خانواده و اینترنت
انواع آسيب هاي فناوري اطلاعات در خانواده
اينترنت ، قارة ششم !جهان جدید
اينترنت، جهان جديدي خلق کرده است. خوش بينان ميگويند در اين جهان جديد که آن را جامعة اطلاعاتي ناميدهاند، آزاديهاي فکري، تحقيقاتي ، آموزشي، تفريحي و شغلي رو به رشد خواهد بود و تجارت الکترونيک ، خدمات بهداشتي و پزشکي راه دور و خدمات تلفن بينالمللي از طريق اينترنت جاي اشکال سنتي را خواهد گرفت . اما منتقدان، اينترنت را بيشتر در ترکيبهاي اضافي و به عنوان مضاف به مناطق جغرافيايي ، سياسي اقتصادي به کار ميبرند. با اين وصف ، مانند ديگر پديدههاي وارداتي از جهان صنعتي ميتوان از اينترنت اغنيا و فقرا، اينترنت آمريکايي ، اروپايي، آفريقايي و در سطوح ملي، مثلاً اينترنت ايراني سخن گفت . مطالعة تأثيرپذيري متقابل اينترنت و فرهنگهاي مختلف را آخرين پروژههاي کلان دانشگاه UCLAدر آمريکاست. در تحليل مسائل مربوط به اينترنت در کشورهاي در حال توسعه، به رغم برخي مشابهتهاي ظاهري ، بايد تفاوتهاي ساختاري و عميق آنها را با کشورهاي صنعتي در نظر گرفت (2).
به طور تقريب هر سه ماه يک بار توسعة وب، دوبرابر ميشود. اما اين رشد روزافزون ، کاملاً نابرابر توزيع شده است . در حالي که آمريکا و کانادا 63٪ ، اروپا4/22 ٪ و استراليا ، ژاپن و نيوزيلند 4/6٪ از کامپيوترهاي متصل به اينترنت را در اختيار دارند ، بقيةکشورهاي آسيايي و آفريقايي تنها 9/5٪ از اين کامپيوترها را در خود جاي دادهاند. بررسي ويژگيهاي کاربران اينترنت نشان ميدهد که تحصيلات و ثروت، دو عامل مهم در ميزان استفاده است . کاربران اينترنت بيشتر از طبقة متوسط بالا ، جوان، تحصيل کرده، مرد و شهر نشيناند. 83٪ کاربران اينترنت در آمريکا، 6٪ در اروپا، 3٪ در اقيانوسيه و 8٪ در بقية قارههاي دنيا قرار دارند. نگاهي به وضعيت و موقعيت زبانهاي مختلف در اينترنت ميزان سلطة زبان هاي غربي را نشان مي دهد. در ميان کساني که از اينترنت استفاده ميکنند و حدود 288 ميليون نفر برآورد ميشوند، 3/51٪ به انگليسي سخن ميگويند و عرب زبانان کمتر از 1٪ استفاده کنندگان را تشکيل ميدهند (3). بيش از 80 درصد کل اطلاعاتي که در بيش از 100 ميليون رايانة سرتاسر جهان ذخيره شده به زبان انگليسي است (4).
ضريب نفوذ اينترنت در کشور ما 5/2 و در کشور کرة جنوبي، با جمعيت کمتر از ما ، 42 است . مقايسة شاخصهاي مهم توسعة فناوري ايران با متوسط مقادير شاخصهاي جهاني که در جدول زير آمده است ، جايگاه کشورمان را در اين زمينه بهتر نشان مي دهد (5) .
زندگي در عصر مجازي ( شهر الکترونيک )
آموزش خانواده، رکن توسعه
ـ آموزش هر کس در هر جا و هر زمان ، فارغ از هر گونه محدوديت نژادي ، سن و امثال آن .
ـ کاهش هزينههاي فيزيکي ساختمان در ارتباط با آموزش
ـ دسترسي آني به منابع و اطلاعات در هر زمان
ـ امکان کار جمعي و بحثهاي دو طرفه
ـ فراهم بودن درسها و منابع آموزشي روي خط به صورت منظم و يکپارچه با شرايطي متناسبتر از شيوة آموزشي سنتي
ـ دسترسي به تجربيات ديگران در آموزش
ـ يکنواخت کردن متون درسها
ـ انتخاب متن مورد علاقه براساس امکانات و توانمنديهاي فرد
ـ به روز شدن کلية متون آموزشي و درسي و سادگي روند آن
ـ امکان ارزيابي و اندازهگيري آموزش خلاق
ـ امکان ذخيره سازي تجربيات (7) .
