آبياري باغات انار و بررسي سيستم هاي آبياري نوين
پس از احداث باغ انار آبياري مهمترين عامل در عملكرد كيفي و كمي باغات انار ميباشد. توجه داشته باشيد باغات انار عموما در اقليم هاي گرم و خشك گسترش يافته اند. سطح تبخير ساليانه در ايران حدود 2500 ميليمتر است و در اقليمهاي گرم و خشك درختان آب زيادي را بصورت تعرق از دست داده و مقدار متنابهي نيز بشكل تبخير آب موجود در خاك از دست ميرود. در كنار اين مطلب انار ميوه اي است كه به دوره رشد طولاني نيازمند است و اين خود بر حساسيت آبياري در مورد اين درخت مي افزايد.
در گام اول بايد به اين سوال پاسخ داد كه نياز بهينه درخت چه ميزان است و در طول دوره رشد روزانه چه ميزان آب در مقاطع زماني اوائل بهار تا اواسط پائيز نياز دارد؟ در اين مورد اعداد متفاوتي ديده ميشود كه عموما به تجربه وابسته نيست و محصول ارزيابي تئوريك و آكادميك ميباشد. آنچه كه ما در اينجا مطرح ميكنيم حداقل نياز درخت براي يك توليد اقتصادي با بهره برداري حدود 25 تن در هكتار و متكي به تجربه ميباشد. بديهي است در اقليم خشك و كم آب ايران چاره اي جز صرفه جويي در آب و اتكا به مقادير بهينه با راندمان آبياري بالا نميباشد. در جدول ذيل نياز آبي روزانه درخت انار در باغي با تراكم 1000 درخت در هكتار و سطح سايه انداز 50 درصد از محدوده آبياري توسط درختان باغ آورده شده است.
توضيحات:
• اين اعداد تعيين كننده نياز ناخالص در سيستم قطره اي با راندمان 90% ميباشد.
• اين نياز آبي براي دماي محيطي حداكثر 35 درجه سانتيگراد تعريف شده است افرايش دما محيطي باغات به بيش از 40 درجه سانتيگراد نياز آبي درخت انار را تا 100 ليتر در روز افزايش ميدهد.
• اين نياز آب مربوط به اقليمهاي گرمي نظير ساوه، يزد، اصفهان، خراسان و فارس كه از عمده مراكز اناركاري ايران هستند در نظر گرفته شده است.
• نياز آبي درخت در نيمه دوم از طريق بارندگي تامين ميشود. در صورت خشكسالي و عدم بارش به اندازه مطلوب تامين كمبود آب از طريق آبياري ضرورت دارد.
ميزان آب قابل دسترس در خاك از نكات مبنائي ديگري در تحليل رژيم آبياري گياه ميباشد. به نتايج آزمايش خاك دقت كنيد ميزان درصد اشباع .S.P تعيين كننده درصد آب مورد نياز براي اشباع خاك ميباشد. خاكهايي با بافت ريزتر داراي ظرفيت نگهداري آب بيشتري ميباشند.
حد ظرفيت مزرعه اي يا FC نشان دهنده ميزان آب باقيمانده در خاك 2 تا 3 روز پس از اشباع شدن خاك ميباشد، اين همان مقدار آبي است كه خاك ميتوانذ در خود نگه دارد بدون آنكه بصورت زهكش از آن خارج شود.
نقطه پژمردگي يا PWP مبين مقدار آبي است كه سخت به ذرات خاك چسبيده و گياه نميتواند از آن استفاده كند. و نهايتا ميزان آب قابل دسترس يا همان AWC نشان دهنده مقدار آب بين حد مزرعه اي و نقطه پژمردگي ميباشد اين همان ميزان آب قابل استفاده براي گياه ميباشد.
برنامه آبياري براي سيستم قطره اي بايد طوري تنظيم شود كه گياه پس از مصرف حدود 75% آب قابل دسترس با آبياري جديد، خاك به حد ظرفيت مزرعه اي برسد. بطور كلي حد آب قابل دسترس براي گياه در خاكي با بافت لومي متناسب با موارد آورده شده در بحث خاك حدود 12 الي 15 سانتيمتر بر متر ميباشد.
به اين نكته توجه داشته باشيد كه آبياري كم در دفعات بيشتر عملا حوزه توسعه ريشه را محدود كرده و بدون توسعه ريشه رشد درخت عملا با محدوديت مواجه ميگردد پس با رعايت ناحيه ريشه در حد بهينه آورده شده برنامه آبياري خويش را مديريت كنيد. محدوده نشان داده شده در تصوير روبرو بوضوح ناحيه توسعه ريشه و نياز آبي كمينه آنرا تشريح ميكند. دوره تناوب 4 روز با حجم آب تحويلي 250 ليتر محدوده ترسيم شده را سيراب و محلول خاك را در غلظت بهينه قرار ميدهد و امكان توسعه ريشه تا حد مطلوب را فراهم مياورد. توجه داشته باشيد ريشه ها تصوير درخت در زير زمين هستند ريشه محدود درختي كوچك را پشتيباني ميكند و ريشه هاي گسترده به گسترش تاج درخت مي انجامد. در اين مورد بسيار حساس و دقيق عمل كنيد تا از نتايج شگرف آن بهرمند گرديد.
پشنهاد ما استفاده از الگوي 1000 درخت در هكتار در سيستم قطره اي با فواصل 2×4 ميباشد. از اينرو و با توجه به شرائط پيك مصرف در تابستان حجم آب مصرفي در يك روز حدود 60 متر مكعب براي هر هكتار ميباشد. لذا در زمان تخصيص منابع آب دبي 0.7 ليتر بر ثانيه ميبايد مبناي برآورد نياز آبي هر هكتار درخت انار قرار گيرد.
توجه داشته باشيد كه نياز مجموع نا خالص آبي يك هكتار باغ انار حدود 8000 متر مكعب براي دوره 180 روز آبياري ميباشد. چنانچه منابع تامين آب شما كانالهاي كشاورزي ميباشد و امكان تغيير در دبي برداشتي در فواصل مختلف وجود دارد دبي 0.5 ليتر بر ثانيه يا همان 8000 متر مكعب بر هكتار را ملاك ارزيابي نيار آبي يك هكتار درخت انار قرار دهيد.
تعداد قطره چكانها، نوع، ظرفيت و نحوه آرايش آنها از موارد ظريف ديگر در بحث آبياري درختان ميباشد انواع قطره چكانها با تكنولوژيهاي متفاوت و ظرفيتهاي 2 تا 100 ليتر در ساعت هم اكنون در دسترس ميباشند. بهترين انتخاب كدام است؟
پاسخ به سوال فوق نيازمند توجه به خصوصيات درخت انار و سطح توسعه ريشه، ساعات مفيد آبياري، ملاحضات كارگري در نگهداري و بررسي عملكرد قطره چكانها و زمانهاي تغيير بلوكهاي آبياري ميباشد. مسائل كارگري در اين خصوص تعيين كننده ميباشد قبل از طراحي متناسب با شرائط كارگري و وسعت باغات شيفتهاي آبياري خود را با اعتنا به حد حجمي بهينه 250 ليتر بگونه اي تعريف كه با زمان فعال بودن ساعات كار تطابق داشته باشد. در عمل امكان فعال و غير فعال كردن بلوكهاي آبياري در ساعات انتهايي شب تا صبح روز بعد ميسور نيست .
