داروسازی نوین با کمک فناوری نانو (2)

امروز یکی از صنایع پرسود و پر رونق صنعت دارو و دارو رسانی می باشد. با توجه به سرمایه های عظیمی که دولت ها و شرکت در این حوزه قرار داده اند و با توجه به نیازهای روز افزون به داروهای جدید یا سامانه های دارورسانی نوین، توجه به این حوزه و بویژه کاربرد فناوری نانو در این حوزه ضروری به نظر می رسد. اكثر متخصصین داروسازی به دنبال یافتن راه‌هایی هستند تا از طریق آن داروها را به دقت به‌ محل اثر اصلی خود برسانند تا بیشترین اثر درمانی آن ها بروز نماید.
در حال حاضر اكثر داروها از طریق جذب سیستمیك به محل اثر خود ارائه می‌شوند . پایه‌های این نگرش بر این مبنا است كه اگر مقدار كافی از دارو وارد سیستم گردش خون شود، بالاخره مقداری از آ ن به محل اثر خود اعم از اینكه محل اثر در بافت ، عضو و یا سلول‌ ‌باشد خواهد رسید . به طور مثال برخی از داروهای ضد سرطان از این طریق بر روی سلول های در حال تقسیم تأثیر می‌گذارند ، اما در همان حال ممكن است به سلول های سالم نیز به نوعی مانند سلول های سرطانی آسیب برسانند . البته برای مواجه با این مشكل و كاهش هزینه‌های مربوط به ارائه داروهای جدید، می‌بایستی كه آنها را به طور اختصاصی بر روی اهداف تعیین شده طراحی نمود. در مواردی حتی دارو را به آنتی بادی اختصاصی سلول گرفتار مورد نظر متصل می‌نمایند تا داروی پیوند یافته بتواند به راحتی مسیر اتصال خود به سلول های هدف را به طور اختصاصی پیدا كند. برخی از محققین نیز نقاط ورودی را در مسیر متابولیكی بیماری ها پیدا كرده اند و بر مبنای آن داروها را طراحی و ارائه می‌نمایند.

فولرن ها
 

نوع دیگری از ذرات که در دارورسانی می توانند مورد استفاده قرارگیرند ،فولرن ها هستند که یکی ازآلوتروپ های کربن می باشند و شامل حلقه های 5 ضلعی و 6 ضلعی ازاتم کربن می باشند،این ترکیبات به عنوان حامل های دارویی بسیار موثرواقع می شوند. باکی بال شناخته شده ترین فولرن است که شبیه توپ فوتبال می باشد و از 20 شش ضلعی و 12 پنج ضلعی ساخته شده است . محققین مؤسسه C Sixty از ماكرو مولكول های درمانی به صورت فلورن ها استفاده می‌كنند. فولرن هااز نظر ساختاری شبیه توپ فوتبال هستند و به عنوان آنتی اكسیدان و دارای قدرت جذب رادیكال های آزادی هستند كه در طی بیماری هائی مانند بیماری های اعصاب، حملات قلبی و دیابت افزایش می‌یابند. انواعی از مواد ،دارای اكسیژن فعال و راد یکال‌های آزاد هستند كه می توانند الكترون‌های غیرمزدوج خود را در تماس با مولكول‌های حیاتی مانند اسیدهای نوكلئیك قرار ‌دهند و به این وسیله سبب تخریب سلولی و مرگ سلول (apoptosis) ‌شوند. محققین C Sixty معتقدند كه فولرن ها به صورت یك "اسفنج رادیكالی" عمل می‌كند و می‌توانند كه الكترون های تخریب شده را در میان بگیرند. در عمل فولرن ها در آب نامحلول هستند لذا لازم است تا به نوعی محلولیت آنها افزایش یابد.

لیپوزوم‌ها
 

لیپوزوم‌ها در دارورسانی با استقبال زیادی روبرو شده‌اند. این مواد می‌توانند به طور كروی مواد داروئی را دربر گر فته و احاطه نمایند. تاكنون بسیاری از تركیبات از جمله ضدسرطان‌ها و آنتی بیوتیك‌ها توسط لیپوزوم‌ها مورد استفاده قرار گرفته اند . در مقابل نیز شركت‌هائی مانند Anosys وجود دارند كه توانسته‌اند از لیپوزوم‌ها به صورت حامل‌های دارو یی استفاده نمایند. اغلب سلول ها برای انتقال پیام و سیگنال مهم خود به سلول دیگر از حامل‌هائی به نام dexosome ها استفاده می‌كنند. در سیستم ایمنی ، این سلول های دندانه‌دار ، عوامل ویروسی و عفونت ز ا را حس می‌كنند در حقیقت این شركت توانسته است dexosome های مصنوعی برای هدف قراردادن سرطان را بسازد. محققین Anosys به كمك این روش خواهند توانست نوعی ایمنی اكتسابی بر علیه انواعی از سرطان‌ها ایجاد نمایند.

