صدات مي ياد اما خودت کجايي؟

اجزاي جديتر سيستم صوتي ماشين را بشناسيم
 

براي انتخاب صحيح و مناسب، بايد خصوصياتي را درباره امکانات هر کدام از اجزاي سيستم صوتي بشناسيد و بر مبناي آنچه مي خواهيد، انتخاب کنيد. اين خصوصيات را در بخش زير به صورت جزئي و تک تک توضيح خواهيم داد (البته فهرست اين موارد، پايان يافتني نيست و با پيشرفت فناوري، دائم به آنها اضافه مي شود. همه چيز با انتخاب دستگاه پخش کننده (اصطلاحا Head Unit) آغاز مي شود که اگر چه جزء مهمي است اما همه چيز نيست ولي چون بخشي است که بيش از همه ديده مي شود و در نهايت شما هم بيشتر از همه با آن سرو کار داريد، انتخاب امکانات مختلف آن خيلي اهميت دارد. اين امکانات بسيار متنوع هستند و اينجا فقط به موارد اصلي و کاربردي اشاره مي کنيم:

پخش CD و DVD
 

سيستم هاي پخش کاست را فراموش کنيد؛ حتي اگر قيمت ارزان و وسوسه کننده داشته باشند. دستگاه پخش CD که انتخاب مي کنيد بايد حداقل امکان پخش CD صوتي و فرمت هاي رايج مهم مثل MP3 و WMA (فرمت فشرده ويندوز) را داشته باشد. اگر امکان پخش تصويري هم مي خواهيد، دستگاه ها به دو دسته تقسيم مي شوند:
* آنهايي که VCD را پخش مي کنند.
* آنهايي که DVD را پخش مي کنند.

قابليت اتصال کارت حافظه يا کول ديسک
 

بعضي از پخش کننده هاي خودرو، از طريق يک کابل و جديدا از طريق ورودي کارت حافظه (SD يا MMC و غيره) يا درگاه USB, امکان اتصال کارت حافظه يا کول ديسک را فراهم مي کنند. اين قابليت را اصلا دست کم نگيريد؛ چون در هزينه و وقت شما براي تهيه CD بسيار صرفه جويي مي کند؛ ضمن آنکه بر سطح CD بعد از مدتي استفاده، خش مي افتد در حالي که کول ديسک ها از اين اتفاق درامان هستند.

بلوتوث
 

امکان بلوتوث، قابليتي است که بعضي دستگاه هاي پخش صوت خودرو دارند. با اين امکان شما چند کار مي توانيد انجام دهيد؛ مثلا اينکه موسيقي هايي را که روي تلفن همراه داريد، از طريق بلوتوث روي سيستم صوتي خودرو پخش کنيد يا اينکه شماره تلفن ها را روي حافظه پخش خودرو منتقل کنيد و از آن طريق کار شماره گيري و تماس را انجام دهيد يا اينکه وقتي کسي با شما تماس مي گيرد، اسم و شماره اش را روي صفحه نمايش ببينيد و در صورت تمايل، از طريق سيستم صوتي (با يک ميکروفون) صحبت تان را انجام دهيد. بعضا خود سيستم، صداي موسيقي را موقع آمدن تماس، قطع مي کند.

ورودي AUX
 

يک ورودي ميکروفون براي دريافت سيگنال صوتي از خروجي هدفون دستگاه هاي پخش MP3 است. با اين ورودي، شما با يک کابل کوچک، هر دستگاه MP3 را به پخش صوت خودرو وصل مي کنيد و تمام! اکثر آنها از نوع مرسوم 3/5 ميلي متري هستند که استاندارد رايج است.