حتي در بهترين شرائط فيلتراسيون حدود 15% قطره چكانها با قطعي يا گرفتگي مواجه ميشوند، از اينرو بررسي كارگري و نظارت بر عملكرد آنها از ضروريات بهره برداري از سيستم قطره اي ميباشد. اين موضوع ظريف و حساس ميبايد در شرائط روشني هوا انجام گيرد. پس حد معقول شيفتهاي آبياري دو نوبت 12 ساعت براي هر بلوك بين ساعات 6 صبح تا 6 غروب و 6 صبح روز بعد تعريف ميشود. كاهش زمان آبياري و استفاده از قطره چكانهاي پر ظرفيت عملا بر ميزان زهكش آب اثر ميگذارد، آب بمرور در عرض خاك گسترش ميابد تحويل آب فراوان در زمان كم جريان عمقي آب را افزايش و بر راندمان آبياري اثر ميگذارد. افزايش زمان آبياري به بيش از 12 ساعت نيز منجر به كاهش قطره چكانها و استقرار مكاني نامناسب آنها در محيط درخت شده توزيع هماهنگ و متعادل آب در ناحيه ريشه را با محدوديت مواجه ميكند.
بدليل گرفتگي قطره چكانها و مسائل پيش بيني نشده و تامين نياز جبراني، همواره ظرفيت آبياري قطره چكانها و توزيع آب
را حدود 25% بيشتر از حد بهينه حجمي در نظر بگيريد و توزيع متناسب آنرا با شيرهاي تنظيم فشار و دبي آب، كنترل كنيد. در ميان انواع مختلف، قطره چكانهاي Netafim از كارائي و پايداري بهتري برخوردار ميباشد. اين دريپر در دو نوع كلي PC , NPC ساخته ميشوند و از دبي 2 تا 16 ليتر در ساعت در دسترس ميباشند.
نوع PC آن در محدوده فشار 1 تا 3 اتمسفر عملكرد ثابتي داشته و دبي خروجي تغيير نميكند. نمونه NPC در محدوده فشار 10 تا 40 psi تغييرات صد در صدي در دبي خروجي دارد.
خصوصيت بارز دريپر PC Netafim در يكنواختي خروجي آب آن علي رغم تفاوت فشار در سطح بلوك فعال ميباشد. اما مشكل اصلي زماني بروز ميكند كه بخواهيم با حفظ زمان آبياري ميزان حجم آب تحويلي به درخت را در ناحيه ريشه براي فصول مختلف سال تنظيم كنيم. تغيير فشار تاثيري بر حجم آب تحويلي نداشته و تنها ميتوانيم با كم كردن زمان آبياري حجم آب تحويلي را كنترل كنيم.
قطره چكانهاي Netafim NPC امكان تغيير دبي خروجي با تغيير فشار خط را فراهم مياورند، لاكن استفاده از اين نوع دريپر مستلزم تسطيح مناسب بلوكهاي آبياري و دقت فراوان در طراحي سيستم آبياري جهت حفظ فشار متعادل در لوله هاي توزيع آب يا ليترالها ميباشد. با استفاده از اين نوع دريپر امكان تنظيم حجم آب تحويلي به حوزه ريشه با حفظ زمان شيفتهاي آبياري فراهم ميايد. در صورت طراحي مناسب تنها با تنظيم فلكه آب هر بلوك ميزان آب خروجي دريپرها تنظيم ميگردد و زمان آبياري هر بلوك نيز ثابت ميماند.
در تصور ذيل طرحي از دريپر Netafim PC را همراه آريش آن بشكل دو خطي ملاحظه ميكنيد. در اين روش تنظيم حجم آب دريافتي در ناحيه ريشه تنها با تنظيم ساعات آبياري ميسر است و تغيير فشار ورودي در محدوده متعارف دريپر تاثيري در دبي خروجي آن ندارد، مزيت اين دريپر يكنواختي خروجي آن ميباشد.
در طرح ذيل همان آرايش فوق براي قطره چكانهاي NPC Netafim با ذكر جزئيات آورده شده. تسطيح مناسب و طراحي دقيق شرط توفيق در استفاده از اين نوع دريپر بوده و مزيت قالب آن قابل تنظيم بودن حجم آب تحويلي به درخت تنها با تنظيم فلكه آبياري بلوك فعال ميباشد.
تعداد درخت موجود در هر بلوك نيز از موارد مهم و فاكتورهاي اوليه در طراحي سيستم تحت فشار قطره اي ميباشد. حد بهينه حجمي 250 ليتر در هر شيفت آبياري مولفه اوليه اي است كه به اتكا آن ميبايد تعداد درختان در هر بلوك آبياري را با توجه به دبي كل آب مزرعه تعيين نمود. با توجه به شيفتهاي 12 ساعت و حد بهينه حجمي 250 ليتر، حجم آب تحويلي به يك درخت در ساعت 20.8 ليتر ميباشد و در صورت برخورداري از دبي ماكزيمم 7 ليتر بر ثانيه حجم آب تحويلي كل در يك ساعت برابر 25200 ليتر ميباشد كه از تقسيم اين عدد بر 20.8 عدد 1211 درخت در هر بلوك بدست مي آيد. و در نهايت چون تناوب آبياري 4 روز بوده و در هر 12 ساعت يك بلوك و در هر روز 2 بلوك آبياري ميشود. تعداد كل بلوكها 8 عدد ميباشد. و از اينرو تعداد كل درختان در يك باغ ده هكتاري برابر 1211×8 يعني 9688 درخت خواهد بود.
بر پايه محاسبه فوق تعداد بلوكهاي باغ 10 هكتاري كه بعنوان طرح تيپ در صفحه معماري مطرح شد به 8 عدد محدود ميگرديد، از اينرو حتما ميبايد قبل از تسطيح و محوطه سازي اراضي نسبت به محاسبه و طراحي سيستم آبياري قطره اي اقدام و سپس طرح معماري باغ را با توجه به تعداد بلوكها و مسير هاي انتقال شبكه تكميل نماييد.
فيلتراسيون از نكات حائز اهميت در كارائي و پايداري سيستم آبياري تحت فشار قطره اي ميباشد. هر چقدر در طراحي و اجراي فيلتراسيون امساك كنيد تاوان آنرا در كيفيت و كميت آبياري قطره اي پس خواهيد داد. از اينرو قبل از آنكه همه چيز را به پيشنهادات طراحان سيستم آبياري واگذار كنيد خود با اطلاع دقيق از مشكلات اين سيستم ظرفيت پياده سازي حداكثري را فراهم كنيد.
استفاده از تجهيزات بسيار پيشرفته با كاركرد اتوماتيك و كنترل الكترونيك عملا به جهت مسائل مربوط به نگهداري از پايداري لازم برخوردار نبوده و پيشنهاد ما به اجتناب از بكار گيري اين تجهيزات نظير شيرهاي برقي، تنظيم كننده اتوماتيك فشار، فيلترهاي خود شستشو و ... ميباشد.
