آلودگي هوا و اثرات احتمالي آن بر سلامتي
نويسنده: محمود مختاري
$آلودگي هوا چيست؟
آلودگي هوا به معناي مخلوط شدن هوا با گازها، قطرات و ذراتي است که کيفيت هوا را کاهش مي دهند.
در شهرها ماشين ها، اتوبوس ها و هواپيماها نيز صنايع و ساختمان سازي ممکن است باعث آلودگي هوا شوند. در خارج شهرها غبار حاصل از شخم زدن زمين ها به وسيله تراکتورها، ماشين ها و کاميون هايي که در جاده هاي خاکي يا شني مي رانند، ريزش کوه و دود حاصل از آتش سوزي بيشه ها و مزارع باعث آلودگي هوا مي شود.
يک عامل مهم ديگر آلودگي هوا در اغلب شهرهاي بزرگ گاز ازن در سطح زمين است. ازن در سطح زمين هنگامي تشکيل مي شود که گازهاي آلاينده حاصل از اتومبيل ها و ساير وسائلي که سوخت مصرف مي کنند با نور خورشيد واکنش مي کنند؛ در نتيجه گاز ازني بوجود مي آيد که براي انسان سمي است. اين گاز ازن در شرايط ساکن بودن هوا، درخشندگي نور خورشيد و آب و هواي گرم بيشتر به وجود مي آيد. اين ازن در سطح زمين را نبايد با ازن «خوب» که کيلومترها بالاتر در قسمت فوقاني جو زمين قرار دارد و اشعه ماوراء بنفش مضر خورشيد را جذب مي کند اشتباه
گرفت. اگزوز اتومبيل ها در شهرها آلاينده هاي متعددي را از خود خارج مي کند؛ از جمله:
مونواکسيد کربن، دي اکسيد نيتروژن، دي اکسيد گوگرد، ذرات معلق از جمله ذرات کوچکتر 10 ميکرومتر، بنزن، فرمالوئيد، هيدورکربنهاي چند حلقه اي.
$آلودگي هوا چه علائمي در فرد ايجاد مي کند؟
آلودگي هوا مي تواند باعث تحريک چشم ها، گلو و ريه ها شود. سوزش چشم، سرفه و احساس سنگيني در سينه در هنگام قرار گرفتن در معرض آلودگي شديد شايع است.
افراد مختلف واکنش هاي متفاوتي به آلودگي هوا نشان مي دهند. برخي ممکن است از احساس سنگيني در قفسه سينه و سرفه شديداً ناراحت باشند و برخي ديگر ممکن است هيچ واکنشي نشان ندهند و متوجه آلودگي هوا نباشند. با توجه به اينکه ورزش و فعاليت جسمي نياز به تنفس سريع تر و عميق تر دارد، ممکن است باعث تشديد علائم فوق شود. بيماراني که به بيماري قلبي مانند آنژين صدري (درد قفسه سينه ناشي از کاهش خون رساني به ماهيچه قلب)، بيماري هاي ريوي مانند آسم يا آمفيزم هستند، معمولاً حساسيت بيشتري به آلودگي هوا دارند و زودتر از ديگران متوجه آن مي شوند.
$تأثير آلودگي هوا بر سلامتي
خوشبختانه در اغلب افراد سالم با برطرف شدن آلودگي هوا علائم ناشي از آن هم برطرف مي شود. اما برخي افراد حساسيت بيشتري به اثرات آلودگي هوا نشان مي دهند.
کودکان ممکن است با ميزان هاي کمتر آلودگي هوا احساس ناراحتي کنند. کودکان در مناطق داراي هواي آلوده بيشتر دچار برونشيت و گوش درد مي شوند. مبتلايان به بيماري قلبي يا ريوي با شدت بيشتري به هواي آلوده واکنش نشان مي دهند. اين افراد در طول دوره هاي آلودگي شديد هوا بايد فعاليت هاي خود را در بيرون خانه محدود کنند و مراقبت هاي پزشکي بيشتري را خواستار شوند. به غير از مرگ و ميرهاي ناشي از آلودگي هاي بسيار شديد هوا در کوتاه مدت، هر روز بيشتر و بيشتر مشخص مي شود که آلودگي هوا به مقدار کم در دراز مدت مي تواند اثرات زيان آوري بر روي انسان ها داشته باشد. براي مثال تحقيقي که به تازگي در آمريکا در کاليفرنياي جنوبي انجام شده است نشان داده زناني که در طول بارداري به علت آلودگي شديد هوا- در معرض مقادير زياد ازن قرار گرفته اند - با خطر تأخير رشد جنين هايشان و تولد نوزادان کم وزن روبه رويند.
