آينده چربي! قهوه‌اي- سفيد!
نويسنده:مهندس کيوان بني هاشمي
پنج سال پيش دكتر «سايپس»، متخصص غدد، در مورد ظهور چربي در بدن، كنفرانسي را برگزار كرد. پزشكان براين عقيده‌اند كه در گردن انسان نقطه‌اي است كه به آن چربي قهوه‌اي مي‌گويند. بعد از كنفرانس وي با مراجعه به پزشكي كه چنين مطلبي را عنوان كرده بود، گفت همه مي‌دانند در انسان‌هاي بالغ، چيزي به نام چربي قهوه اي يافت نمي‌شود و پزشك ديگر در پاسخ گفت چنين چيزي وجود دارد و ما در تمام اوقات آنها را مي‌بينيم. چربي قهوه‌اي مدت هاي مديدي است كه شناخته شده و در اطفال و حيواناتي ازقبيل موش نيز وجود دارد اما تا همين اواخر دانشمندان تصور مي‌كردند كه آنها قبل از دوران بلوغ از بين مي‌روند و به جاي خود چربي سفيد را به جاي مي‌‌گذارند كه نتيجه آن افزايش وزن و چاقي است.
چربي‌هاي قهوه‌اي به رنگ شاه‌بلوط هستند و بر خلاف چربي‌هاي ديگر كه انرژي را در خود ذخيره مي‌كنند، آنها را مي‌سوزانند. سلولهاي چربي قهوه اي محتوي مقدار زيادي ميتوكندري هستند و يك آنزيم كه به آنها امكان رها كردن انرژي دريافتي از مواد غذايي را داده و اين انرژي را تبديل به گرما و حرارت مي‌كند.
اخيراَ در مجلات پزشكي اين گونه منتشر شده كه نه فقط چربي‌هاي قهوه‌اي در افراد بالغ وجود دارد و موردي عادي است بلكه براي متابوليسم نيز از اهميت زيادي برخوردار است و افراد جوان‌تر و لاغرتر داراي چربي قهوه‌اي بيشتري نسبت به افراد پيرترو چاق ترهستند.
بر اساس مطالعات انجام گرفته در سال 2008 كه در نشريه متابوليسم سلولي منتشر شد، مشخص گرديده كه چربي جمع شده در اطراف ران‌ها و تهيگاه، چربي زير پوستي ناميده مي‌شود كه در واقع خطر ابتلاي به بيماري قند را كاهش مي‌دهد. دكتر سايپس مي‌گويد ما براين اعتقاد بوديم كه چربي سفيد چيزي است كه به گونه‌اي بسيار مؤثر باعث ذخيره سازي انرژي مي‌گردد ولي ظاهراَ چربي در اين قسمت از بدن دچار تحول در ساختار شده است.
گرچه پزشكان معتقدند كه اغلب مردم داراي ذخيره چربي سفيد بيش از نياز خود هستند. بد نيست بدانيد در ايالات متحده رقم باورنكردني 34 درصد افراد بالاي 20 سال سن را افرادي كه به آنها «فربه» مي‌گويند تشكيل مي‌دهند و بخش اعظمي از آن چربي كه در بدن اين افراد ذخيره شده از نوع احشايي است كه اطراف ارگانهاي حياتي را در بر گرفته و خطر ابتلا به بيماري قند خون و همين‌طور سرطان و سكته را افزايش مي‌دهند. براي چنين افرادي كشف چربي قهوه‌اي كه مركز تجمع آن در گردن وسينه بوده در واقع نشانه اندكي است از اميدواري براي بهبود. به همين دليل دانشمندان و محققين از چربي به عنوان يك روش معالجه بالفعل براي درمان فربهي يا obesity استفاده مي‌كنند.