سواد، مهارت اينترنتي و معضلات اخلاقي
جريان بينالمللي اطلاعاتع جرياني است مرکز پيراموني از شمال و غرب به سوي جنوب و شرق . از کشورهاي توسعه يافته به سوي کشورهاي در حال توسعه. در واقع اين جريان به شدت يک سويه ، عمودي، تحقيرگر، منفيگراو سلطه جويانه است (9) . اين جريان ، توانايي منابع خارجي را براي اجراي اقداماتي نظير کنترل و نفوذ در کشورهاي هدف بسيار افزايش داده است کشورهاي در حال توسعه معتقدند جريان آزاد اطلاعات، آنها را در يک رقابت نابرابر و بيفايده با دولتهاي ديگر و شرکتهاي خارجي و چند مليتي قرار ميدهد و با تهديد ثبات جامعه از لحاظ فرهنگي ، ناامني فزايندهاي بر اين کشورها تحميل ميکند. فرو ريختن مرزهاي فرهنگي کشورهاي هدف، در برابر فناوريهاي جديد اطلاعاتي و ارتباطي تأثيراتي شگرف بر امنيت سياسي، اقتصادي و فرهنگي اين کشورها داشته است و تلاشهاي انفرادي کشورهايي نظير کانادا و فرانسه وجهت گيريهاي جمعي اتحاديههاي بينالمللي نظير جنبش غير متعهدها و سازمان کنفرانس اسلامي در برابر سلطه جويي ارتباطي برخي کشورها که در يونسکو نيز بازتاب پردامنهاي داشته است ، نشانة نگراني اين دولتهاست (10).
مزايا و عيب هاي اينترنت
اينترنت و امنيت فرهنگي
1ـ حفاظت و تشويق تنوع فرهنگي و حق دسترسي به فرهنگ براي همة افراد داخل کشور و جهان
2ـ تشويق مشارکت فعال در حيات فرهنگي جامعه .
3ـ توانا ساختن مردم براي مشارکت در تصميمسازيهايي که کيفيت زندگي فرهنگي آنان را تحت تأثير قرار ميدهد.
4ـ تضمين دسترسي برابر و عادلانه به منابع و حمايتهاي فرهنگي .
به اين ترتيب در امنيت فرهنگي نيز بايد به دو بعد ملي و جهاني توجه کرد. نحوة نگرش به منشأ و آثار توسعة فناوري و رسانههاي نو، به خصوص اينترنت، يکي از عرصههاي اصلي تقابل ميان دو راهبرد ثبات گرا و تحول گرا در رويکردهاي امنيتي ايران امروز است . در راهبرد ثبات گرايي، گسترش رسانه هاي نو موجب تقدس زدايي از ارزش هاي سنتي و قديم و اختلال در حفظ ويژگيهاي منحصر به فرد جامعة ايراني ميشود. در مقابل، تحول گرايان معتقدند گسترش رسانهها موجب ظهور ارزشهاي جديد و افزايش تطابق با فرهنگ جهاني ميشود. ثبات گرايان که نگران کاهش توان حاکميت سياسي، نظم ، کنترل، اقتدار، استقلال و سلطة نخبگان داخلياند، رسانه هاي مرزشکن و جديد را عامل اصلي بيثباتي ميدانند و از طرف ديگر تحول گرايان که آزادي سياسي تنوع ، مشروعيت غيرمتمرکز ، اقتدار اسفنجي ، به هم پيوستگي بينالمللي و جهاني شدن را شعار خود قرار دادهاند، اين رسانههاي نو را به عنوان مهمترين عامل تحول ارزيابي ميکنند. در اين ميان رويکرد اعتدال گرا در زمينة اولويتهاي فرهنگي معتقد است که ميتوان با تفکيک ارزشهاي بينادي از سنتها و ارزشهاي ابزاري ، موقتي و مصلحتي ، پندارة تقابل ميان تغييرات محيطي ناشي از تقويت رسانه هاي جهاني را با ارزشها واکاوي و بازسنجي کرد و با سختگيري نسبت به حفظ ارزشهاي بنيادي، از نوآوريهاي درون فرهنگي نسبت به آن دسته از سنت هاي مقدس نماي امروزي خود، که چيري جز بدعت هاي ديرپا نيستند، استقبال کرد. خط مشي اعتدال گرايانه، افزايش