چنين تجهيزاتي تنها در شرائطي از كارائي پايدار برخوردارند كه بطور مرتب توسط مسئول فني تحت نظارت باشند در عمده باغات ايران با سطح اراضي محدود امور مزرعه توسط كارگران نا آشنا به مسائل فني اداره شده و افزايش تجهيزات با پيچيدگي فني بالا مشكل زا خواهد بود. پس در شرائط معمول پيشنهاد ما استفاده از تجهيزات غير اتوماتيك در طراحي و پياده سازي سيستم كنترل مركزي و فيلتراسيون ميباشد.
تجهيزات ايستگاه فيلتراسيون شامل هيدروسيكلون، فيلتر شن، فيلتر توري، فيلتر ديسكي، تانك كود، كلكتورها، شيرهاي پروانه، شاسي نگهدارنده تجهيزات، شيرهاي تخليه هوا و موارد متفرقه ديگر ميباشد.
اساس عملكرد هيدروسيكلون بر گردش آب در مسير مارپيچ و كاهش سرعت جريان آب و سپس تغيير مسير آن بصورت عمودي كه منجر به ته نشين شدن ذرات در تانك زيرين آن بنا شده است.
متاسفانه تعدادي از توليد كنندگان داخلي با حذف مسير مارپيچ دروني اين دستگاه تنها به حفظ اسلوب آن بسنده و دستگاهي ناكارآمد را بنام هيدروسيكلون روانه بازار ميكنند. در موقع خريد به استانداردهاي تعريف شده دستگاه حتما توجه داشته باشيد.
در موارد زيادي طراحان بر غير ضرور بودن نصب اين دستگاه تاكيد دارند. اما تجربه عملي ما بيان گر تاثير مثبت اين دستگاه در جداسازي حجم قابل توجهي از گل و لاي با دانه بندي درشت علي الخصوص در ابتداي دوره راه اندازي ساليانه ميباشد. همواره مقدار قابل توجهي از رسوبات مختلف در شبكه انتقال طي دوره خواب سيستم در زمستان باقي ميماند. چاهها و شبكه كانالهاي آبياري نيز در ابتداي دوره راه اندازي مقادير متنابهي گل و لاي را به شبكه انتقال ميدهند. كه اين دستگاه در اين مقطع بسيار كارآمد عمل كرده و از ورود اين گل و لاي را از ورود به فيلترها جلوگيري ميكند.
از اينرو تاكيد ما بر بكارگيري اين قطعه در ورودي سيستم فيلتراسيون ميباشد. در مواري كه منبع آب حاوي مقادير از گل و لاي ميباشد، استفاده از اين دستگاه در ورودي سيستم پمپاژ ميتواند به كاهش چشكمگير رسوبات در شبكه منجر گردد.
فيلترهاي شن عموما بعد از سيكلون نصب ميشوند بهتر است حداقل از دو فيلتر شن پر ظرفيت استفاده شود تا در زمان عمل شستشوي معكوس آب فيلتر شده براي شستشوي نوبتي فيلترها استفاده شود.
براي اتصال چند فيلتر به يكديگر بهتر است از اتصالات و كلكتورهاي استاندارد كه بصورت پكيچ كامل ارائه ميگردند استفاده كرده تا طرح سيستم فيلتر شما از اسلوب مهندسي بهتر برخوردار گردد. دوره وصله پينه كردن قطعات به يكديگر گذشته، از قطعات استاندارد با روش نصب استاندارد تبعيت كنيد تا با نتايج استاندارد مواجه شويد.
نصب شير تخليه هوا از ضروريات فيلترهاي شن ميباشد، بعضي اوقات بدام افتادن حبابهاي هوا درون فيلتر عملا كارائي سيستم را مختل ميكند شيرهاي ونت بمرور اين حبابها را از فيلتر خارج ميكند. نصب فشار سنج در دو سوي فيلتر و فشار نسبي برابر اين مانومترها نشان دهنده تميز بودن فيلتر ميباشد.
در نسل جدید فیلترهای دیسکی جهت افزایش سطح فیلتراسیون تا 3 برابر و همچنین عملکرد مطلوب در زمان شستشوی معکوس، دیسک ها با فرم سینوسی شکل ساخته شده اند. این فیلترها مجهز به توربولاتور در قسمت ورودی آب می باشند و در صورت نصب دروضعیت مناسب از عملکرد هیدروسیکلون نیز بهرمند می باشند. برای تمیز شدن در فرآیند شستشوی معکوس ، فیلترهای دیسکی در مقایسه با فیلترهای شن نیاز به آب کمتری دارند. اما فشار آب طی این فرآیند می بایست بالاتر باشد.
وقتی اختلاف فشار در ورودی و خروجی فیلتر معادل 21/0 الی 35/0 بار میشود باید فیلتر را تمیز کرد.تمیز کردن فیلترهای توری با فرایند شستشوی معکوس انجام می شود.
فيلتر هاي توري عموما 2 لايه بوده و هر از چند گاهي بهتر است فيلترها از محفظه خارج و سطوح آن شستشو گردند. فشار ورودي آب بسيار بالا عموما باعث دفورمه شدن استوانه فيلترهاي توري ميگردد.
در احداث سيستم فيلتراسيون نكات ظريفي وجود دارد كه بر عملكرد و پايداري اين سيستم اثر گذار است. حتما اين سيستم را با تركيبي از سيكلون، فيلتر شن، و فيلتر ديسكي طراحي نمائيد. در موارد آلايش بيش اندازه آب ورودي اضافه كردن فيلتر توري پس از فيلتر شن موثر خواهد بود. حتما از پكيج هاي كامل سيستم فيلتراسيون استفاده و از نصب و مونتاژ قطعات متفرقه در محل خودداري كنيد.
در محل مناسبي نسبت به احداث محوطه ايستگاه فيلتراسيون اقدام نمائيد. ايستگاه را حدود نيم متر از سطح زمين بالاتر احداث كنيد. براي يك باغ ده هكتاري فضايي حدود 20 متر مربع را براي ايستگاه اختصاص داده و آنرا حتما مسقف نمائيد. كف ايستگاه بايد داراي شيب مناسب جهت هدايت آب به خارج باشد. براي شستشوي معكوس فيلترها نيز كه حجم خروجي فراواني دارد بايد مسير مناسبي از قبل پيش بيني كنيد. كف ايستگاه را بتون كرده و تا حد امكان سعي كنيد ايستگاه را با احداث فنسهاي فلزي از دسترس ديگران خارج نمائيد.
سيستم فيلتراسيون را حداقل دو برابر ظرفيت لازم طراحي كنيد. و با تكرار مرتب عمل شستشوي معكوس ار انباشت بيش از حد رسوبات در فيلترها جلوگيري كنيد. در دوره خواب زمستان حتما شنها را از فيلتر شن خارج و شستشو نمائيد فراموش نكنيد كه شنهاي درون اين فيلتر داراي دانه بندي متفاوتي است كه عدم رعايت در ترتيب لايه هاي آن بر كارائي فيلتر اثر گذار است. فيلترهاي ديسكي و توري نيز در دوره خواب سيستم بايد از محفظه خارج و در مواد رسوب گير نظير جوهر نمك بطور كامل شستشو و رسوبگيري شود.