تحقيقات سايپس نشان داده غير از افراد جوان و لاغر، بانوان نسبت به آقايان داراي دو برابر چربي قهوه‌اي فعال هستند و شايد دليل آن اين باشد كه چون بانوان داراي توده‌هاي ماهيچه‌اي كمتري هستند لذا نياز به چربي قهوه‌اي بيشتر براي گرم شدن دارند. در حقيقت به نظر مي‌رسد درجه حرارت عامل بسيار مهمي در كنترل فعاليت چربي قهوه‌اي باشد .بر اساس مطالعاتي كه در كشور سوئد به انجام رسيده مشخص گرديده هنگامي كه افراد دو ساعت از زمان خود را در يك اتاق سرد با پوشش لباس كم مي‌گذرانند و به طور متناوب پاهاي خود را در آب يخ قرار مي‌دهند، ميزان سوخت وسوز چربي قهوه‌اي آنها 15 برابر بيش از زماني است كه آنها در اتاق با درجه حرارت عادي قرار مي‌گيرند. يكي از اين افراد كه داراي ذخيره چربي قهوه‌اي كافي بود در طي يك سال در اين شرايط، وزن خود را به ميزان 4 تا 5 كيلوگرم كاهش داد.
محققين آلماني نيز دريافته‌اند در افرادي كه در شرايط آب‌و هواي سرد قرار دارند، از هر 24 نفر 23 نفرشان داراي چربي قهوه‌اي فعال بوده در حالي كه قرار دادن همين افراد در شرايط گرم باعث مي‌گردد از چربي قهوه‌اي فعال خبري نباشد. ارتباط ديگر فعاليت چربي قهوه‌اي در رابطه با روشنايي روز بوده كه در فصول مختلف سال دچار تغيير مي‌گردد.
مطالعات انجام گرفته روي حيوانات نيز مشخص ساخته با افزايش فعاليت چربي قهوه‌اي، وزن بدن كاهش پيدا مي‌كند. در سال 2009 محققين دانشگاه استهكلم دريافتند موش‌هايي كه قادر به توليد چربي قهوه‌اي نيستند ميزان افزايش وزن آنها 50 درصد سريع‌تر از موش‌هايي بوده كه اين قابليت را دارند. در جريان يك تحقيقات در سال 2008 تعدادي موش تحت رژيم غذايي با ميزان چربي بالا قرار گرفتند و در اتاقي قرار داده شدند كه درجه حرارت آن چهار برابر بيش از جايي بود كه موش‌هايي با همان جيره غذايي در اتاق با دماي حدود 4 درجه سانتي‌گراد قرار داده شدند. محققين تخمين مي‌زدند كه فقط 2 اونس چربي قهوه‌اي فعال مي‌تواند سوزاندن 300 تا 500 كالري انرژي را در روز به همراه داشته باشد. سايپس مي‌گويد نيازي نيست شما تأثير چنداني روي متابوليسم بدن خود داشته باشيد. در اينجا اين سؤال پيش مي ايد كه چگونه مي‌توان چربي قهوه‌اي را بدون قرار دادن پاها در آب يخ به فعاليت وادار كرد؟
يكي از افراد داراي درجه فوق دكترادر انستيتو سرطان دانا- فاربر وابسته به دانشگاه هاروارد به نام«پاتريك سيل» به اين مهم پي برده كه پروتئيني به نام PRDM-16 در هر سلول چربي قهوه‌اي وجود دارد ولي در سلولهاي چربي سفيد اثري از آن نيست. هنگامي كه او از فعاليت اين پروتئين در سلولهاي جوان چربي قهوه‌اي جلوگيري كرد و عملاَا آنها را غير فعال ساخت، مشاهده نمود كه آنها تبديل به سلولهاي ماهيچه‌اي شدند. در حال حاضر او مشغول كار روي تشخيص ژن‌هايي بوده كه ممكن است بتوانند پروتئين PRDM-16 را فعال كنند.