دي وي دي يا وي سي دي؟
 

پخش کننده هاي DVD، طبعا نسبت به پخش کننده هاي VCD بهتر و حرفه اي تر و البته گران تر هستند اما خودشان بر حسب نوع و شکل مانيتور، به چند دسته تقسيم مي شوند که به ترتيب، از مدل هاي ارزان به گران عبارتند از:
* مدل هاي بدون مانيتور: اين مدل هاي پخش VCD يا DVD از همه ارزان ترند ولي بايد يک مانيتور جدا تهيه کنيد (قسمت مانيتورها را بخوانيد).
* مدل هاي با مانيتور کوچک روي صفحه پانل: اين مدل ها معمولا مانيتوري رنگي به اندازه 3 اينچ (يعني قطر عرضي 7/5 سانتي متر) دارند که کارتان را راه مي اندازد؛ ولي اين طور نيست که بتوانيد با خيال راحت روي آن فيلم ببينيد و يا سرنشينان (خصوصا سرنشينان عقب) به خوبي بتوانند از آن استفاده کنند.
* مدل هاي با مانيتور بزرگ سرخود: اين مدل ها باز به دو دسته تقسيم مي شوند؛ آنهايي که مانيتور کشويي دارند و سايز بدنه شان به اندازه عادي است (اصطلاحا تک DIN) و آنهايي که مانيتور ايستاده دارند و سايز بدنه شان دو برابر عادي است (اصطلاحا دابل DIN؛ لغت نامه را ببينيد). معمولا انواع دابل DIN امکانات بيشتري دارند.
سايز مانيتور اين مدل ها معمولا حدود 7 اينچ است و بعضي از آنها صفحه نمايش لمسي دارند. امکانات نمايش اين مدل ها به مراتب بيشتر از انواع کوچک (3 اينچي) است و قابليت اتصال آنتن (براي گرفتن کانال هاي تلويزيون) و اتصال دوربين دنده عقب در اکثر آنها وجود دارد. اگر قضيه فايل تصويري براي تان مهم است، حتما نوع DVD دار را مدنظر قرار دهيد؛ VCD ديگر دارد قديمي مي شود.

قابليت اتصال ipod
 

آي پاد شرکت اپل. رايج ترين دستگاه پخش موسيقي (و يا تصوير) قابل حمل است که بسياري از دستگاه هاي پخش خودرو، کابل اتصال آن را به عنوان يک امکان در خود گنجانده اند. براي برخي ديگر بايد يک تبديل جدا بخريد. بعضي از حرفه اي ترها هم (که گران ترند) مستقيما مي توانند منوهاي ipod را کنترل کنند.

کنترل از راه دور
 

تقريبا الان دستگاه پخش کننده خودرو بدون کنترل نمي توان پيدا کرد. کنترل برخي از آنها به شکل يک کارت باريک است و برخي ديگر، از نوع قابل نصب روي فرمان است. نوع دوم بهتر است چون موقع رانندگي راحت تر مي توان از آن استفاده کرد. يک نکته اينکه براي تبديل دکمه هاي کنترل فابريک روي فرمان خودروها به منظور سازگاري با سيستم صوتي، بعضا لازم است از کيت هاي تبديل جدا استفاده کرده و آنها را خريداري کنيد. بهتر است سراغ دستگاه هاي پخشي برويد که به راحتي با سيستم کنترلي خودروي خودتان سازگار باشند.

ارسال کننده FM
 

ارسال کننده FM يا اصطلاحا FM ترانسميتر، وسيله اي است که به سه شکل در سيستم صوتي خودرو قابل استفاده است: روي برخي از سي دي چنجرها نصب شده است؛ به صورت يک وسيله جداگانه قابل خريداري است که با برق فندک خودرو کار مي کند؛ يا اينکه بعضي تلفن هاي همراه داراي فرستنده FM هستند.
ارسال کننده FM، فايل هاي موسيقي را از روي سي دي چنجر يا ام پي تري پلير يا تلفن همراه، به سيگنال هاي راديويي FM با برد کوتاه و معمولا در محدوده فرکانس 88/1 و 89/5 مگاهرتز تبديل و آن را پخش مي کند. آن وقت بايد شما سيستم صوتي را روي حالت راديو بگذاريد و همان فرکانس را روي راديو تنظيم کنيد و آن وقت موسيقي روي باندهاي خودرو پخش مي شود. البته بايد بدانيد که کيفيت پخش روي راديوي FM، از پخش CD معمولي و حتي MP3 معمولا پايين تر است. چون کيفيت ارسال کننده هاي FM خيلي بالا و پايين دارد. براي تست کردن کيفيت آنها مي توانيد اين کارها را انجام دهيد. براي آنکه بتوانيد بفهميد کيفيت ارسال کننده FM که خريده ايد خوب است يا نه، اين آزمايش را انجام دهيد: فرستنده FM را روشن کنيد و روي يک فرکانس راديويي (ترجيحا خالي) تنظيم کنيد. MP3 پلير خود فرستنده يا متصل شده به آن را روشن کنيد و به حالت pause درآوريد. راديوي خودرو را روشن کنيد و صدايش را تا آخر ببريد. خودرو را روشن کنيد و سپس تمام چراغ ها را روشن کنيد. خودرو را دنده عقب بگذاريد و صداي نويز ايجاد شده را بشنويد. هرچقدر فرستنده اف ام تان با کيفيت تر باشد، نويز کمتري در اين حالت توليد مي کند و بالعکس.