توصيه همواره ما حذف كليه كودهاي شيمياني از فرآيند توليد است. از اينرو تاكيدي بر استفاده از تانك كود نداريم، تنها توصيه اكيد ما اين است كه در صورت تمايل به استفاده از كود شيمياي همراه آب آبياري از ريختن كودهاي پتاسه و فسفاته و موارد مشابه كه بسيار دير در آب حل شده و در نهايت هم در شبكه توزيع رسوب كرده و موجب گرفتگي سراسري قطره چكانها ميشود بشدت اجتناب كنيد.قبل از بكارگيري اين كودها از محلول بودن كامل آن در آب كشاورزي مطمئن شويد. نكته پر اهميت ديگر مراقبت از بروز خطا در بكارگيري كودهاي مخصوص محلول پاشي در تانك كود ميباشد اين كودها نيز امكان رسوب زيادي دارند و براي استفاده در تانك كود توليد نشده اند در مورد اين مسائل ظريف حساس باشيد تا كارائي سيستم شما دچار اخلال نگردد.
آنچه كه در بالا تشريح شد ارائه اطلاعات لازم و اوليه در مورد نياز آبي درختان انار و نحوه ورود به مسئله طراحي سيستم قطره اي و تاثيرات آن بر معماري باغات انار ميباشد. قبل از احدث باغ حتما به موارد مذكور توجه كنيد و بدون برخورداري از آب كافي و پايدار نسبت توسعه اراضي اقدام نكنيد. كيفيت آب مورد استفاده همان است كه در بحث آماده سازي مطرح شد. پس از احداث باغ در صورت برخورداري از سيستم آبياري قطره اي موضوع عملكرد بهينه اين سيستم بسيار حائز اهميت است . از اينرو در بحث فوق موضو ع فيلتراسيون مطرح شد تا در زمان طراحي اطلاعات اوليه در اين مورد داشته باشيد.
درخت انار به تنظيم دوره آبياري حساس است تاخير در اين امر و يا اقدام به آبياري در دوره هاي غير ضرور خسارت بار خواهد بود. در هر صورت چه از سيستم سنتي و يا سيستم قطره اي براي آبياري درختان بهره ميگيريد سعي كنيد دوره آبياري بلوكها منظم و در حجم آورده شده در جدول فوق باشد.
مقاطع حساس آبياري درختان انار بقرار ذيل ميباشد :
1- يخ آب زمستان
2- دوره قبل از باز شدن درختان
3- دوره باز شدن گلها
4- دوره رشد
5- انتهاي دوره رشد و رسيدن ميوه ها
در اواسط زمستان و در زمان خواب درخت يك دوره آبياري در از بين بردن آفات موجود در خاك و افزايش رطوبت خاك بسيار موثر خواهد بود. اين آبياري بهتر است پس از انجام عملياتي نظير هرس يا كود دهي زمستانه صورت گيرد. افزايش رطوبت خاك در زمان فعاليت حداقلي درخت منجر به قرار گرفتن محلول خاك در غلظت پايدار شده شرائط مناسبي را براي خروج درخت از خواب زمستانه و شكل گيري اوليه جوانه هاي برگ و گل فراهم مياورد.
دوره قبل از باز شدن درختان در اواسط اسفند از مقاطع حساس آبياري درختان انار ميباشد. اگر زمستان كم بارش را پشت سر گذاشته ايد مطمئن باشيد بستر درخت در شرائط مناسبي نبوده و نيازمند آبياري هستيد. آبياري شديد هم در اين مقطع مصيبت بار خواهد بود بهم خوردن غلظت شيره گياهي بر رفتار درخت اثر گذار بوده و آبياري زياد در اين مقطع رشد خشبي درختان را افزايش و بر گلدهي آن اثر معكوس دارد. لذا سعي كنيد قبل از رسيدن به اين مرحله و پس از يخ آب زمستان چنانچه بارندگي قابل توجهي رطوبت بستر خاك را سيراب ننمود نسبت به آبياري در نوبتهاي ديگر قبل از رسيدن به اين مقطع اقدام نمائيد.
پس از باز شدن گلها نيز آبياري شديد بيش از آنچه در جدول فوق آورده شده بر ريزش گلها اثر گذار بوده و نيازمند توجه ويژه ميباشد. خشكي خاك نيز بهمان نسبت اثر گذار است در آبياري سنتي اصولا درختان انار پس از يخ آب زمستان تا تبديل شدن گلهاي اول به ميوه در اواخر ارديبهشت آبياري نميشوند كه اين موضوع در موارد خشك سالي و نبود رطوبت كافي در خاك منجر به خسارت ميگردد. در روش قطره اي كه ميزان آب تحويلي قابل كنترل ميباشد، سعي كنيد آبياري را در اين روش با حفظ مقادير آورده شده در جدول رعايت نمائيد.
دوره رشد درختان بدليل افزايش تبخير و تعرق و مواجه شدن درخت با كمبود احتمالي و بروز پديده آفتاب سوختگي نيازمند توجه ويژه ميباشد. چنانچه در اين مقطع سيستم آبياري با اخلال مواجه شده و يا حد حجمي تعريف شده رعايت نگردد. بدون ترديد آثار آن بشكل آفتاب سوختگي موضعي ميوه و تنه درختان و ريزش ميو ها و زرد شدن برگ درخت نمايان خواهد شد. ترديد نكنيد آفتاب سوختگي ميوه ها خسارت عمده اي است كه به كاهش درآمد شديد باغات منجر ميگردد. پس با طراحي يك سيستم پايدار آب را بموقع و در حد بهينه تحويل درخت دهيد.
در پايان دوره رشد همراه سرد شدن هوا رنگ ميوه ها رو به سرخي گذاشته و ميزان آب ميوه نيز افزايش ميابد. استمرار آبياري مديريت شده موجب رشد كامل ميوه و افزايش وزن آن خواهد شد. آبياري فراوان و در دوره هاي كوتاه به تركيدگي ميوه ها مي انجامد در اين دوره آب را در حد كافي و به مرور در اختيار درخت قرار دهيد تا از افزايش ميوه هاي آسيب ديده جلوگيري كنيد.
انار درختي است كه عمده فصل رشد خود را در گرما سپري ميكند آب كليد معماي بهره وري باغات انار است. به رفتار درخت در مواجه با كميت و كيفيت آب دقت كنيد. باغات انار به مديريت صحيح آبياري نيازمند تا محصولي كيفي و فراوان توليد كنند. اگر در اين امر موفق نباشيد محصولي محدود با كيفيت نازل حاصل تلاش شما خواهد بود. آب ماده گرانبهايي است كه اگر درست مديريت شود شما را سرافراز خواهد نمود.