يكي از مشاوران «سيل» در حال انجام آزمايش روي روش معالجه‌اي است كه طي آن پيش ماده (يا ماده متشكله جسم جديد) را كه باعث جداسازي چربي‌هاي سفيد شده از حيوانات گرفته و با تزريق پروتئين فعال شده PRDM-16 و سپس با پيوند زدن سلول‌ها مجدداَ به بدن حيوانات، مي‌آزمايد كه آيا اين عمل منجر به كاهش وزن مي‌گردد؟ ظاهراَدليلي براي اين كه چنين اتفاقي روي ندهد وجود ندارد.
ساپس و همكاران او تمركز خود را روي پروتئين هاي مختلف معطوف كرده‌اند كه از جمله آنها پروتئيني است به نام BMP-7 كه كمك به رشد استخوان مي‌كند. (استخوانها به طور دائمي با چربي در ارتباط هستند) اخيراَ مشخص شده كه اين پروتئين (BMP-7) باعث افزايش توليد چربي قهوه‌اي شده و در موشها مانع بروز فربهي مي‌شود. سازمان غذا و داروي ايالات متحده داروي BMP-7 را براي استفاده در جراحي‌هاي مربوط به ستون فقرات مورد تأييد قرار داده است بنابراين سايپس در حال آزمايش روي تأثيرات دارو روي بيماراني است كه مورد عمل جراحي قرار گرفته‌اند براي اينكه ببينند آيا باعث افزايش ميزان چربي قهوه‌اي نيز مي‌گردد؟
اگر چنين چيزي اتفاق بيفتد بايد گفت يك پيشرفت بسيار چشمگير كه ناشي از چندين سال تحقيق بوده به وقوع پيوسته است. در نهايت چيزي كه اين افراد دسترسي به آن را دارند دارويي است به نام قرص چربي قهوه‌اي Brown Fat Pill دارويي كه باعث افزايش فعاليت چربي قهوه‌اي به صورت مولكولي مي‌گردد. سايپس مي‌گويد داراي بيماراني هستم كه وزني معادل 182 كيلوگرم دارند و من مي‌بايست راهي براي كمك به آنها پيدا كنم. البته آنها تشخيص داده‌اند كه چنين دارويي نمي‌تواند به سرعت باعث برطرف كردن مشكلات چاقي شود ولي استفاده از قرص چربي قهوه‌اي به افراد كمك مي كند كه با سوزاندن روزانه 500 كالري وزن خود را كاهش دهند.
البته تا زماني كه اين قرصها در دسترس قرار گيرد راه‌هاي ديگري براي افراد جهت افزايش فعاليت چربي قهوه‌اي آنها وجود دارد. يكي از متخصصان مي‌گويد بعيد به نظر مي‌رسد كه بتوان افراد زيادي را پيدا كرد كه علاقه‌مند به انجام معالجه سرد (Cold) باشند اما اين كار باعث مي‌گردد شما درجه حرارت سيستم گرمايي خانه خود را پايين آورده و حتي افراد درصدي از وقت خود را در زمستان و پاييز در خارج از خانه به سر برند.
مطالعات انجام گرفته ثابت كرده كه افرادي كه كارشان در فضاي آزاد بوده، ميزان فعاليت چربي قهوه‌اي آنها بيش از حد ميانگين است و لذا نبايد اين تصور غلط پيش آيد كه قدم زدن از محل سكونت تا محل كار، آن هم در روز سرد مي‌تواند باعث تشديد متابوليسم در بدن گردد.
ادامه انجام مطالعات روي چربي و قائل شدن اهميت زيادي براي آن همانند ساير ارگانهاي مهم بدن به احتمال زياد منجر به پيدا كردن فرصت‌هاي جديد خواهد شد. به طور مثال تحقيقات انجام شده در دانشگاه كلرادو آشكار كننده بينش جديدي در خصوص انجام تمرينات به منظور كاهش وزن است. فعاليت فيزيكي از طريق افزايش حساسيت مغز به تحريك ترشح هورمون‌هايي مانند ليپتين و انسولين باعث كاهش وزن مي‌گردد چون كالري بيشتر ي سوازانده مي‌شود. فعاليت فيزيكي ممكن است سبب گردد مغز قابليت جذبي بيش از آنچه كه هورمون‌هايي مانند انسولين به آن ديكته مي‌كنند، پيدا كند.