$در مقابل آلودگي هوا چه بايد کرد؟
به گزارش هاي روزانه سازمان هاي کنترل کننده کيفيت هوا توجه کنيد. (در تهران مي توانيد به وب سايت شرکت کنترل کيفيت هوا www.AQCC.ORG مراجعه کنيد و وضع آلودگي هوا را به تفکيک مناطق مختلف شهر ببينيد).
براي سنجش کيفيت هوا از معياري به نام ضريب کيفيت هوا (AIR QUALITY INDEX = AQI) استفاده مي شود که برحسب شدت آلودگي از صفر تا 500 درجه بندي مي شود. AQI بالاتر از 100 نشان دهنده هواي ناسالم است. در صورتي که در منطقه زندگي تان AQI از 100 بالاتر رفت به خصوص اگر هوا آفتابي باشد يا به علائمي مثل سنگيني قفسه سينه، سوزش چشم يا سرفه دچار شديد، خودتان را از هواي آلوده دور نگه داريد و اقدامات زير را انجام دهيد:
- حتي المقدور در طول روزهايي که ميزان آلودگي هوا بالاست درخانه بمانيد. ميزان بسياري از آلاينده هاي هوا در داخل خانه کمتر از خارج خانه است.
- اگر مجبوريد از خانه خارج شويد، کارهاي خود را صبح زود انجام دهيد يا آنها را به پس از غروب آفتاب موکول کنيد. اين مسئله به خصوص از لحاظ اجتناب از ازن توليد شده در نتيجه تابش نور خورشيد در هواي آلوده شهرهاي بزرگ اهميت دارد.
- در شرايط آلودگي هوا از ورزش يا فعاليت جسمي شديد در خارج خانه اجتناب کنيد، هرچه سريع تر تنفس کنيد هواي آلوده بيشتري را وارد ريه هاي خود مي کنيد. اين اقدامات معمولاً در کودکان و بزرگسالان سالم جلوي ايجاد علائم را خواهد گرفت. اما اگر در نزديکي يک منبع آلوده کننده مشخص زندگي مي کنيد يا بيماري مزمن قلبي يا ريوي داريد با دکترتان براي حفاظت از آلودگي هوا مشورت کنيد.
منبع: http:// www.tebyan.net/Sosial/Hygiene_Health
منبع: نشريه پيام پزشک، شماره 45
آلودگي هوا به معناي مخلوط شدن هوا با گازها، قطرات و ذراتي است که کيفيت هوا را کاهش مي دهند.
در شهرها ماشين ها، اتوبوس ها و هواپيماها نيز صنايع و ساختمان سازي ممکن است باعث آلودگي هوا شوند. در خارج شهرها غبار حاصل از شخم زدن زمين ها به وسيله تراکتورها، ماشين ها و کاميون هايي که در جاده هاي خاکي يا شني مي رانند، ريزش کوه و دود حاصل از آتش سوزي بيشه ها و مزارع باعث آلودگي هوا مي شود.
يک عامل مهم ديگر آلودگي هوا در اغلب شهرهاي بزرگ گاز ازن در سطح زمين است. ازن در سطح زمين هنگامي تشکيل مي شود که گازهاي آلاينده حاصل از اتومبيل ها و ساير وسائلي که سوخت مصرف مي کنند با نور خورشيد واکنش مي کنند؛ در نتيجه گاز ازني بوجود مي آيد که براي انسان سمي است. اين گاز ازن در شرايط ساکن بودن هوا، درخشندگي نور خورشيد و آب و هواي گرم بيشتر به وجود مي آيد. اين ازن در سطح زمين را نبايد با ازن «خوب» که کيلومترها بالاتر در قسمت فوقاني جو زمين قرار دارد و اشعه ماوراء بنفش مضر خورشيد را جذب مي کند اشتباه
گرفت. اگزوز اتومبيل ها در شهرها آلاينده هاي متعددي را از خود خارج مي کند؛ از جمله:
مونواکسيد کربن، دي اکسيد نيتروژن، دي اکسيد گوگرد، ذرات معلق از جمله ذرات کوچکتر 10 ميکرومتر، بنزن، فرمالوئيد، هيدورکربنهاي چند حلقه اي.
$آلودگي هوا چه علائمي در فرد ايجاد مي کند؟
آلودگي هوا مي تواند باعث تحريک چشم ها، گلو و ريه ها شود. سوزش چشم، سرفه و احساس سنگيني در سينه در هنگام قرار گرفتن در معرض آلودگي شديد شايع است.