کارايي دولت در مقايسه با بديلهاي فراملي و تحمل وحدت فرهنگي ساختار در عين پاسداشت پاره فرهنگهاي قومي و بومي ـ به عنوان سرچشمههاي زلال آفرينشهاي فرهنگي ـ در سطوح فراملي ، لازمة اقتدار حکومت ميداند. در زمينة راهبردهاي مربوط به تمرکز قدرت مشروعيت هوشمند، به معناي اتخاذ الگوي اقتضايي و پرهيز از الگوهاي تماماً همگرا يا تماماً واگرا در قبال معادلة مشروعيت ملي و بينالمللي است . الگوي مديريت کلان در اين رويکرد متمايل به تفکر راهبردي و مديريت بر منباي هدف و نتيجه است . در اين ديدگاه انحرافات ناشي از فشارهاي داخلي و خارجي از طريق بازنگري مستمر اهداف و مسيرها تصحيح ميشود و در اين فرايند، خصوصاً بر نظريات و مشارکت نخبگان غيردولتي اعم از دانشگاهيان، فناوران حرفهاي و منتقدان و رقباي سياسي تاکيد مي شود (12) .
رسانه و فرصتها
انواع آسيب هاي فناوري اطلاعات در خانواده
الف ) آسيب اخلاقي :
ب ) آسيب هاي پزشکي :
2ـ استفادة زياد از کامپيوتر آثار منفي بر بينايي افراد به جاي ميگذارد و موجب سوزش چشمها ميشود.
3ـ تأثيرات منفي کامپيوتر بر بدن افراد عبارتاند از : دردهاي شديد کمر، دست، گردن و سر که به صورت آرتروز ظاهر ميشود و گاهي موجب ايجاد کيست مفصلي در مچ دست ميشود. افتادن سرشانه ها و خارج شدن ستون فقرات از حالت طبيعي مشکلات ديگر مرتبط با آسيبهاي پزشکي کامپيوتر است . که به دليل نشستن به مدت طولاني در پشت کامپيوتر و تايپ و کار زياد با آن به وجود مي آيد.
ج ) آسيب فرهنگي ـ اجتماعي :
1ـ منزوي کردن بسياري از کودکان : کودکاني که از بدو زندگي و در دوران کودکي به دليل کمبود فضاهاي تفريحي و آموزشي در منزل با بازيهاي کامپيوتري مشغول ميشوند به مرور نوعي انزواطلبي را پيش ميگيرند که در نهايت باعث منزوي شدن آنان از اجتماع ميشود. حال آن که کودکان در دوران رشد ميبايست با همنوعان و کودکان همسن خود بازيهاي دسته جمعي انجام دهند. تا ارتباطات اجتماعي را فرا گيرند. منزوي شدن کودک و بازي با افرادي که در دنياي واقعي وجود خارجي ندارد، در آينده ممکن است آثار بسيار منفي و نامطلوب در رفتارهاي اجتماعي کودک ايجاد کند.
2ـ قهرماناني که در بازيهاي رايانهاي ظاهر مي شوند با تصاوير و صحنههاي خشونت آميز همراهاند که تأثيرات منفي فرهنگي ـ اجتماعي را به دنبال دارد (14).
ملاحظات اساسي فرهنگي
1ـ بيش و پيش از توسعة اينترنت بايد به نظام توليد و سازماندهي الکترونيک اطلاعات علمي ، اداري و مالي بر اساس استانداردهاي قابل تبادل در شبکه اهتمام داشت و بودجههاي کلاني را به اين امر اختصاص داد.
2ـ تدوين و اجراي قوانين مورد نياز و روزآمد در حوزة ارتباطات شبکه اي بسيار اساسي است. اين قوانين ، به خصوص موضوع حقوق تکثير و مالکيت آثار فرهنگي و نرم افزارها و اطلاعات الکترونيک ، تأثيري قاطع در تشويق توليد فرهنگي بر روي شکبه دارد.
3ـ در سياستگذاري فرهنگي بايد چگونگي کاربرد فناوري توسط مؤسسات فرهنگي و تأثير آن را بر مخاطبان در نظر گرفت . معلوم نيست که هر گونه استفاده از تکنولوژي جديد لزوماً به افزايش تأثيرپذيري مخاطبان منجر شود.