شايد اين امكان نيز در آينده به وجود آيد كه قرص‌هاي تمرين و ورزش نيز به بازار بيابند. كه البته به نظر خنده‌آور و مضحك مي‌رسد.
منبع:ماهنامه نوآور، ش 68
چربي‌هاي قهوه‌اي به رنگ شاه‌بلوط هستند و بر خلاف چربي‌هاي ديگر كه انرژي را در خود ذخيره مي‌كنند، آنها را مي‌سوزانند. سلولهاي چربي قهوه اي محتوي مقدار زيادي ميتوكندري هستند و يك آنزيم كه به آنها امكان رها كردن انرژي دريافتي از مواد غذايي را داده و اين انرژي را تبديل به گرما و حرارت مي‌كند.
اخيراَ در مجلات پزشكي اين گونه منتشر شده كه نه فقط چربي‌هاي قهوه‌اي در افراد بالغ وجود دارد و موردي عادي است بلكه براي متابوليسم نيز از اهميت زيادي برخوردار است و افراد جوان‌تر و لاغرتر داراي چربي قهوه‌اي بيشتري نسبت به افراد پيرترو چاق ترهستند.
بر اساس مطالعات انجام گرفته در سال 2008 كه در نشريه متابوليسم سلولي منتشر شد، مشخص گرديده كه چربي جمع شده در اطراف ران‌ها و تهيگاه، چربي زير پوستي ناميده مي‌شود كه در واقع خطر ابتلاي به بيماري قند را كاهش مي‌دهد. دكتر سايپس مي‌گويد ما براين اعتقاد بوديم كه چربي سفيد چيزي است كه به گونه‌اي بسيار مؤثر باعث ذخيره سازي انرژي مي‌گردد ولي ظاهراَ چربي در اين قسمت از بدن دچار تحول در ساختار شده است.
گرچه پزشكان معتقدند كه اغلب مردم داراي ذخيره چربي سفيد بيش از نياز خود هستند. بد نيست بدانيد در ايالات متحده رقم باورنكردني 34 درصد افراد بالاي 20 سال سن را افرادي كه به آنها «فربه» مي‌گويند تشكيل مي‌دهند و بخش اعظمي از آن چربي كه در بدن اين افراد ذخيره شده از نوع احشايي است كه اطراف ارگانهاي حياتي را در بر گرفته و خطر ابتلا به بيماري قند خون و همين‌طور سرطان و سكته را افزايش مي‌دهند. براي چنين افرادي كشف چربي قهوه‌اي كه مركز تجمع آن در گردن وسينه بوده در واقع نشانه اندكي است از اميدواري براي بهبود. به همين دليل دانشمندان و محققين از چربي به عنوان يك روش معالجه بالفعل براي درمان فربهي يا obesity استفاده مي‌كنند.
تحقيقات سايپس نشان داده غير از افراد جوان و لاغر، بانوان نسبت به آقايان داراي دو برابر چربي قهوه‌اي فعال هستند و شايد دليل آن اين باشد كه چون بانوان داراي توده‌هاي ماهيچه‌اي كمتري هستند لذا نياز به چربي قهوه‌اي بيشتر براي گرم شدن دارند. در حقيقت به نظر مي‌رسد درجه حرارت عامل بسيار مهمي در كنترل فعاليت چربي قهوه‌اي باشد .بر اساس مطالعاتي كه در كشور سوئد به انجام رسيده مشخص گرديده هنگامي كه افراد دو ساعت از زمان خود را در يك اتاق سرد با پوشش لباس كم مي‌گذرانند و به طور متناوب پاهاي خود را در آب يخ قرار مي‌دهند، ميزان سوخت وسوز چربي قهوه‌اي آنها 15 برابر بيش از زماني است كه آنها در اتاق با درجه حرارت عادي قرار مي‌گيرند. يكي از اين افراد كه داراي ذخيره چربي قهوه‌اي كافي بود در طي يك سال در اين شرايط، وزن خود را به ميزان 4 تا 5 كيلوگرم كاهش داد.