منبع:www. anar-iran.ir
/ع
در گام اول بايد به اين سوال پاسخ داد كه نياز بهينه درخت چه ميزان است و در طول دوره رشد روزانه چه ميزان آب در مقاطع زماني اوائل بهار تا اواسط پائيز نياز دارد؟ در اين مورد اعداد متفاوتي ديده ميشود كه عموما به تجربه وابسته نيست و محصول ارزيابي تئوريك و آكادميك ميباشد. آنچه كه ما در اينجا مطرح ميكنيم حداقل نياز درخت براي يك توليد اقتصادي با بهره برداري حدود 25 تن در هكتار و متكي به تجربه ميباشد. بديهي است در اقليم خشك و كم آب ايران چاره اي جز صرفه جويي در آب و اتكا به مقادير بهينه با راندمان آبياري بالا نميباشد. در جدول ذيل نياز آبي روزانه درخت انار در باغي با تراكم 1000 درخت در هكتار و سطح سايه انداز 50 درصد از محدوده آبياري توسط درختان باغ آورده شده است.
|
نياز ناخالص آبي روزانه درختان انار در ماههاي مختلف سال بر حسب ليتر |
||||||||||||
|
سن درخت |
فروردين |
ارديبهشت |
خرداد |
تير |
مرداد |
شهريور |
مهر |
آبان |
آذر |
دي |
بهمن |
اسفند |
|
1 |
5 |
10 |
12 |
15 |
15 |
10 |
5 |
5 |
- |
- |
- |
5 |
|
2 |
10 |
15 |
20 |
25 |
25 |
20 |
15 |
10 |
5 |
5 |
5 |
10 |
|
3 |
15 |
20 |
25 |
30 |
35 |
40 |
30 |
15 |
10 |
10 |
10 |
15 |
|
4 |
15 |
25 |
35 |
40 |
45 |
40 |
35 |
20 |
15 |
15 |
15 |
20 |
|
5 و بيشتر |
15 |
25 |
40 |
55 |
65 |
50 |
40 |
20 |
15 |
15 |
15 |
30 |
• اين اعداد تعيين كننده نياز ناخالص در سيستم قطره اي با راندمان 90% ميباشد.
• اين نياز آبي براي دماي محيطي حداكثر 35 درجه سانتيگراد تعريف شده است افرايش دما محيطي باغات به بيش از 40 درجه سانتيگراد نياز آبي درخت انار را تا 100 ليتر در روز افزايش ميدهد.
• اين نياز آب مربوط به اقليمهاي گرمي نظير ساوه، يزد، اصفهان، خراسان و فارس كه از عمده مراكز اناركاري ايران هستند در نظر گرفته شده است.
• نياز آبي درخت در نيمه دوم از طريق بارندگي تامين ميشود. در صورت خشكسالي و عدم بارش به اندازه مطلوب تامين كمبود آب از طريق آبياري ضرورت دارد.
ميزان آب قابل دسترس در خاك از نكات مبنائي ديگري در تحليل رژيم آبياري گياه ميباشد. به نتايج آزمايش خاك دقت كنيد ميزان درصد اشباع .S.P تعيين كننده درصد آب مورد نياز براي اشباع خاك ميباشد. خاكهايي با بافت ريزتر داراي ظرفيت نگهداري آب بيشتري ميباشند.
حد ظرفيت مزرعه اي يا FC نشان دهنده ميزان آب باقيمانده در خاك 2 تا 3 روز پس از اشباع شدن خاك ميباشد، اين همان مقدار آبي است كه خاك ميتوانذ در خود نگه دارد بدون آنكه بصورت زهكش از آن خارج شود.
نقطه پژمردگي يا PWP مبين مقدار آبي است كه سخت به ذرات خاك چسبيده و گياه نميتواند از آن استفاده كند. و نهايتا ميزان آب قابل دسترس يا همان AWC نشان دهنده مقدار آب بين حد مزرعه اي و نقطه پژمردگي ميباشد اين همان ميزان آب قابل استفاده براي گياه ميباشد.
برنامه آبياري براي سيستم قطره اي بايد طوري تنظيم شود كه گياه پس از مصرف حدود 75% آب قابل دسترس با آبياري جديد، خاك به حد ظرفيت مزرعه اي برسد. بطور كلي حد آب قابل دسترس براي گياه در خاكي با بافت لومي متناسب با موارد آورده شده در بحث خاك حدود 12 الي 15 سانتيمتر بر متر ميباشد.
به اين نكته توجه داشته باشيد كه آبياري كم در دفعات بيشتر عملا حوزه توسعه ريشه را محدود كرده و بدون توسعه ريشه رشد درخت عملا با محدوديت مواجه ميگردد پس با رعايت ناحيه ريشه در حد بهينه آورده شده برنامه آبياري خويش را مديريت كنيد. محدوده نشان داده شده در تصوير روبرو بوضوح ناحيه توسعه ريشه و نياز آبي كمينه آنرا تشريح ميكند. دوره تناوب 4 روز با حجم آب تحويلي 250 ليتر محدوده ترسيم شده را سيراب و محلول خاك را در غلظت بهينه قرار ميدهد و امكان توسعه ريشه تا حد مطلوب را فراهم مياورد. توجه داشته باشيد ريشه ها تصوير درخت در زير زمين هستند ريشه محدود درختي كوچك را پشتيباني ميكند و ريشه هاي گسترده به گسترش تاج درخت مي انجامد. در اين مورد بسيار حساس و دقيق عمل كنيد تا از نتايج شگرف آن بهرمند گرديد.
پشنهاد ما استفاده از الگوي 1000 درخت در هكتار در سيستم قطره اي با فواصل 2×4 ميباشد. از اينرو و با توجه به شرائط پيك مصرف در تابستان حجم آب مصرفي در يك روز حدود 60 متر مكعب براي هر هكتار ميباشد. لذا در زمان تخصيص منابع آب دبي 0.7 ليتر بر ثانيه ميبايد مبناي برآورد نياز آبي هر هكتار درخت انار قرار گيرد.
توجه داشته باشيد كه نياز مجموع نا خالص آبي يك هكتار باغ انار حدود 8000 متر مكعب براي دوره 180 روز آبياري ميباشد. چنانچه منابع تامين آب شما كانالهاي كشاورزي ميباشد و امكان تغيير در دبي برداشتي در فواصل مختلف وجود دارد دبي 0.5 ليتر بر ثانيه يا همان 8000 متر مكعب بر هكتار را ملاك ارزيابي نيار آبي يك هكتار درخت انار قرار دهيد.
تعداد قطره چكانها، نوع، ظرفيت و نحوه آرايش آنها از موارد ظريف ديگر در بحث آبياري درختان ميباشد انواع قطره چكانها با تكنولوژيهاي متفاوت و ظرفيتهاي 2 تا 100 ليتر در ساعت هم اكنون در دسترس ميباشند. بهترين انتخاب كدام است؟
پاسخ به سوال فوق نيازمند توجه به خصوصيات درخت انار و سطح توسعه ريشه، ساعات مفيد آبياري، ملاحضات كارگري در نگهداري و بررسي عملكرد قطره چكانها و زمانهاي تغيير بلوكهاي آبياري ميباشد. مسائل كارگري در اين خصوص تعيين كننده ميباشد قبل از طراحي متناسب با شرائط كارگري و وسعت باغات شيفتهاي آبياري خود را با اعتنا به حد حجمي بهينه 250 ليتر بگونه اي تعريف كه با زمان فعال بودن ساعات كار تطابق داشته باشد. در عمل امكان فعال و غير فعال كردن بلوكهاي آبياري در ساعات انتهايي شب تا صبح روز بعد ميسور نيست .