4ـ نظام نظارت فرهنگي بر محتواي دادههاي مبادله شده و ثبت ملي ، نقشي اساسي در پيشگيري از گسترش فساد، تهديدات امنيتي ، رسوخ جاسوسي و خراب کاري الکترونيک و عمليات رواني دارد.
به نظر ميرسد تهديد اصلي و بالفعل کشور در مورد اينترنت ، فقدان گفتمان امنيتي در مورد اين پديده است . اينترنت که به طور بالقوه ميتواند هم تهديد و هم فرصتي طلايي براي امنيت فرهنگي و سياسي باشد، به عرصهاي فراخ براي رقابت گروه هاي فشار سياسي و اقتصادي تبديل شده است . فقدان دانش جامعنگر در مورد صورت مسئله و نبود مطالعات سياستگذاري مقايسهاي در کشور، حاکميت روش آزمون و خطا و اعمال سلايق فردي و سازماني را به دنبال داشته است . مسئوليتپذيري دولت در سياستگذاري علمي ، کارشناسانه و همه سونگر و بهرهگيري از تمام توان علمي کشور شرط اصلي تحقق بيشترين منافع و کمترين آسيبها از گسترس صنعت اينترنت در ايران است (15)
سخن پايان در خصوص رسانهها، از جمله اينترنت
ـ رسانهها، فرصتهاي تعاملات خانوادگي را از اعضاي خانواده ميگيرند و فضاي خانواده را به سوي فردگرايي پيش ميبرند ( اختلال در روابط والدين با فرزندان و روابط همسران با هم).
ـ اينترنت ، در عين جذابيت ، در صورتي که استفاده از آن بدون ملاحظات و برنامه باشد، آسيبهاي رواني ، عصبي، اخلاقي را براي کارران به دنبال خواهد داشت .
ـ اينترنت، وسيلهاي براي آموزش هاي رسمي ( از راه دور ) بازماندگان از تحصيل
ـ عاملي مؤثري در جهت رفع تبعيض استفاده از اطلاعات و همسانسازي فرهنگي و آموزشي است .
ـ رسانه هاي ماهوارهاي با توجه به گستره و نفوذ جهاني و استفاده از کيفيت برتر فناورانه و جذابيتهاي تصويري ، عاملي مؤثرتر در انتقال ارزش ها و هنجارها و فرهنگ غربي است .
ـ رسانه ها، از جمله اينترنت ، افراد را به صورت منفعل و پذيرنده در ميآورند و غالباً قدرت انتخاب ، تحليل و تفکر را از بينندهها، خصوصاً کودکان و نوجوانان ميگيرند.
ـ گسترش استفادة بي حد و حصر از رسانههاي جديد موجب گسست فرهنگي و تقدسزدايي از ارزشِ هاي ديني و ملي و ميراث فرهنگي به فر جامعة ايراني ميشود.
توصيه هايي به خانواده هاي محترم
2ـ اينترنت ، خود به خود چيز بدي نيست ، مهم نحوة استفاده از آن است آيا شما حاضرين فرزندتان را ، که هنوز شنا کردن را بلد نيست ، در استخر عميق يا دريا رها کنيد؟ پس چگونه حاضريد فرزندتان را بدون مهارت وآمادگي در اقيانوس اطلاعات و تصاوير و فيلمها و برنامههاي مختلف با محتواي گوناگون فرهنگي ـ اجتماعي رها کنيد ؟!
3ـ ورود رسانهها به خانه ، يعني ورود غريبهها به خانه ! هرگز برنامهها و فيلمهايي که متناسب با فرهنگ، سن و درک فرزندتان و ارزشهاي اخلاقي نيست ، چه از طريق شبکههاي تلويزيوني ايران و چه شبکههاي ماهوارهاي را با فرزندتان تماشا نکنيد.
4ـ براي تماشاي تلويزيون و بازي با رايانه در منزل، ضوابطي که قابليت اجرا باشد، با نظر فرزندتان در نظر بگيريد و خود به آن عمل کنيد. محدوديتهايي را متناسب با سن و دورة تحصيلي فرزندتان اعمال کنيد ( هرگز بدون زمانبندي و محدوديت ، پلي استيشن ، رايانه و تلويزيون را در اختيار آنها ، حتي قبل از دبستان قرار ندهيد تا به صورت يک عادت و اعتياد غلط در بيابد، در اين صورت در مراحل بعدي ، اصلاح و کنترل به راحتي قابل اجرا نيست ).
