کابوسي به نام «پرنده»

آزمايش رادار شناسايي پرندگان در فرودگاه بوستون
 

هواپيماهاي بزرگ و کوچک به هنگام برخاستن يا نشستن همواره با کابوسي عجيب و ترسناک به نام پرندگان روبه رو بوده اند. بسياري از فرودگاه ها از سراسر جهان هم چنان با معضل پرواز گاه و بيگاه پرندگان در اطراف مسير تيک آف روبه رو هستند و برخورد اين جانداران کوچک اما خطرناک با موتور هواپيماها، گاهي با خطرات زيادي همراه بوده است.
فرودگاه بين المللي لوگان در شهر بوستون ايالات متحده اخيرا دست به آزمايش گونه اي جديد از رادارها براي شناسايي پرواز پرندگان در اطراف باند فرودگاه زده و اميدوار است راهي کم خطر و در عين حال موفق براي کاهش خطر ناشي از حضور پرندگان بيابد.
پرواز پرندگان در فرودگاه از ديرباز به عنوان بر هم زننده آرامش رواني خلبان ها و حتي کنترل پرواز مطرح بوده اما به دلايل مشخصي مبارزه با اين پديده با دردسرهاي بسياري همراه بوده است. نخست آنکه شناسايي پرندگان توسط رادارهاي معمول در هواپيماها تقريبا امري محال است و رادارهاي اطراف باند نيز اصولا چنين تواني را ندارند. از سوي ديگر روي آوردن به شيوه هايي چون کشتار پرندگان نيز عملي غير انساني تلقي شده و از سوي نهادهاي زيست محيطي پيگيري مي شود. ضمن آنکه بسياري از پرندگان به صورت اتفاقي در فرودگاه ها تردد مي کنند.
با اين حال با ساخت رادار جديد و استفاده آزمايشي از آن در فرودگاه لوگان بسياري منتظر اولين نشانه هاي مثبت براي مبارزه با اين بلاي آسماني هستند.

شناسايي براي فراري دادن
 

فرودگاه لوگان در بوستون علاوه بر تردد هواپيماهاي مسافري و جنگي مربوط به نيروي هوايي ايالات متحده گاهي اوقات محل تردد شاتل هاي ناسا نيز هست و طبعاً مراقبت از اين مجموعه چند ميليارد دلاري بسيار اهميت دارد. چندي قبل تصادف پرندگان با موتور يک هواپيماي مسافربري در پرواز شماره 1549 نيويورک منجر به از کار افتادن موتور هواپيما و فرود اجباري آن شد تا هم چنان کنترل هاي فرودگاه در پي يافتن راهي براي فراري دادن پرندگان خصوصاً غازها از باند فرودگاه ها باشند. فرودگاه بوستون به همين منظور ميدان را براي آزمايش يک رادار جديد به شرکت Detect واگذار کرده و مشغول آزمايش راداري موسوم به «مرلين اويان» است. اين رادار به صورت دائم و در لحظه مسير حرکت پرندگان را دنبال مي کند. اين رادار مشتمل بر دو بخش است که با گردش افقي پرندگان را از فاصله 5مايلي شناسايي مي کند و ديگري نيز راداري است که با بررسي حرکت عمودي، جزئيات دقيقي از حرکات پرندگان را دائما بررسي مي کند. طبق اعلام کمپاني سازنده اين رادار مي تواند پرنده هايي به کوچکي سار را از فاصله حدود 8 کيلومتري شناسايي کند و آن را به صورت نقطه اي قرمز روي ثفحه نمايش دهد. «گري اندروز» تکنسين شرکت دتکت (Detect) درباره عملکرد اين رادار مي گويد: قصد ما اين نيست که نقطه دقيق پرواز هر پرنده را نشان دهيم در واقع ما مي خواهيم در هر لحظه مسير حرکت گروهي پرندگان را رصد کنيم. با جمع آوري اين اطلاعات مي توانيم روش هاي جديدي براي فراري دادن آنها بيابيم.
از رادار مرلين البته نمونه نيز در فرودگاه شهر دوربان در آفريقاي جنوبي وجود دارد که البته به اندازه اين يکي پيشرفته نيست. دومين رادار مرلين از نظر تکنولوژي متفاوت است و اميد زيادي به موفقيت آن مي رود (البته از سوي سازندگان آن) اين در شرايطي است که بعضي از مقامات پروازي در فرودگاه هاي ديگر هنوز در صدد يافتن راهي براي فراري دادن پرندگان هستند چون برخورد اين موجودات کوچک با موتور هواپيماها، خسارات زيادي به شرکت هاي هواپيمايي مي زند. «ديويد ايشيهار» مدير عمليات پرواز در فرودگاه ماساچوست معتقد است شناسايي جهت حرکت پرندگان، چندان مايه اميد و شادماني نيست چون فراري دادن آنها، مسئله مهمتري است. او حتي معتقد است که رادارهاي فعلي بيشتر به درد رصد اهداف کندي چون کشتي ها ميخورند تا هدف هاي زنده و کوچکي مثل پرندگان!
در عين حال «ماتيو کلوپ» بيولوژيست فعال در واشنگتن معتقد است که با بهبود آنت هاي موجود مي توان به شناسايي دقيق موجودات زنده مثل پرندگان نيز دست پيدا کرد.

آزمايش شبانه روزي
 

تکنسين هاي شرکت دتکت بدون آنکه تحت تاثير انتقادات موجود قرار بگيرند، به سختي سرگرم آزمايش رادار جديد خود هستند و پنج نفر به طور مرتب و شبانه روزي اطلاعات جمع آوري شده توسط مرلين را تحليل و بررسي کنند. اين پروژه حدود 2ميليون دلار براي فرودگاه بوستون هزينه دارد اما در صورت موفقيت مي تواند آزمايش رواني را به خلبانان و ماموران کنترل پرواز هديه کند که قيمت آن قابل ارزش گذاري نيست. مديران فرودگاه اعتقاد دارند تصادم پرندگان با هواپيماها و احيانا شاتل هاي فضايي، بيش از اينها موجب خسارت مي شود و اگر راه جديدي براي فراري دادن و يا حداقل شناسايي به موقع حرکت دسته جمعي پرندگان پيدا شود، به چنين سرمايه گذاري قابل توجهي مي ارزد. نکته دوم مهمتر نيز اين است که در کنار هواپيماها و ادوات گران قيمت مربوط به هوانوردي، مسئله جان خلبان و مسافران نيز مطرح است که البته از دست دادن آن موجب خسارت هاي بسيار بزرگ تر از جمله بي اعتمادي مردم به يک شرکت هواپيمايي يا سلب آرامش پروازهاست.
«گري اندروز» تکنسين اصلي رادار مرلين در فرودگاه بوستون با ظرافت مي گويد: اين يک ابزار جدي است رادار مرلين به ما قدرت بينايي بيشتري مي دهد چيزي که امروزه آن را نداريم. اين يک چشم جديد است.
منبع : نشريه نوآور شماره 60