مثال هایی از روش های دارورسانی
 

روش های متعددی برای آزادسازی و دارو رسانی به منظور افزایش تاثیر دارو و كاهش اثرات جانبی آنها نیز وجود دارند كه مورد تحقیق می باشند. به طور مثال كاربرد پوشش هایی كه تحت تابش نور فعال می شوند وبرای كاربرد داروهای خاص در استخوان ها به كار گرفته می شود از این موارد هستند. این نوع داروها عمدتا به علت نوع پوشش دادن آنها، غیرمحلول باقی می مانند و در استخوان ها جذب می شوند. این پوشش ها پس از قرار گرفتن در معرض نور و تابش به فرم محلول درآمده و اجازه می دهند تا دارو به محل اثر خود رسیده و تاثیر نماید.
برخی شركت‌ها از نانوبلور‌ها (معمولاً ژرمانیوم و سیلیكون) برای نشان‌داركردن فلورسانت مواد استفاده می‌كنند در حالی كه امروزه شركت‌هایی چون Evident technologies, Quantom dots و Kereos از مزایای ویژة نقاط كوانتومی برای تحقیقات خود استفاده می‌كنند
نانولوله های کربنی نوعی دیگر ازذراتی هستند که می توانند دردارورسانی هوشمند مورد استفاده قرار گیرند.نانولوله ها دارای ساختاری استوانه ای شکل ازاتم های کربن دراندازه های نانومتری است که برحسب روش تهیه ی آن می توانند تک دیواره (صندلی،زیگزاگ وکایرال)تاچند دیواره باشدوبه خاطرخواص ساختمانی منحصربه فرد آن ها دانشمندان علاقه ی زیادی به استفاده از آن ها به عنوان حاملین دارو دارند.

با استفاده از فناوری نانو داروها را در پوشش های خاص از جنس نانوپوسته (شیشه پوشیده شده با طلا) قرار می دهند و محموله های مذكور را به بدن تزریق می كنند. این مواد در خون گردش كرده و در موضع مورد نظر به آنها طول موج خاصی تابیده می شود كه موج خروج مواد دارویی از بسته های مذكور دقیقاً در موضع مطلوب می گردد. از آنجایی كه حامل های دارویی اندازه كوچكی دارند می توانند پس از تحریك توسط طول موج مناسب وارد سلول شوند و در صورت نیاز سلول مواد خود را آزاد كنند. بدین ترتیب داروها نه تنها در ارگان هدف بلكه در سلول های هدف عمل می كنند و عوارض جانبی به حداقل ممكن می رسد. از خواص محموله های دارویی نانونی می توان به سازگاری آنها با بدن، قابلیت جذب مجدد و قابلیت اتصال آسان به دارو اشاره كرد.

فاكتورهای مؤثر بر اكتشافات دارویی مبتنی بر فناوری نانو
 

افزایش حلالیت: از مزایای عمده سیستم‌های دارورسانی مبتنی بر نانو، تاثیر سریع آنهاست. این مسئله تاحدودی مربوط به فناوری‌های كپسوله‌‌كردن و به دنبال آن افزایش سرعت انحلال ماده در مایعات بدن است. در همین راستا می‌توان به این نكته اشاره كرد كه ذرات 10 میكرونی سطحی معادل 2 تا 5 مترمربع به ازای هرگرم دارا می‌باشند در حالی كه نانوذرات 3 تا 5نانومتری دارای سطحی معادل 400 تا 500 مترمربع به ازای هرگرم می‌باشند. شركت داروسازی Elan روش‌ روكش‌دهی پیشرفته‌ای را دارا می‌باشد كه از كنترل گسترده‌ای بر روی این نوع ذرات برخوردار است.
افزایش كارآیی داروها نسبت به دوز در سیستم‌های دارورسانی مبتنی بر نانو نیاز كلی مصرف دارو را كاهش می‌دهد و احتمالاً باعث كاهش هزینه‌ها و عوارض ناخواسته در بدن می‌شود
كاهش هزینه‌های توسعه: تحقیق و توسعه فناوری نانو نیازمند روش‌های جدید آنالیز می‌باشد. توسعة این روش‌ها و تجاری‌شدن آنها باعث افزایش بازده و بهبود وضعیت صنعت دارورسانی خواهد گردید. از آن جمله شناساگرهای زیستی مبتنی بر نانوذرات می‌باشند كه در تست‌های بررسی كارآیی و میكروآرایه‌ها كاربرد دارند. برخی شركت‌ها از نانوبلور‌ها (معمولاً ژرمانیوم و سیلیكون) برای نشان‌داركردن فلورسانت مواد استفاده می‌كنند در حالی كه امروزه شركت‌هایی چون Evident technologies, Quantom dots و Kereos از مزایای ویژة نقاط كوانتومی برای تحقیقات خود استفاده می‌كنند.
هدفمندسازی بیشتر: افزایش كارآیی داروها نسبت به دوز در سیستم‌های دارورسانی مبتنی بر نانو نیاز كلی مصرف دارو را كاهش می‌دهد و احتمالاً باعث كاهش هزینه‌ها و عوارض ناخواسته در بدن می‌شود.

سودمندی بیشتر برای بیماران: از دیگر مزایای فناوری نانو كه باعث تقویت صنایع داروسازی می‌شود، مشتری‌ها هستند. داروهای مبتنی بر فناوری نانو شاید پاسخی به نیاز روزافزون به مصرف راحت‌تر داروها باشند. به عنوان مثال چندین داروی جدید برای انتقال به ریه فرمولاسیون می‌شوند، كه الزاماً بافت ریه محل اثرگذاری آنها نیست.
منابع:
Nano-raskhon-bioemm-ipt- njavan- umsha.ac –parsidoc- nanomedicen
مقاله نانوداروها در دارورسانی نوین-سیدمحمدللهی،سید اسماعیل دراجی،مریم توحیدپور
کتاب نانوبیوتکنولوژی –دکترروحا کسری کرمانشاهی ومهندس بهارک حسین خانی

ارسال توسط کاربر محترم سایت : mehdigerdali