع شويد که سر و گردن و ستون فقرات بيمار در يک راستا روي تخته محکم شوند. گردن او را حتما بي‌حرکت نگاه داريد، سر بيمار را با يک حوله يا روسري سنگين، يک کتاب جيبي يا هر چيز نرم و حجيم ثابت کنيد تا هنگام جابه‌جا کردن مصدوم نچرخد.
شکستگي‌هاي لگن يا مفصل ران نيز در ميان سالخوردگان زياد مشاهده مي‌شود؛ در اين مورد چه کار کنيم؟
شکستگي‌هاي لگن يا مفصل ران معمولا در نتيجه سقوط يا تصادف روي مي‌دهند. در افرادي که استخوان‌هاي آنها به دليل پوکي استخوان يا سرطان استخوان تضعيف شده، چنين شکستگي‌هايي ممکن است به طور خودبه‌خود اتفاق بيفتد. دقت کنيد که اگر بيمار از درد مفصل ران، کمر يا ناحيه کشاله ران شاکي است و يا اينکه درد در اين نواحي با حرکت يک يا هر دو پا تشديد مي‌شود، مي‌توانيد به شکستگي لگن يا مفصل ران شک کنيد. در چنين مواردي همانند صدمات ستون فقرات، بيمار را تکان ندهيد و فورا به اورژانس اطلاع دهيد. اگر ناگزير به حرکت دادن مصدوم هستيد به آرامي او صرا روي يک قطعه فيبر يا تخته روميزي قرار دهيد، درست مانند همان کاري که در مورد آسيب ستون فقرات انجام مي‌داديد. به ياد داشته باشيد که در اين مورد سعي نکنيد پا يا مفصل ران جابه‌جا شده يا کج شده را جا بيندازيد.
منبع:http://salamat.com