انواع مانيوتورهاي سيستم صوتي
جعبه هاي موزيکال
 

انواع مانيتورهايي که به نوعي در سيستم صوتي خودرو قابل استفاده است (براي دستگاه هاي پخش کننده VCD يا DVD که خودشان نمايشگر ندارند) به شرح زير است:
* انواع روميزي يا روداشبوردي: اين مانيتورها عمدتا پايه دارند و روي کنسول وسط يا داشبورد نصب مي شوند. البته جاگير هستند، بايد فيکس شوند و حمل و نقل و جابه جايي آنها راحت نيست.
* انواع سايباني: به شکل آفتابگير در سمت شاگرد نصب مي شوند. امکان استفاده از آنها راحت تر است و حواس راننده را هم کمتر پرت مي کنند. انواع 5 و 7 اينچي آنها مرسوم است. کيفيت تصويرشان هم بد نيست.
* انواع داخل پشت سر عقب: براي نفرات عقب نصب مي شوند و عملا کارايي براي سرنشينان جلو ندارند. ترجيحا بايد مدل هاي فابريک براي خودروي تان را پيدا کنيد. اگر دستگاه پخش کننده DVD شما هم امکان پخش دو منطقه اي داشته باشد (اصطلاحا dual-zone باشد) که چه بهتر! آن وقت سرنشينان عقب مي توانند فيلم ببينند (عمدتا با هدفون) و شما هم مثلا به راديو يا موسيقي مورد علاقه تان گوش کنيد. اين انواع دو منطقه اي، در واقع دو بخش مجزا براي سيستم صوتي تان به ارمغان مي آورند.
* انواع سقفي: به صورت جدا روي سقف خودرو نصب مي شوند و مانيتور آنها با زاويه اي باز و بسته مي شود. اگر آن را جلوي آينه جلو نصب کنيد، همه سرنشينان از آن استفاده مي کنند ولي عمدتا اين مانيتورها براي نفرات عقب نصب مي شوند. انواع سقفي خودشان به دو دسته کلي تقسيم مي شوند:
فقط مانيتور: بايد از طريق کابل خروجي، به دستگاه پخش کننده اصلي وصل شوند.
مانيتور و پخش کننده: مستقل هستند و حتي بعضي هاي شان دو مانيتور دارند.
* انواع جداشدني: انواع ديگري از مانيتورها، قابل جداشدن است و هر جا مي توان آنها را برد و هر جال دل تان خواست مي شود آن را نصب کرد.

قدرت پخش کننده را چگونه انتخاب کنيم؟
صدا به صدا نمي رسد
 

قدرت خروجي دستگاه پخش کننده، جز با واحد وات با يک واحد ديگر به نام RMS هم سنجيده مي شود که واحدي علمي تر است و قدرت خروجي مداوم دستگاه را به شيوه اي قابل اعتمادتر نشان مي دهد. RMS قدرت خروجي مداوم و پشت سر هم رانشان مي دهد در حالي که واحد وات، حداکثر قدرت را بيان مي کند. اگر مثلا حداکثر قدرت بر مبناي وات، 4 ضربدر 50 يعني 200 وات باشد، قدرت خروجي RMS تقريبا نصف آن خواهد بود. اين ميزان براي يک يا دو باند با خروجي حجم صدايي در حد متوسط کفايت مي کند و نمي تواند مثلا يک ساب ووفر را به خوبي به جنبش وادارد! پس بايد براي يک سيستم پرقدرت، حتما آمپلي فاير جدا براي تقويت صدا در نظر بگيريد.
اگر در ابتدا بودجه زيادي نداريد، فعلا دستگاه پخش کننده را به هر دو جفت باند جلو و عقب وصل کنيد. سپس هر وقت که خواستيد سيستم را ارتقا بدهيد، يک آمپلي فاير تهيه کنيد و باندهاي جلو را به آمپلي فاير وصل کنيد (چون باندهاي جلو در کيفيت صدا بيشتر موثرند تا باندهاي عقب) و باندهاي عقب را به همان پخش اصلي وصل نگهداريد (برخلاف تصور عموم افراد). يک نکته مهم اينکه آمپلي فايرهاي کوچک داخل خود پخش کننده ها، به هر حال مقداري اختلال و بي نظمي (distortion) در سيگنال صدا ايجاد مي کنند؛ در حالي که آمپلي فايرهاي جدا اين مشکل را تا حدود زيادي برطرف مي کنند.
منبع:نشريه همشهري جوان، شماره 241