توصيه هاي طلايي به مبتلايان به ديابت

روز به روز بر شمار مبتلايان به ديابت نوع 2 افزوده مي شود. ديابت علاوه بر عوارضي که بر چشم، کليه ها و قلب باقي مي گذارد، موجب بروز يک سري تغييرات در بدن مي شود که تنها با مراقبت کامل قابل پيشگيري است. در اينجا به ذکر توصيه هايي مي پردازيم که رعايت آنها از سوي افراد مبتلا به ديابت نقش مؤثري در حفظ سلامتي آنها خواهد داشت.
بالا بودن قندخون و اختلال در گردش خون سبب بروز مشکلاتي در پوست مي شود. هر روز دوش بگيريد و از صابون هاي ملايم و آب ولرم استفاده کنيد و براي نرم نگه داشتن پوست لوسيونهاي مناسب به کار ببريد. از ايجاد خراش، بريدگي و ساير ضايعات در پوست خود اجتناب کنيد. در حين کارکردن حتماً از دستکش استفاده کنيد. براي جلوگيري از آفتاب سوختگي و سرمازدگي محافظ هاي مناسب بکار گيريد. صدمات وارده را سريعاً درمان کنيد. همه بريدگي ها و خراش ها را با آب و صابون بشوييد و با يک باند خشک استريل کنيد.
در صورتي که بريدگي ها و کبودي هاي پوست شما در عرض 24 ساعت بهبود نيافتند سريعاً به پزشک مراجعه کنيد.

مراقبت از دندانها
 

شما بيشتر از سايرين در معرض ابتلا به عفونت هاي لثه قرار داريد. مسواک زدن روزانه در پيشگيري از عفونت لثه و دندان ها نقش مؤثري ايفا مي کند. هر شش ماه يک بار به دندان پزشک مراجعه نمائيد و بيماري خود را از وي پنهان نکنيد.

مراقبت از چشم ها
 

مراقبت از چشم ها يکي از مهمترين قسمت هاي مراقبت هاي بهداشتي شماست زيرا افرادي که به ديابت مبتلا هستند احتمال بيشتري براي ابتلا به مشکلات چشمي دارند. راهنمايي هاي زير به شما کمک مي کند تا از اين مسائل پيشگيري کنيد يا بروز آنها را به تأخير اندازيد.
- رژيم غذايي خود را هميشه حفظ کنيد.
- جهت معاينه چشم حداقل هرسال يکبار به چشم پزشک مراجعه کنيد.
- فشار خونتان را مکرراً اندازه گيري و کنترل نمائيد.
- در صورت بروز هرگونه اختلال در بينايي به پزشکتان مراجعه نماييد.
علاوه بر موارد فوق، در روزهاي بيماري نيز احتياج به مراقبت هاي خاص داريد. در روزهاي بيماري، داروهاي خود را به طور مرتب مصرف کنيد حتي اگر قادر به خوردن غذا نيستيد.
- پزشک خود را از بيمار بودنتان آگاه سازيد.
- مايعات بيشتري بنوشيد و بيشتر از گذشته استراحت کنيد.

مراقبت از پاها
 

افراد ديابتي مي تواند به سادگي از بيماري هاي جدي پا که منجر به قطع پا و يا انگشتان شود جلوگيري کند، مراقبت از پا براي هر ديابتي اهميت فراواني دارد، بويژه کساني که 1- حس پايشان از بين رفته؛ 2- تغيير در شکل پا دارند؛
3- زخمها و يا ضايعاتي در پا دارند که بهبود نمي يابد.
آسيب به اعصاب پا موجب مي شود که حس پا از دست برود و بيمار نتواند مثلاً سنگريزه اي را در کفش خود حس کند و ممکن است همين سنگريزه منجر به زخم پا شود. اگر کفش تنگ باشد و به علت آن تاولي ايجاد شود، بيمار توانايي حس آن را ندارد و اين قبيل زخم ها مي توانند منجر به قطع اندام شود. همواره بايد قندخون با دقت کنترل شود و کنترل روزانه آن از مشکلات جدي پا جلوگيري مي کند.
براي جلوگيري از اين مشکلات که ممکن است منجر به قطع پا شوند، اين متن چند توصيه ساده دارد:

الف) کنترل عوامل خطر ساز:
 

قند، کلسترول و فشارخون را همواره بايد در حد نرمال نگه داشت تا از قطع پا يا همچنين مشکلات کليه جلوگيري شود. همکاري با يک تيم مراقبت درمان، کيفيت زندگي بيمار را ارتقا مي دهد. اين تيم شامل: جراحان عروق، متخصص غدد داخلي، پرستار، راهنماي رژيم غذايي، ارتوپد و ... است که مشخص مي کنند:
1- چه وقت بايد کلسترول فشارخون و هموگلوبين A1C را اندازه گيري کرد؛
2- چگونه و چه وقت قند خون را تست کرد؛
3- بيمار غذاهايي مصرف کند که چربي کم، فيبر غذايي زياد، مانند ميوه و سبزي باشد؛
4- ورزش روزانه فراموش نشود؛
5-سيگار نکشد؛
6- برنامه مراقبت از پا را فراموش کند؛
7- سالانه يکبار پاها، چشمها و کليه ها چک شود.