5ـ براي اين که استفاده از رسانه ها به عنوان يک عادت مضر در نيايد، محيط زندگي خود و فرزندتان را متنوع کنيد؛ مثلاً از طريق : کتابخواني، قصهگويي، نقاشي ، کارهاي دستي و امور هنري ، رفتن به موزهها، کتابخانهها پارکها و مساجد، تفريح، ورزش(شنا ، راهپيمايي ، کوهنوردي و 000) براي اين که فرزندان شما به مطالعه و ساير فعاليت هاي مثبت، علاقهمند شوند، خودتان نيز بايد در عمل ، مثلاً اهل مطالعه باشيد. بدين منظور نبايد خودتان در حالي که روبه روي تلويزيون مينشينيد و مقابل آن به خواب ميرويد، از فرزندتان بخواهيد تلويزيون تماشا نکند و به مطالعه بپردازد!16)) با تحليل 23 تحقيق، عنوان ميکند که پيشرفت تحصيلي در ميان کودکاني که در هفته ده تا پانزده ساعت تلويزيون تماشا ميکنند، در بالاترين حد است (در مقايسه با کودکاني که کمتر از ده ساعت تماشا مي کنند) و سپس با افزايش ساعات تماشا، از بيست تا چهل ساعت در هفته، ميزان پيشرفت تحصيلي به طور چشمگيري کاهش مييابد.
6ـ در خريد بازي هاي رايانه اي دقت کنيد تا بهترين بازيهاي موجود در بازار را ، که براي رشد ذهني، خلاقيت ، تجسم فضايي و ساير مهارتهاي فرزندتان مفيد است ، با مشورت افراد خبرو مطلع، انتخاب کنيد. از خريد بازيهاي خشن و مبتذل نيز جداً بپرهيزيد.
7ـ به خاطر داشته باشيد که استفاده بيش از حد رسانهها توسط فرزندان ، سبب بروز رفتارهاي پرخاشگرانه ، خشن و انتقام جويانه و بياعتنايي به ارزش هاي خانواده و بيعلاقگي به درس و مسئوليتپذيري ميشود. بهتر است هنگام تماشاي فيلمها و بازيهاي ويدئويي و رايانهاي ، براي فرزندانتان ( از سنين پايين ) توضيح دهيد که اين صحنهها غير واقعي و در قالب فيلم است و سخنان زشت و غيراخلاقي بازيگران را الگو قرا رندهند.
8ـ استفادة کنترل نشده از رسانهها در منزل توسط خانوادههاي ايراني ( چهار ساعت و نيم در روز) موجب کاهش ارتباط بين فردي و چهره به چهرة اعضا با هم شده، اين امر فضاي انفرادي را به جاي فضاي جمعي و اجتماعي خانواده حاکم مي کند و کم کم افراد خانواده ترجيح ميدهند به طور جداگانه (فردي ) در اتاق خود تلويزيون و رايانة مستقل داشته باشند (17) و اين يعني حذف تعامل و تعليم و تربيت خانوادگي . بنابراين با توجه به اهميت موضوع، ساعاتي را در منزل، بدون تماشاي تلويزيون و 000 به گفت و گو با همديگر در فضاي با نشاط و دوست داشتني سپري کنيد، مخصوصاً بهتر است است که زمان غذا خوردن از رسانهها استفاده نشود.
9ـ والدين بايد بدانند که رسانه هاي گروهي امروزه نقشي فراتر از يک وسيلة سرگرم کننده دارند. در واقع اين وسايل به ابزاري فرهنگ ساز مبدل شدهاند قدرتهاي مسلط جهاني ميکوشند با استفاده از اين ابزار زمينههاي نفوذ فرهنگي خود را در ساير جوامع فراهم آورند.
10ـ کشورهاي غربي با اسفاده از تکنولوژي رسانهاي برتر و استفاده از جذابيتهاي آن سعي در انتقال و آموزش ارزشهاي فرهنگ غربي خود به ساير جوامع از جمله کشور ما دارند. در اين ميان کودکان و نوجوانان در اولويتاند. بنابر اين شما با دست خود اين فرصت را در اختيار آنان قرا رندهيد.
