شهيد عارف الحسيني و انقلاب اسلامي در گفت و گو با حجت الاسلام و المسلمين محمد حسن رحيميان
درآمد
تأثير انقلاب اسلامي ايران در پاكستان و نقش برجسته شهيد عارف الحسيني در گسترش مرجعيت امام در آن ديار و آشنائي مردم پاكستان با خط امام و انقلاب اسلامي به گونه اي است كه هنوز پس از سال ها آثار آن برجاست و در راه پيمائي هاي روز قدس به خوبي جلوه گر مي شود. در گفتگوي حاضر ، نماينده محترم ولي فقيه در بنياد شهيد و امور ايثارگران ، به زمينه هاي مرجعيت امام در آن سامان و نقش و تلاش هاي پر ثمر شهيد در اين راستا اشاره كرده اند.
چگونه با شهيد علامه سيد عارف الحسيني آشنا شديد و داوري شما در مورد ويژگي ها و كارنامه عملي ايشان چيست؟
بسم الله الرحمن الرحيم. بنده به تناسب مسئوليتي كه در دفتر امام داشتم ، طبعا عموم و روحانيون طرفدار حضرت امام را در كشورهاي مختلف مي شناختم و احيانا از طريق مكاتباتي كه براي حضرت امام داشتند ، استفتائاتي كه داشتند يا وجوهاتي كه مي فرستادند ، به طرق مختلف با عموم اين افراد در سراسر كشورهاي اسلامي مرتبط بودم. از جمله برجسته ترين اين شخصيت ها مرحوم شهيد سيد عارف حسيني بودند كه از طرف حضرت امام وكالت داشتند و داراي نقش بسيار مثبت و انقلابي و محبوبيت فوق العاده در ميان مردم پاكستان بودند. در آن مدت ، ايشان به مناسبت هاي مختلف سفرهائي به ايران داشتند و طي اين سفرها ، ما موفق به زيات ايشان مي شديم. اين ملاقات ها ، هم در دفتر حضرت امام و هم در مراسم مختلف صورت مي گرفت. شايد آخرين بار ايشان را هنگامي كه براي شركت در كنگره ائمه جمعه آمده بودند ، در هتل محل اقامتشان ديديم. گهگاه كه توفيق حاصل مي شد تا از نزديك ايشان را زيارت كنيم ، تلقي اي را كه از دور درباره ايشان داشتيم ، از نزديك هم مشاهده مي كرديم و صلابت و روحيه بسيار با نشاط و انقلابي و شجاعانه ايشان را در ارتباط با خط امام و اسلام ناب و انقلاب اسلامي در مي يافتيم. مدت زيادي هم طول نكشيد كه دشمن وجود چنين عنصر پر تحرك و تاثيرگذاري را در صحنه پاكستان نتوانست تحمل كند و ايشان را به شهادت رساند.
بعد از شهادت ايشان شاهد بوديم كه حضرت امام پيامي را دادند كه از پيام هاي كم نظير ايشان در مورد شهداي بين الملل و جهان اسلام بود و خود همين نشانه اين بود كه انقلاب اسلامي ، مرز جغرافيايي ندارد و گام زدن در راه حق ، محدود به مرزهاي جغرافيايي و دست ساز بشر نيست. به هر حال اظهار علاقه اي كه حضرت امام نسبت به ايشان كردند ، باز مبين عظمت شخصيت مرحوم شهيد عارف حسيني بود.
مردم پاكستان معمولا از علماي نجف تقليد مي كردند. مرحوم شهيد عارف حسيني مروج مرجعيت امام در پاكستان بودند كه آثار مباركي را هم به بار آورد. پيشينه آشنائي ايشان با امام از چه زمان بود و با توجه به اينكه شما در دفتر امام بوديد ، عمق علاقه مردم پاكستان به امم و رغبت به تقليد از ايشان چقدر بود و شهيد در گسترش و تقويت اين مسئله چقدر نقش داشتند؟
مسئله مرجعيت به همين شكل بود كه اشاره كرديد ، يعني به صورت سنتي ، جز ايران كه مخصوصا از زمان مرحوم آيت الله بروجردي تمركزش روي مرجعيت قم بود ، جهان تشيع بيشتر روي نجف اشرف تمركز داشت. با مهاجرت يا تبعيد امام به نجف و حضور ايشان در آنجا و بعد از رحلت مرحوم آيت الله حكيم ، دشمن توطئه اي را در پيش گرفته بود و مي خواست در نجف ، امام را در تحت الشعاع مراجع قرار دهد و لذا شروع به ترور شخصيت حضرت امام كرد ، اما از آنجا كه: «مكروا و مكر الله و الله خير الماكرين» ، همان توطئه دشمن باعث شد كه بعد از رحلت مرحوم آيت الله حكيم ، دايره مرجعيت امام از مرزهاي ايران فراتر برود و جهان اسلام و جهان تشيع را درنوردد ، لذا پس از فوت مرحوم آقاي حكيم ، با تلاشي كه شاگردان حضرت امام در نجف كردند و از همه مهم تر تلاش مرحوم شيخ نصرالله خلخالي كه شخصيتي موقر ، متدين و بسيار تاثيرگذار در تثبيت مرجعيت ها بودند ، اگر نگوئيم بخش اعظم ، دست كم بخش عظيمي از شيعيان كشورهاي مختلف و طلاب افغاني ، پاكستاني ، كشميري ، هندي ، تبتي ، لبناني و همه كساني كه در نجف با شخصيت امام آشنا شده بودند ، مقلد و مروج ايشان شدند. از جمله پاكستان كه در آنجا مرحوم شيخ الشريعه اصفهاني كه از دوستان قديم و بسيار صميمي حضرت امام بودند ، در اين امر نقش مؤثري داشتند و طبعا شخصيت هائي چون مرحوم شهيد عارف حسيني كه ازنجف به امام ارادت پيدا كرده بودند و حتي اگر در نجف هم نمي بودند ، تحت تأثير تفكر انقلابي حضرت امام قرار مي گرفتند ، مرجعيت حضرت امام را در پاكستان گسترش دادند.