ب) کنترل روزانه پاها:
 

در پا ممکن است ضايعات جدي ايجاد شود، ولي چون احساس درد وجود ندارد، پا را بايد روزانه چک کرد که مبادا برش، زخم، نقاط قرمز، ورم و يا عفونت بين انگشتان وجود داشته باشد. بايد زمان خاصي در روز (عصرها بهتر است) را به ديدن دقيق پا اختصاص داد و سعي کرد آن جزء عادت روزانه شود اگر بيمار به دليل پيري و يا ناتواني نمي تواند خم شود مي تواند از آينه کمک بگيرد و يا از اعضاي خانواده اش بخواهد به او کمک کنند.

ج) شستن روزانه پاها:
 

پا بايد در آب ولرم (و نه داغ) شسته شود. قبل از حمام و يا دوش گرفتن بايد آب را امتحان کرد که مبادا خيلي داغ باشد. پاها بهتر است خشک شوند و بيمار مطمئن شود که بين انگشتان او هم خشک شده است (مبادا عفونت قارچي در پا ايجاد گردد).

د) نرم نگه داشتن پوست پا:
 

بايد ژل، کرم و يا محلولي به پوست ماليده شود تا از خشکي پوست جلوگيري شود. بايد از ماليدن کرم يا ژل بين انگشتان اجتناب کرد زيرا خود ممکن است ايجاد عفونت کند.

ه) وجود ميخچه و يا سفتي پوست کف پا:
 

اگر در پا ميخچه ايجاد شد، بايد با پزشک متخصص مشورت کرد تا بهترين درمان براي او پيدا شود. با اجازه پزشک مي توان بعد حمام يا دوش گرفتن از سنگ پا استفاده کرد ولي استفاده از تيغ، داروهاي اسيدي سوزاننده که ميخچه را حذف مي کنند قدغن است، زيرا خود موجب آسيب پوستي مي شوند.

و) ناخن گرفتن هفتگي:
 

بعد اينکه پا شسته شد و خشک گرديد مي توان ناخن ها را گرفت. ناخن ها را بايد عرضي و مستقيم گرفت و به گرفتن ناخن در گوشه ها توجه کرد. اگر ناخن خوب ديده نمي شود يا ناخن ضخيم شده و يا زير پوست رفته بايد با جراح مشورت کرد.

ز) پوشيدن هميشگي کفش و جوراب:
 

بايد همواره بيمار ديابتي کفش و جوراب بپوشد، زيرا ممکن است در هر قدم که گذاشته شود، چيزي به پا آسيب برساند و پوشيدن جوراب و کفش از ورم و زخم هم جلوگيري مي کند و همچنين جورابهاي تميز و سفيد استفاده شود و از پوشيدن جورابهايي که کش محکم دارند خودداري شود. هر بار پيش از پوشيدن کفش ها بايد داخل آن چک شود که مبادا چيزي در آن وجود داشته باشد که به پا آسيب برساند کفش هاي بيمار از جنس چرم مرغوب بوده و ترجيحاً دو جفت داشته باشد که صبح از يک جفت استفاده کند و بعد ازظهر از جفتي ديگر؛ و همچنين کفش ها از نظر اندازه نه بزرگ باشند و نه کوچک.

ح) محافظت پا از سرما و گرما:
 

بايد در حمام و سونا هم کفش پوشيد و براي جلوگيري از آفتاب سوختگي در ساحل دريا پماد ضد آفتاب ماليده شود پا را بايد از بخاري، رادياتور و آتش هم دور نگه داشت. شبانه اگر هوا سرد است بايد جوراب پوشيده شود تا پا گرم بماند. در هواي سرد براي جلوگيري از سرمازدگي بايد همواره پا را چک کرد.

ط) حفظ جريان خون پا:
 

وقتي فرد روي صندلي مي نشيند بهتر است زير پايش چيزي بگذارد که بالاتر از سطح زمين باشد. دو يا سه بار در روز انگشتان پا را براي 5 دقيقه حرکت دهد و زانو را بالا و پايين ببرد تا خون در ساق پا و انگشتان بهتر جريان يابد. براي مدت طولاني نبايد پايش را خم نگهدارد. چون سيگار ميزان اکسيژن رساني به سلولهاي پا را کاهش مي دهد. کشيدن سيگار براي افراد ديابتي ممنوع است.

ي) ورزش:
 

فرد ديابتي که حس اندام هايش دچار اشکال شده، بايد از ورزشهاي حرفه اي مثل پرش، دويدن، و ... اجتناب کند و ورزشهايي مثل شنا، دوچرخه سواري که آسيبي به او نمي زنند، انجام دهد. ورزش علاوه بر اينکه موجب جريان بهتر خون در پا مي شود به سلامتي و شادابي کمک مي کند. کفشهاي ورزشي انتخاب شده بايد کاملاً اندازه پا باشد و از پا محافظت کند.
- اگر نمي توانيد رژيم غذايي معمولي خود را مصرف کنيد، به جاي کربوهيدراتها از مايعات استفاده کنيد. پس از بهبودي حتماً قندخون خود را کنترل کنيد.
منبع: اينترنت.
منبع:نشريه پيام پزشک، شماره 53