حتي در بهترين شرائط فيلتراسيون حدود 15% قطره چكانها با قطعي يا گرفتگي مواجه ميشوند، از اينرو بررسي كارگري و نظارت بر عملكرد آنها از ضروريات بهره برداري از سيستم قطره اي ميباشد. اين موضوع ظريف و حساس ميبايد در شرائط روشني هوا انجام گيرد. پس حد معقول شيفتهاي آبياري دو نوبت 12 ساعت براي هر بلوك بين ساعات 6 صبح تا 6 غروب و 6 صبح روز بعد تعريف ميشود. كاهش زمان آبياري و استفاده از قطره چكانهاي پر ظرفيت عملا بر ميزان زهكش آب اثر ميگذارد، آب بمرور در عرض خاك گسترش ميابد تحويل آب فراوان در زمان كم جريان عمقي آب را افزايش و بر راندمان آبياري اثر ميگذارد. افزايش زمان آبياري به بيش از 12 ساعت نيز منجر به كاهش قطره چكانها و استقرار مكاني نامناسب آنها در محيط درخت شده توزيع هماهنگ و متعادل آب در ناحيه ريشه را با محدوديت مواجه ميكند.
بدليل گرفتگي قطره چكانها و مسائل پيش بيني نشده و تامين نياز جبراني، همواره ظرفيت آبياري قطره چكانها و توزيع آب
را حدود 25% بيشتر از حد بهينه حجمي در نظر بگيريد و توزيع متناسب آنرا با شيرهاي تنظيم فشار و دبي آب، كنترل كنيد. در ميان انواع مختلف، قطره چكانهاي Netafim از كارائي و پايداري بهتري برخوردار ميباشد. اين دريپر در دو نوع كلي PC , NPC ساخته ميشوند و از دبي 2 تا 16 ليتر در ساعت در دسترس ميباشند.
نوع PC آن در محدوده فشار 1 تا 3 اتمسفر عملكرد ثابتي داشته و دبي خروجي تغيير نميكند. نمونه NPC در محدوده فشار 10 تا 40 psi تغييرات صد در صدي در دبي خروجي دارد.
خصوصيت بارز دريپر PC Netafim در يكنواختي خروجي آب آن علي رغم تفاوت فشار در سطح بلوك فعال ميباشد. اما مشكل اصلي زماني بروز ميكند كه بخواهيم با حفظ زمان آبياري ميزان حجم آب تحويلي به درخت را در ناحيه ريشه براي فصول مختلف سال تنظيم كنيم. تغيير فشار تاثيري بر حجم آب تحويلي نداشته و تنها ميتوانيم با كم كردن زمان آبياري حجم آب تحويلي را كنترل كنيم.
قطره چكانهاي Netafim NPC امكان تغيير دبي خروجي با تغيير فشار خط را فراهم مياورند، لاكن استفاده از اين نوع دريپر مستلزم تسطيح مناسب بلوكهاي آبياري و دقت فراوان در طراحي سيستم آبياري جهت حفظ فشار متعادل در لوله هاي توزيع آب يا ليترالها ميباشد. با استفاده از اين نوع دريپر امكان تنظيم حجم آب تحويلي به حوزه ريشه با حفظ زمان شيفتهاي آبياري فراهم ميايد. در صورت طراحي مناسب تنها با تنظيم فلكه آب هر بلوك ميزان آب خروجي دريپرها تنظيم ميگردد و زمان آبياري هر بلوك نيز ثابت ميماند.
در تصور ذيل طرحي از دريپر Netafim PC را همراه آريش آن بشكل دو خطي ملاحظه ميكنيد. در اين روش تنظيم حجم آب دريافتي در ناحيه ريشه تنها با تنظيم ساعات آبياري ميسر است و تغيير فشار ورودي در محدوده متعارف دريپر تاثيري در دبي خروجي آن ندارد، مزيت اين دريپر يكنواختي خروجي آن ميباشد.
در طرح ذيل همان آرايش فوق براي قطره چكانهاي NPC Netafim با ذكر جزئيات آورده شده. تسطيح مناسب و طراحي دقيق شرط توفيق در استفاده از اين نوع دريپر بوده و مزيت قالب آن قابل تنظيم بودن حجم آب تحويلي به درخت تنها با تنظيم فلكه آبياري بلوك فعال ميباشد.
تعداد درخت موجود در هر بلوك نيز از موارد مهم و فاكتورهاي اوليه در طراحي سيستم تحت فشار قطره اي ميباشد. حد بهينه حجمي 250 ليتر در هر شيفت آبياري مولفه اوليه اي است كه به اتكا آن ميبايد تعداد درختان در هر بلوك آبياري را با توجه به دبي كل آب مزرعه تعيين نمود. با توجه به شيفتهاي 12 ساعت و حد بهينه حجمي 250 ليتر، حجم آب تحويلي به يك درخت در ساعت 20.8 ليتر ميباشد و در صورت برخورداري از دبي ماكزيمم 7 ليتر بر ثانيه حجم آب تحويلي كل در يك ساعت برابر 25200 ليتر ميباشد كه از تقسيم اين عدد بر 20.8 عدد 1211 درخت در هر بلوك بدست مي آيد. و در نهايت چون تناوب آبياري 4 روز بوده و در هر 12 ساعت يك بلوك و در هر روز 2 بلوك آبياري ميشود. تعداد كل بلوكها 8 عدد ميباشد. و از اينرو تعداد كل درختان در يك باغ ده هكتاري برابر 1211×8 يعني 9688 درخت خواهد بود.
بر پايه محاسبه فوق تعداد بلوكهاي باغ 10 هكتاري كه بعنوان طرح تيپ در صفحه معماري مطرح شد به 8 عدد محدود ميگرديد، از اينرو حتما ميبايد قبل از تسطيح و محوطه سازي اراضي نسبت به محاسبه و طراحي سيستم آبياري قطره اي اقدام و سپس طرح معماري باغ را با توجه به تعداد بلوكها و مسير هاي انتقال شبكه تكميل نماييد.
فيلتراسيون از نكات حائز اهميت در كارائي و پايداري سيستم آبياري تحت فشار قطره اي ميباشد. هر چقدر در طراحي و اجراي فيلتراسيون امساك كنيد تاوان آنرا در كيفيت و كميت آبياري قطره اي پس خواهيد داد. از اينرو قبل از آنكه همه چيز را به پيشنهادات طراحان سيستم آبياري واگذار كنيد خود با اطلاع دقيق از مشكلات اين سيستم ظرفيت پياده سازي حداكثري را فراهم كنيد.
