آشنايي با ايران شناسان
نويسنده : سيد علي موسوي
ادگار بلوشه
گابريل ژوزف ادگار بلوشه (Gabriel Joseph Edgard Blochet) در 12 دسامبر 1870 در شهر بورژ متولد شد. دوره تحصيلات مقدماتي را با موفقيتهاي درخشاني به انجام رساند و وارد مدرسه زبانهاي شرقي شد. عربي، فارسي، ترکي و هندي را فرا گرفت و همچنين در مدرسه مطالعات عالي که در زمان ناپلئون سوم تاسيس شده بود و مرکز مطالعات ايران شناسي بود، تحصيل کرد و در همان جا از 1895 تا 1901 به تدريس پرداخت. در 1895 کتابدار کتابخانه ملي پاريس در بخش نسخ خطي و از 1929 معاون آنجا شد. بلوشه در 1928 نشان افتخار (لژيون دنور) دريافت کرد و در 1935 بازنشسته شد و در 5 سپتامبر 1937 در پاريس درگذشت.
آثار او نشانه بارزي از فعاليت و تلاش پيگير و روحيه پژوهشگري اوست. اگر چه بلوشه در کتابداري تحصيلات دانشگاهي نداشت، اما به جهت دقت و مهارت در فهرست برداري و شناسايي کتابهاي شرقي و تاليف آثاري که تنوع، عمق و وسعت دانش وي را مي رساند، در بين خاورشناسان معتبر اوايل قرن بيستم، جايگاه ويژه اي يافت. مهمترين کار وي، فهرست برداري از کتابهاي خطي کتابخانه ملي پاريس و تصحيح و ترجمه برخي از آنها بوده است.
فهرست هايي که بلوشه تهيه کرده، عبارتند از: فهرست نسخ خطي شرقي، عربي، فارسي و ترکي شارل شفر (1900)؛ فهرست نسخ خطي مزدايي ( زند، پهلوي، پارسي و ايراني آيين زردشت ) (1900)؛ صورت نسخ خطي عربي، مجموعه دکوردمانش (1906)؛ فهرست نسخ خطي عربي، فارسي و ترکي که رکوردمانش به کتابخانه ملي اهدا کرده است (1909)؛ صورت “ مجموعه نسخ خطي مسلمانان “ دکوردمانش (1916)؛ ملاحظاتي در باب نسخ خطي فارسي و عرب مجموعه مارتو (1923)؛ فهرست نسخ خطي عربي که در سالهاي 1924 ـ 1884 به دست آمده است (1925)؛ فهرست نسخ خطي ترکي در دو جلد (1933 - 1932) و فهرست نسخ خطي فارسي کتابخانه ملي ( 1934 - 1905)
بلوشه در تاريخ عرب نيز آثاري دارد؛ وي متن عربي و ترجمه النهج السديد و الدر الفريد في ما بعد تاريخ ابن عميد را در مجله پاترولوژيا اُريانتاليس در سه شماره منتشر کرد. همچنين السلوک لمعرفه الدول و الملوک احمد بن علي مقريزي را با توضيحات تاريخي و جغرافيايي و بعضي از قسمتهاي زبده الحلب في تاريخ حلب ابن عديم را به فرانسه برگردانيد. در 1902 “ پرستش آفروديت ـ آناهيتا در ميان عرب جاهليت “ و در 1920 “ سفرنامه کارليه دو پينون در مشرق زمين “ را با حواشي تاريخي و جغرافيايي به طبع رساند.
بلوشه تحقيقات خود را در زمينه ايران باستان با جيمز دار مستتر ( James Dar Mesteter) ايران شناس فرانسوي، آغا زکرد. وي ابتدا در 1895 رساله اي با عنوان “ فهرست جغرافيايي بلاد ايران در مجموعه تحقيقات مربوط به زبان و آثار تاريخي مصر و آشور “ و سپس مقالات متعددي درباره ايران باستان نوشت. بلوشه دو کتاب مهم نيز در حوزه ايران شناسي دارد:” فرهنگ پاره اي از قسمتهاي اوستا چاپ جيمز دارمستتر” (1901 ) و “ تحقيق در باب دستور زبان پهلوي “ (1905 ) بلوشه در 1940 “ مقدمه اي بر تاريخ مغولها “ و يک سال بعد، بخشي از جامع التواريخ رشيد الدين فضل الله همداني را که شامل تاريخ اوکتاي قاآن تا تيمور قاآن بود، منتشر کرد.
بلوشه در زمينه تاريخ و آثار باستاني چين و آسياي مرکزي و ترکيه نيز تحقيقات و تاليفاتي دارد. همچنين در تاريخ اديان و مذاهب “ معراج حضرت محمد” (ص) (1899)، و “ منابع شرقي کمدي الهي “ (1901) را به رشته تحرير درآورده و مقالات متعددي در اين زمينه به طبع رسانده است.
بلوشه در زمينه نقاشيهاي شرقي نيز تاليفاتي دارد. از جمله: “ نقاشي اسلامي “ و “ نقاشي در ايران “ او همچنين درباره نقاشيها و تذهيبهاي نسخه هاي خطي عربي و فارسي و ترکي کتابخانه ملي فرانسه آثاري تاليف کرده است. تعدادي ديگر از آثار بلوشه بعد از فوتش، با نظارت انجمن فرانسوي چاپ نسخ خطي مصور منتشر شد که در شناسايي بهتر تاريخ نقاشي ايران موثر بوده است. بلوشه با دانشمندان ايراني، از جمله علامه محمد قزويني، همکاري و مکاتبه داشت.