علاوه بر مسئله تقليد ، پاكستاني ها در امور سياسي و اجتماعي هم به حضرت امام اعتقاد عميقي پيدا كردند كه جلوه هاي آن پس از پيروزي انقلاب ، در تظاهرات روز قدس و در سفري كه مقام معظم رهبري به پاكستان داشتند ، پديدار شد. شايد در تاريخ تمام كشورهاي دنيا كم نظير باشد كه رئيس جمهور كشور ديگري به كشوري برود و چنين جمعيت انبوهي از او استقبال كنند. چنين تجمع و استقبالي حتي براي يك شخصيت پاكستاني هم شكل نگرفته بود. اين هم از آثار پيوند مردم پاكستان با ولايت فقيه و حضرت امام است و حكايت از نقشي دارد كه افرادي چون شهيد عارف حسيني در اين زمينه ايفا كردند. ضمن اينكه مسئله علاقه مردم پاكستان به ايران و اهل بيت و اساسا خود ايران ، علاقه اي سنتي و تاريخي است. مردم پاكستان اكثرا اهل سنت هستند ، اما اكثريت اهل سنت كه بريلوي ها باشند ، به شدت نسبت به ايران و اهل بيت و مشخصا حضرت امام رضا(ع) عشق و علاقه عميقي دارند. آثار فرهنگ ايراني به صورت عميق همچنان در پاكستان حضور دارد ، يعني همه مساجد و ابنيه تاريخي و مذهبي و همه بناهاي معظم شبه قاره آميخته با جنبه هايي از فرهنگ و معماري ايران و مزين به خط نستلعيق و فارسي است و معمولا اثري از لغت اردو در پيشنيه پاكستان مشاهده نمي كنيم. آثاري كه مربوط به حدود 100 سال به آن طرف هست ، عمدتا يا فارسي يا عربي است و يا قرآن و حديث است كه به صورت عربي نوشته شده و يا فارسي است. اشعار شعراي بزرگ ايران را هم نوشته اند كه به فارسي است.
زمينه هاي فرهنگي و پيوند عاطفي عميق بين مردم پاكستان و ايران ، به علاوه علقه اي كه اكثريت بريلوي اهل سنت نسبت به ائمه اطهار(ع) دارند ، طبعا زمينه اي بود كه حتي در ميان اهل سنت پاكستان هم گرايش و علاقه عميق و گسترده اي نسبت به انقلاب اسلامي ، جمهوري اسلامي و شخص حضرت امام و سپس مقام معظم رهبري در آنجا شكل بگيرد. رهبران پاكستان و روساي جمهور دهه هاي اخير هر كدام به نحوي به شكل بسيار آشكاري نسبت به ايران موضع گيري مثبت كردند كه البته اين هم به علت گرايش عمومي ملت پاكستان به ايران بود.
شما پس از شهادت شهيد عارف حسيني سفري به پاكستان داشتيد. از مشاهدات خود و تاثير رهبري ايشان در پاكستان چه خاطراتي داريد؟
يك خاطره من راجع به خانواده ايشان است كه خانواده اي معصوم ، مظلوم و ساده زيست و واقعا جلوه اي از شخصيت بسيار بالاي معنوي شهيد عارف حسيني بودند كه به رغم منزلت بسيار بالاي سياسي و فرهنگي ، ذره اي در نوع زندگي خود تغيير نداده بودند ، خانواده ايشان همچنان در منزلي محقر و در شرايط بسيار سخت و ساده اي زندگي مي كردند. ايشان فرزندان بسيار خوبي هم دارند كه چه از نظر صورت ، چه از نظر سيرت بسيار شبيه پدرشان هستند ، مخصوصا فرزند دوم ايشان كه متأسفانه اخيرا در درگيري هاي پاكستان ، در سفري كه به آنجا داشت ، يك پايش را از دست داد و به جانبازي نائل شد. خانواده شهيد عارف حسيني ، خانواده مؤمن و نوراني و ايثارگري است.
به بركت وجود مرحوم شهيد عارف حسيني ، به رغم كوتاهي دوران رهبري ايشان ، مراكز علمي و فرهنگي بسياري در پاكستان شكل گرفته است ، از جمله مدرسه علميه و مركزي كه ايشان در شهر پيشاور تاسيس كرده كه در آن زمان يكي از پايگاه هاي مهم تعليم و تعلم فرهنگ اسلامي و قرآني محسوب مي شد. مزار ايشان مزار عارفان و عاشقان هست و همچنان نام و آثار ايشان در دل و جان و صحنه زندگي مردم پاكستان زنده است. حقيقتا شهيدي است كه الان زنده تر از بسياري از زنده ها حضور دارد و نقش آفريني مي كند.
منبع: ماهنامه شاهد یاران، شماره 50