افراد مختلف واکنش هاي متفاوتي به آلودگي هوا نشان مي دهند. برخي ممکن است از احساس سنگيني در قفسه سينه و سرفه شديداً ناراحت باشند و برخي ديگر ممکن است هيچ واکنشي نشان ندهند و متوجه آلودگي هوا نباشند. با توجه به اينکه ورزش و فعاليت جسمي نياز به تنفس سريع تر و عميق تر دارد، ممکن است باعث تشديد علائم فوق شود. بيماراني که به بيماري قلبي مانند آنژين صدري (درد قفسه سينه ناشي از کاهش خون رساني به ماهيچه قلب)، بيماري هاي ريوي مانند آسم يا آمفيزم هستند، معمولاً حساسيت بيشتري به آلودگي هوا دارند و زودتر از ديگران متوجه آن مي شوند.
$تأثير آلودگي هوا بر سلامتي
خوشبختانه در اغلب افراد سالم با برطرف شدن آلودگي هوا علائم ناشي از آن هم برطرف مي شود. اما برخي افراد حساسيت بيشتري به اثرات آلودگي هوا نشان مي دهند.
کودکان ممکن است با ميزان هاي کمتر آلودگي هوا احساس ناراحتي کنند. کودکان در مناطق داراي هواي آلوده بيشتر دچار برونشيت و گوش درد مي شوند. مبتلايان به بيماري قلبي يا ريوي با شدت بيشتري به هواي آلوده واکنش نشان مي دهند. اين افراد در طول دوره هاي آلودگي شديد هوا بايد فعاليت هاي خود را در بيرون خانه محدود کنند و مراقبت هاي پزشکي بيشتري را خواستار شوند. به غير از مرگ و ميرهاي ناشي از آلودگي هاي بسيار شديد هوا در کوتاه مدت، هر روز بيشتر و بيشتر مشخص مي شود که آلودگي هوا به مقدار کم در دراز مدت مي تواند اثرات زيان آوري بر روي انسان ها داشته باشد. براي مثال تحقيقي که به تازگي در آمريکا در کاليفرنياي جنوبي انجام شده است نشان داده زناني که در طول بارداري به علت آلودگي شديد هوا- در معرض مقادير زياد ازن قرار گرفته اند - با خطر تأخير رشد جنين هايشان و تولد نوزادان کم وزن روبه رويند.
$در مقابل آلودگي هوا چه بايد کرد؟
به گزارش هاي روزانه سازمان هاي کنترل کننده کيفيت هوا توجه کنيد. (در تهران مي توانيد به وب سايت شرکت کنترل کيفيت هوا www.AQCC.ORG مراجعه کنيد و وضع آلودگي هوا را به تفکيک مناطق مختلف شهر ببينيد).
براي سنجش کيفيت هوا از معياري به نام ضريب کيفيت هوا (AIR QUALITY INDEX = AQI) استفاده مي شود که برحسب شدت آلودگي از صفر تا 500 درجه بندي مي شود. AQI بالاتر از 100 نشان دهنده هواي ناسالم است. در صورتي که در منطقه زندگي تان AQI از 100 بالاتر رفت به خصوص اگر هوا آفتابي باشد يا به علائمي مثل سنگيني قفسه سينه، سوزش چشم يا سرفه دچار شديد، خودتان را از هواي آلوده دور نگه داريد و اقدامات زير را انجام دهيد:
- حتي المقدور در طول روزهايي که ميزان آلودگي هوا بالاست درخانه بمانيد. ميزان بسياري از آلاينده هاي هوا در داخل خانه کمتر از خارج خانه است.
- اگر مجبوريد از خانه خارج شويد، کارهاي خود را صبح زود انجام دهيد يا آنها را به پس از غروب آفتاب موکول کنيد. اين مسئله به خصوص از لحاظ اجتناب از ازن توليد شده در نتيجه تابش نور خورشيد در هواي آلوده شهرهاي بزرگ اهميت دارد.
- در شرايط آلودگي هوا از ورزش يا فعاليت جسمي شديد در خارج خانه اجتناب کنيد، هرچه سريع تر تنفس کنيد هواي آلوده بيشتري را وارد ريه هاي خود مي کنيد. اين اقدامات معمولاً در کودکان و بزرگسالان سالم جلوي ايجاد علائم را خواهد گرفت. اما اگر در نزديکي يک منبع آلوده کننده مشخص زندگي مي کنيد يا بيماري مزمن قلبي يا ريوي داريد با دکترتان براي حفاظت از آلودگي هوا مشورت کنيد.
منبع: http:// www.tebyan.net/Sosial/Hygiene_Health
منبع: نشريه پيام پزشک، شماره 45