استفاده از تجهيزات بسيار پيشرفته با كاركرد اتوماتيك و كنترل الكترونيك عملا به جهت مسائل مربوط به نگهداري از پايداري لازم برخوردار نبوده و پيشنهاد ما به اجتناب از بكار گيري اين تجهيزات نظير شيرهاي برقي، تنظيم كننده اتوماتيك فشار، فيلترهاي خود شستشو و ... ميباشد.
چنين تجهيزاتي تنها در شرائطي از كارائي پايدار برخوردارند كه بطور مرتب توسط مسئول فني تحت نظارت باشند در عمده باغات ايران با سطح اراضي محدود امور مزرعه توسط كارگران نا آشنا به مسائل فني اداره شده و افزايش تجهيزات با پيچيدگي فني بالا مشكل زا خواهد بود. پس در شرائط معمول پيشنهاد ما استفاده از تجهيزات غير اتوماتيك در طراحي و پياده سازي سيستم كنترل مركزي و فيلتراسيون ميباشد.
تجهيزات ايستگاه فيلتراسيون شامل هيدروسيكلون، فيلتر شن، فيلتر توري، فيلتر ديسكي، تانك كود، كلكتورها، شيرهاي پروانه، شاسي نگهدارنده تجهيزات، شيرهاي تخليه هوا و موارد متفرقه ديگر ميباشد.
اساس عملكرد هيدروسيكلون بر گردش آب در مسير مارپيچ و كاهش سرعت جريان آب و سپس تغيير مسير آن بصورت عمودي كه منجر به ته نشين شدن ذرات در تانك زيرين آن بنا شده است.
متاسفانه تعدادي از توليد كنندگان داخلي با حذف مسير مارپيچ دروني اين دستگاه تنها به حفظ اسلوب آن بسنده و دستگاهي ناكارآمد را بنام هيدروسيكلون روانه بازار ميكنند. در موقع خريد به استانداردهاي تعريف شده دستگاه حتما توجه داشته باشيد.
در موارد زيادي طراحان بر غير ضرور بودن نصب اين دستگاه تاكيد دارند. اما تجربه عملي ما بيان گر تاثير مثبت اين دستگاه در جداسازي حجم قابل توجهي از گل و لاي با دانه بندي درشت علي الخصوص در ابتداي دوره راه اندازي ساليانه ميباشد. همواره مقدار قابل توجهي از رسوبات مختلف در شبكه انتقال طي دوره خواب سيستم در زمستان باقي ميماند. چاهها و شبكه كانالهاي آبياري نيز در ابتداي دوره راه اندازي مقادير متنابهي گل و لاي را به شبكه انتقال ميدهند. كه اين دستگاه در اين مقطع بسيار كارآمد عمل كرده و از ورود اين گل و لاي را از ورود به فيلترها جلوگيري ميكند.
از اينرو تاكيد ما بر بكارگيري اين قطعه در ورودي سيستم فيلتراسيون ميباشد. در مواري كه منبع آب حاوي مقادير از گل و لاي ميباشد، استفاده از اين دستگاه در ورودي سيستم پمپاژ ميتواند به كاهش چشكمگير رسوبات در شبكه منجر گردد.
فيلترهاي شن عموما بعد از سيكلون نصب ميشوند بهتر است حداقل از دو فيلتر شن پر ظرفيت استفاده شود تا در زمان عمل شستشوي معكوس آب فيلتر شده براي شستشوي نوبتي فيلترها استفاده شود.
براي اتصال چند فيلتر به يكديگر بهتر است از اتصالات و كلكتورهاي استاندارد كه بصورت پكيچ كامل ارائه ميگردند استفاده كرده تا طرح سيستم فيلتر شما از اسلوب مهندسي بهتر برخوردار گردد. دوره وصله پينه كردن قطعات به يكديگر گذشته، از قطعات استاندارد با روش نصب استاندارد تبعيت كنيد تا با نتايج استاندارد مواجه شويد.
نصب شير تخليه هوا از ضروريات فيلترهاي شن ميباشد، بعضي اوقات بدام افتادن حبابهاي هوا درون فيلتر عملا كارائي سيستم را مختل ميكند شيرهاي ونت بمرور اين حبابها را از فيلتر خارج ميكند. نصب فشار سنج در دو سوي فيلتر و فشار نسبي برابر اين مانومترها نشان دهنده تميز بودن فيلتر ميباشد.
در نسل جدید فیلترهای دیسکی جهت افزایش سطح فیلتراسیون تا 3 برابر و همچنین عملکرد مطلوب در زمان شستشوی معکوس، دیسک ها با فرم سینوسی شکل ساخته شده اند. این فیلترها مجهز به توربولاتور در قسمت ورودی آب می باشند و در صورت نصب دروضعیت مناسب از عملکرد هیدروسیکلون نیز بهرمند می باشند. برای تمیز شدن در فرآیند شستشوی معکوس ، فیلترهای دیسکی در مقایسه با فیلترهای شن نیاز به آب کمتری دارند. اما فشار آب طی این فرآیند می بایست بالاتر باشد.
وقتی اختلاف فشار در ورودی و خروجی فیلتر معادل 21/0 الی 35/0 بار میشود باید فیلتر را تمیز کرد.تمیز کردن فیلترهای توری با فرایند شستشوی معکوس انجام می شود.
فيلتر هاي توري عموما 2 لايه بوده و هر از چند گاهي بهتر است فيلترها از محفظه خارج و سطوح آن شستشو گردند. فشار ورودي آب بسيار بالا عموما باعث دفورمه شدن استوانه فيلترهاي توري ميگردد.
در احداث سيستم فيلتراسيون نكات ظريفي وجود دارد كه بر عملكرد و پايداري اين سيستم اثر گذار است. حتما اين سيستم را با تركيبي از سيكلون، فيلتر شن، و فيلتر ديسكي طراحي نمائيد. در موارد آلايش بيش اندازه آب ورودي اضافه كردن فيلتر توري پس از فيلتر شن موثر خواهد بود. حتما از پكيج هاي كامل سيستم فيلتراسيون استفاده و از نصب و مونتاژ قطعات متفرقه در محل خودداري كنيد.
در محل مناسبي نسبت به احداث محوطه ايستگاه فيلتراسيون اقدام نمائيد. ايستگاه را حدود نيم متر از سطح زمين بالاتر احداث كنيد. براي يك باغ ده هكتاري فضايي حدود 20 متر مربع را براي ايستگاه اختصاص داده و آنرا حتما مسقف نمائيد. كف ايستگاه بايد داراي شيب مناسب جهت هدايت آب به خارج باشد. براي شستشوي معكوس فيلترها نيز كه حجم خروجي فراواني دارد بايد مسير مناسبي از قبل پيش بيني كنيد. كف ايستگاه را بتون كرده و تا حد امكان سعي كنيد ايستگاه را با احداث فنسهاي فلزي از دسترس ديگران خارج نمائيد.