11ـ سعي کنيد مهارتهاي اساسي زندگي در عصر انفجار اطلاعات همچون : انتخابگري، خلاقيت ، انتقادگري، و مديريت زمان و 000 را به فرزندان خود بياموزيد تا بدون آگاهي و هدف، در امواج اطلاعات و تصاوير، ماهواره و اينترنت ، غوطهور غرق نشوند.
پي نوشت ها:
1-لي، به نقل از آشنا، 1380 ص 339
2-آشنا، 1380 ، ص 234
3-آشنا ، 1380 ص233
4-نشرية نگاهحوزه، 1383
5-جلالي ، 1382 ، ص 19ـ18
6-جلالي ، 1382 ، ص 24 ـ22
7-جلالي ، 1382 ، ص 30 ـ 28
8-آشنا، 1380، ص 235- . www.zibaweb.com
9-مولانا ، 1371 ، ص 66 ـ 60
10-مک برايد، 1370، به نقل از آشنا، 1380
11-جلالي، 1382؛ص 29
12-آشنا، 1380 ، ص 241 ـ 239
13-آشنا، 1380 ، ص 349
14-جلالي ، 1382 ، ص 60ـ 57
15-آشنا ، 1380 ، ص 360- 358
16-نيومن به نقل از بيابانگرد 1384، ص 242
17-پورحسين ، 1385ص 1
ـ آشنا ، حسامالدين ( 1380). اينترنت و امنيت فرهنگي ـ سياسي 000 ( مجموعه مقالات) کميسيون ملي يونسکو .
ـ احمدي ، مهرناز ( 1380). رسانهها تغيير دهندة تصورات : روزنامه ايران .
ـ اعزازي ، شهلا ( 1378) . خانواده و تلويزيون : مرنديز.
ـ پورحسين ، رضا ( 1380) سايت تبيان . WWW. TEBYAN . NET
ـ توسلي ؛ غلام عباس (1383) . پروژة اصلاحات بستر فرهنگي ـ رواني نامناسب و نقش آن در رشد آسيبها و مشکلات اجتماعي ، مجموعه مقالات مسايل اجتماعي ايران : آگه .
ـ جلالي ، علي اکبر (1382) . آسيبشناسي فناوري اطلاعات در خانواده : پژوهشکدة خانواده .
ـ رفيعپور، فرامرز ( 1378) . وسايل ارتباط جمعي و تغيير ارزشها: کتاب فردا.
ـ ساروخاني ، باقر (1372) . جامعه شناسي ارتباطات ، تهران : انتشارات اطلاعات .
ـ شيرازي ، فريبا ( 1371 ) . زنان و رسانههاي جهاني ، مجلة پيام زن ، شمارهء 71.
ـ شيرازي ، فريبا (1371) زنان و رسانه جهاني، مجلة پيام زن ، شمارة 71.
ـ شعباني ، احمد (1382) . جامعة اطلاعات ايران و چالشهاي روياروي آن ، فصلنامة اطلاع رساني ، دورة 19، اسفندماه ، شمارة اول و دوم .
ـ فورسلوند، تيتي (1380) . قوانين و اقدامات مربوط به رسانههاي ديداري و محافظت از کودکان، ترجمة مهدي شفقتي . تهران : مرکز تحقيقات صدا و سيما .
ـ کريمي ، يوسف (1379) : روانشناسي اجتماعي . تهران : نشر ارسباران .
ـ کودکان و خشونت در رسانههاي جمعي (يونسکو ) (1380) ترجمة مهدي شفقتي مرکز تحقيقات صدا و سيما .
ـ مهاجراني ، عطاء ا000 (1374) وضعيت زنان در رسانهها، مجموعه مقالات : دفتر امور زنان نهاد رياست جمهوري .
ـ محمدي ، مجيد (1379) . سيماي اقتدارگرايي تلويزيون دولتي ايران ، تهران : جامعة ايرانيان .
ـ مجموعه مقالات مسايل اجتماعي ايران
( 1383 ) . انجمن جامعه شناسي ايران : آگه .
ـ نشرية نگاه حوزه (1383) . آسيبهاي فرهنگي در فرايند سيطرة رسانه ها. http://rie.ir
ارسال توسط کاربر محترم:mohammad_43