محققين آلماني نيز دريافته‌اند در افرادي كه در شرايط آب‌و هواي سرد قرار دارند، از هر 24 نفر 23 نفرشان داراي چربي قهوه‌اي فعال بوده در حالي كه قرار دادن همين افراد در شرايط گرم باعث مي‌گردد از چربي قهوه‌اي فعال خبري نباشد. ارتباط ديگر فعاليت چربي قهوه‌اي در رابطه با روشنايي روز بوده كه در فصول مختلف سال دچار تغيير مي‌گردد.
مطالعات انجام گرفته روي حيوانات نيز مشخص ساخته با افزايش فعاليت چربي قهوه‌اي، وزن بدن كاهش پيدا مي‌كند. در سال 2009 محققين دانشگاه استهكلم دريافتند موش‌هايي كه قادر به توليد چربي قهوه‌اي نيستند ميزان افزايش وزن آنها 50 درصد سريع‌تر از موش‌هايي بوده كه اين قابليت را دارند. در جريان يك تحقيقات در سال 2008 تعدادي موش تحت رژيم غذايي با ميزان چربي بالا قرار گرفتند و در اتاقي قرار داده شدند كه درجه حرارت آن چهار برابر بيش از جايي بود كه موش‌هايي با همان جيره غذايي در اتاق با دماي حدود 4 درجه سانتي‌گراد قرار داده شدند. محققين تخمين مي‌زدند كه فقط 2 اونس چربي قهوه‌اي فعال مي‌تواند سوزاندن 300 تا 500 كالري انرژي را در روز به همراه داشته باشد. سايپس مي‌گويد نيازي نيست شما تأثير چنداني روي متابوليسم بدن خود داشته باشيد. در اينجا اين سؤال پيش مي ايد كه چگونه مي‌توان چربي قهوه‌اي را بدون قرار دادن پاها در آب يخ به فعاليت وادار كرد؟
يكي از افراد داراي درجه فوق دكترادر انستيتو سرطان دانا- فاربر وابسته به دانشگاه هاروارد به نام«پاتريك سيل» به اين مهم پي برده كه پروتئيني به نام PRDM-16 در هر سلول چربي قهوه‌اي وجود دارد ولي در سلولهاي چربي سفيد اثري از آن نيست. هنگامي كه او از فعاليت اين پروتئين در سلولهاي جوان چربي قهوه‌اي جلوگيري كرد و عملاَا آنها را غير فعال ساخت، مشاهده نمود كه آنها تبديل به سلولهاي ماهيچه‌اي شدند. در حال حاضر او مشغول كار روي تشخيص ژن‌هايي بوده كه ممكن است بتوانند پروتئين PRDM-16 را فعال كنند.
يكي از مشاوران «سيل» در حال انجام آزمايش روي روش معالجه‌اي است كه طي آن پيش ماده (يا ماده متشكله جسم جديد) را كه باعث جداسازي چربي‌هاي سفيد شده از حيوانات گرفته و با تزريق پروتئين فعال شده PRDM-16 و سپس با پيوند زدن سلول‌ها مجدداَ به بدن حيوانات، مي‌آزمايد كه آيا اين عمل منجر به كاهش وزن مي‌گردد؟ ظاهراَدليلي براي اين كه چنين اتفاقي روي ندهد وجود ندارد.