سيستم فيلتراسيون را حداقل دو برابر ظرفيت لازم طراحي كنيد. و با تكرار مرتب عمل شستشوي معكوس ار انباشت بيش از حد رسوبات در فيلترها جلوگيري كنيد. در دوره خواب زمستان حتما شنها را از فيلتر شن خارج و شستشو نمائيد فراموش نكنيد كه شنهاي درون اين فيلتر داراي دانه بندي متفاوتي است كه عدم رعايت در ترتيب لايه هاي آن بر كارائي فيلتر اثر گذار است. فيلترهاي ديسكي و توري نيز در دوره خواب سيستم بايد از محفظه خارج و در مواد رسوب گير نظير جوهر نمك بطور كامل شستشو و رسوبگيري شود.
توصيه همواره ما حذف كليه كودهاي شيمياني از فرآيند توليد است. از اينرو تاكيدي بر استفاده از تانك كود نداريم، تنها توصيه اكيد ما اين است كه در صورت تمايل به استفاده از كود شيمياي همراه آب آبياري از ريختن كودهاي پتاسه و فسفاته و موارد مشابه كه بسيار دير در آب حل شده و در نهايت هم در شبكه توزيع رسوب كرده و موجب گرفتگي سراسري قطره چكانها ميشود بشدت اجتناب كنيد.قبل از بكارگيري اين كودها از محلول بودن كامل آن در آب كشاورزي مطمئن شويد. نكته پر اهميت ديگر مراقبت از بروز خطا در بكارگيري كودهاي مخصوص محلول پاشي در تانك كود ميباشد اين كودها نيز امكان رسوب زيادي دارند و براي استفاده در تانك كود توليد نشده اند در مورد اين مسائل ظريف حساس باشيد تا كارائي سيستم شما دچار اخلال نگردد.
آنچه كه در بالا تشريح شد ارائه اطلاعات لازم و اوليه در مورد نياز آبي درختان انار و نحوه ورود به مسئله طراحي سيستم قطره اي و تاثيرات آن بر معماري باغات انار ميباشد. قبل از احدث باغ حتما به موارد مذكور توجه كنيد و بدون برخورداري از آب كافي و پايدار نسبت توسعه اراضي اقدام نكنيد. كيفيت آب مورد استفاده همان است كه در بحث آماده سازي مطرح شد. پس از احداث باغ در صورت برخورداري از سيستم آبياري قطره اي موضوع عملكرد بهينه اين سيستم بسيار حائز اهميت است . از اينرو در بحث فوق موضو ع فيلتراسيون مطرح شد تا در زمان طراحي اطلاعات اوليه در اين مورد داشته باشيد.
درخت انار به تنظيم دوره آبياري حساس است تاخير در اين امر و يا اقدام به آبياري در دوره هاي غير ضرور خسارت بار خواهد بود. در هر صورت چه از سيستم سنتي و يا سيستم قطره اي براي آبياري درختان بهره ميگيريد سعي كنيد دوره آبياري بلوكها منظم و در حجم آورده شده در جدول فوق باشد.
مقاطع حساس آبياري درختان انار بقرار ذيل ميباشد :
1- يخ آب زمستان
2- دوره قبل از باز شدن درختان
3- دوره باز شدن گلها
4- دوره رشد
5- انتهاي دوره رشد و رسيدن ميوه ها
در اواسط زمستان و در زمان خواب درخت يك دوره آبياري در از بين بردن آفات موجود در خاك و افزايش رطوبت خاك بسيار موثر خواهد بود. اين آبياري بهتر است پس از انجام عملياتي نظير هرس يا كود دهي زمستانه صورت گيرد. افزايش رطوبت خاك در زمان فعاليت حداقلي درخت منجر به قرار گرفتن محلول خاك در غلظت پايدار شده شرائط مناسبي را براي خروج درخت از خواب زمستانه و شكل گيري اوليه جوانه هاي برگ و گل فراهم مياورد.
دوره قبل از باز شدن درختان در اواسط اسفند از مقاطع حساس آبياري درختان انار ميباشد. اگر زمستان كم بارش را پشت سر گذاشته ايد مطمئن باشيد بستر درخت در شرائط مناسبي نبوده و نيازمند آبياري هستيد. آبياري شديد هم در اين مقطع مصيبت بار خواهد بود بهم خوردن غلظت شيره گياهي بر رفتار درخت اثر گذار بوده و آبياري زياد در اين مقطع رشد خشبي درختان را افزايش و بر گلدهي آن اثر معكوس دارد. لذا سعي كنيد قبل از رسيدن به اين مرحله و پس از يخ آب زمستان چنانچه بارندگي قابل توجهي رطوبت بستر خاك را سيراب ننمود نسبت به آبياري در نوبتهاي ديگر قبل از رسيدن به اين مقطع اقدام نمائيد.
پس از باز شدن گلها نيز آبياري شديد بيش از آنچه در جدول فوق آورده شده بر ريزش گلها اثر گذار بوده و نيازمند توجه ويژه ميباشد. خشكي خاك نيز بهمان نسبت اثر گذار است در آبياري سنتي اصولا درختان انار پس از يخ آب زمستان تا تبديل شدن گلهاي اول به ميوه در اواخر ارديبهشت آبياري نميشوند كه اين موضوع در موارد خشك سالي و نبود رطوبت كافي در خاك منجر به خسارت ميگردد. در روش قطره اي كه ميزان آب تحويلي قابل كنترل ميباشد، سعي كنيد آبياري را در اين روش با حفظ مقادير آورده شده در جدول رعايت نمائيد.
دوره رشد درختان بدليل افزايش تبخير و تعرق و مواجه شدن درخت با كمبود احتمالي و بروز پديده آفتاب سوختگي نيازمند توجه ويژه ميباشد. چنانچه در اين مقطع سيستم آبياري با اخلال مواجه شده و يا حد حجمي تعريف شده رعايت نگردد. بدون ترديد آثار آن بشكل آفتاب سوختگي موضعي ميوه و تنه درختان و ريزش ميو ها و زرد شدن برگ درخت نمايان خواهد شد. ترديد نكنيد آفتاب سوختگي ميوه ها خسارت عمده اي است كه به كاهش درآمد شديد باغات منجر ميگردد. پس با طراحي يك سيستم پايدار آب را بموقع و در حد بهينه تحويل درخت دهيد.
در پايان دوره رشد همراه سرد شدن هوا رنگ ميوه ها رو به سرخي گذاشته و ميزان آب ميوه نيز افزايش ميابد. استمرار آبياري مديريت شده موجب رشد كامل ميوه و افزايش وزن آن خواهد شد. آبياري فراوان و در دوره هاي كوتاه به تركيدگي ميوه ها مي انجامد در اين دوره آب را در حد كافي و به مرور در اختيار درخت قرار دهيد تا از افزايش ميوه هاي آسيب ديده جلوگيري كنيد.
انار درختي است كه عمده فصل رشد خود را در گرما سپري ميكند آب كليد معماي بهره وري باغات انار است. به رفتار درخت در مواجه با كميت و كيفيت آب دقت كنيد. باغات انار به مديريت صحيح آبياري نيازمند تا محصولي كيفي و فراوان توليد كنند. اگر در اين امر موفق نباشيد محصولي محدود با كيفيت نازل حاصل تلاش شما خواهد بود. آب ماده گرانبهايي است كه اگر درست مديريت شود شما را سرافراز خواهد نمود.
منبع:www. anar-iran.ir
/ع