ساپس و همكاران او تمركز خود را روي پروتئين هاي مختلف معطوف كرده‌اند كه از جمله آنها پروتئيني است به نام BMP-7 كه كمك به رشد استخوان مي‌كند. (استخوانها به طور دائمي با چربي در ارتباط هستند) اخيراَ مشخص شده كه اين پروتئين (BMP-7) باعث افزايش توليد چربي قهوه‌اي شده و در موشها مانع بروز فربهي مي‌شود. سازمان غذا و داروي ايالات متحده داروي BMP-7 را براي استفاده در جراحي‌هاي مربوط به ستون فقرات مورد تأييد قرار داده است بنابراين سايپس در حال آزمايش روي تأثيرات دارو روي بيماراني است كه مورد عمل جراحي قرار گرفته‌اند براي اينكه ببينند آيا باعث افزايش ميزان چربي قهوه‌اي نيز مي‌گردد؟
اگر چنين چيزي اتفاق بيفتد بايد گفت يك پيشرفت بسيار چشمگير كه ناشي از چندين سال تحقيق بوده به وقوع پيوسته است. در نهايت چيزي كه اين افراد دسترسي به آن را دارند دارويي است به نام قرص چربي قهوه‌اي Brown Fat Pill دارويي كه باعث افزايش فعاليت چربي قهوه‌اي به صورت مولكولي مي‌گردد. سايپس مي‌گويد داراي بيماراني هستم كه وزني معادل 182 كيلوگرم دارند و من مي‌بايست راهي براي كمك به آنها پيدا كنم. البته آنها تشخيص داده‌اند كه چنين دارويي نمي‌تواند به سرعت باعث برطرف كردن مشكلات چاقي شود ولي استفاده از قرص چربي قهوه‌اي به افراد كمك مي كند كه با سوزاندن روزانه 500 كالري وزن خود را كاهش دهند.
البته تا زماني كه اين قرصها در دسترس قرار گيرد راه‌هاي ديگري براي افراد جهت افزايش فعاليت چربي قهوه‌اي آنها وجود دارد. يكي از متخصصان مي‌گويد بعيد به نظر مي‌رسد كه بتوان افراد زيادي را پيدا كرد كه علاقه‌مند به انجام معالجه سرد (Cold) باشند اما اين كار باعث مي‌گردد شما درجه حرارت سيستم گرمايي خانه خود را پايين آورده و حتي افراد درصدي از وقت خود را در زمستان و پاييز در خارج از خانه به سر برند.
مطالعات انجام گرفته ثابت كرده كه افرادي كه كارشان در فضاي آزاد بوده، ميزان فعاليت چربي قهوه‌اي آنها بيش از حد ميانگين است و لذا نبايد اين تصور غلط پيش آيد كه قدم زدن از محل سكونت تا محل كار، آن هم در روز سرد مي‌تواند باعث تشديد متابوليسم در بدن گردد.
ادامه انجام مطالعات روي چربي و قائل شدن اهميت زيادي براي آن همانند ساير ارگانهاي مهم بدن به احتمال زياد منجر به پيدا كردن فرصت‌هاي جديد خواهد شد. به طور مثال تحقيقات انجام شده در دانشگاه كلرادو آشكار كننده بينش جديدي در خصوص انجام تمرينات به منظور كاهش وزن است. فعاليت فيزيكي از طريق افزايش حساسيت مغز به تحريك ترشح هورمون‌هايي مانند ليپتين و انسولين باعث كاهش وزن مي‌گردد چون كالري بيشتر ي سوازانده مي‌شود. فعاليت فيزيكي ممكن است سبب گردد مغز قابليت جذبي بيش از آنچه كه هورمون‌هايي مانند انسولين به آن ديكته مي‌كنند، پيدا كند.
شايد اين امكان نيز در آينده به وجود آيد كه قرص‌هاي تمرين و ورزش نيز به بازار بيابند. كه البته به نظر خنده‌آور و مضحك مي‌رسد.
منبع:ماهنامه نوآور، ش 68
/ج