منبع: یزدان پرست، حمید؛ (1388) نامه ایران: مجموعه مقاله ها، سروده ها و مطالب ایران شناسی، تهران، اطلاعات، چاپ نخست.
گابريل ژوزف ادگار بلوشه (Gabriel Joseph Edgard Blochet) در 12 دسامبر 1870 در شهر بورژ متولد شد. دوره تحصيلات مقدماتي را با موفقيتهاي درخشاني به انجام رساند و وارد مدرسه زبانهاي شرقي شد. عربي، فارسي، ترکي و هندي را فرا گرفت و همچنين در مدرسه مطالعات عالي که در زمان ناپلئون سوم تاسيس شده بود و مرکز مطالعات ايران شناسي بود، تحصيل کرد و در همان جا از 1895 تا 1901 به تدريس پرداخت. در 1895 کتابدار کتابخانه ملي پاريس در بخش نسخ خطي و از 1929 معاون آنجا شد. بلوشه در 1928 نشان افتخار (لژيون دنور) دريافت کرد و در 1935 بازنشسته شد و در 5 سپتامبر 1937 در پاريس درگذشت.
آثار او نشانه بارزي از فعاليت و تلاش پيگير و روحيه پژوهشگري اوست. اگر چه بلوشه در کتابداري تحصيلات دانشگاهي نداشت، اما به جهت دقت و مهارت در فهرست برداري و شناسايي کتابهاي شرقي و تاليف آثاري که تنوع، عمق و وسعت دانش وي را مي رساند، در بين خاورشناسان معتبر اوايل قرن بيستم، جايگاه ويژه اي يافت. مهمترين کار وي، فهرست برداري از کتابهاي خطي کتابخانه ملي پاريس و تصحيح و ترجمه برخي از آنها بوده است.
فهرست هايي که بلوشه تهيه کرده، عبارتند از: فهرست نسخ خطي شرقي، عربي، فارسي و ترکي شارل شفر (1900)؛ فهرست نسخ خطي مزدايي ( زند، پهلوي، پارسي و ايراني آيين زردشت ) (1900)؛ صورت نسخ خطي عربي، مجموعه دکوردمانش (1906)؛ فهرست نسخ خطي عربي، فارسي و ترکي که رکوردمانش به کتابخانه ملي اهدا کرده است (1909)؛ صورت “ مجموعه نسخ خطي مسلمانان “ دکوردمانش (1916)؛ ملاحظاتي در باب نسخ خطي فارسي و عرب مجموعه مارتو (1923)؛ فهرست نسخ خطي عربي که در سالهاي 1924 ـ 1884 به دست آمده است (1925)؛ فهرست نسخ خطي ترکي در دو جلد (1933 - 1932) و فهرست نسخ خطي فارسي کتابخانه ملي ( 1934 - 1905)
بلوشه در تاريخ عرب نيز آثاري دارد؛ وي متن عربي و ترجمه النهج السديد و الدر الفريد في ما بعد تاريخ ابن عميد را در مجله پاترولوژيا اُريانتاليس در سه شماره منتشر کرد. همچنين السلوک لمعرفه الدول و الملوک احمد بن علي مقريزي را با توضيحات تاريخي و جغرافيايي و بعضي از قسمتهاي زبده الحلب في تاريخ حلب ابن عديم را به فرانسه برگردانيد. در 1902 “ پرستش آفروديت ـ آناهيتا در ميان عرب جاهليت “ و در 1920 “ سفرنامه کارليه دو پينون در مشرق زمين “ را با حواشي تاريخي و جغرافيايي به طبع رساند.
بلوشه تحقيقات خود را در زمينه ايران باستان با جيمز دار مستتر ( James Dar Mesteter) ايران شناس فرانسوي، آغا زکرد. وي ابتدا در 1895 رساله اي با عنوان “ فهرست جغرافيايي بلاد ايران در مجموعه تحقيقات مربوط به زبان و آثار تاريخي مصر و آشور “ و سپس مقالات متعددي درباره ايران باستان نوشت. بلوشه دو کتاب مهم نيز در حوزه ايران شناسي دارد:” فرهنگ پاره اي از قسمتهاي اوستا چاپ جيمز دارمستتر” (1901 ) و “ تحقيق در باب دستور زبان پهلوي “ (1905 ) بلوشه در 1940 “ مقدمه اي بر تاريخ مغولها “ و يک سال بعد، بخشي از جامع التواريخ رشيد الدين فضل الله همداني را که شامل تاريخ اوکتاي قاآن تا تيمور قاآن بود، منتشر کرد.
بلوشه در زمينه تاريخ و آثار باستاني چين و آسياي مرکزي و ترکيه نيز تحقيقات و تاليفاتي دارد. همچنين در تاريخ اديان و مذاهب “ معراج حضرت محمد” (ص) (1899)، و “ منابع شرقي کمدي الهي “ (1901) را به رشته تحرير درآورده و مقالات متعددي در اين زمينه به طبع رسانده است.
بلوشه در زمينه نقاشيهاي شرقي نيز تاليفاتي دارد. از جمله: “ نقاشي اسلامي “ و “ نقاشي در ايران “ او همچنين درباره نقاشيها و تذهيبهاي نسخه هاي خطي عربي و فارسي و ترکي کتابخانه ملي فرانسه آثاري تاليف کرده است. تعدادي ديگر از آثار بلوشه بعد از فوتش، با نظارت انجمن فرانسوي چاپ نسخ خطي مصور منتشر شد که در شناسايي بهتر تاريخ نقاشي ايران موثر بوده است. بلوشه با دانشمندان ايراني، از جمله علامه محمد قزويني، همکاري و مکاتبه داشت.
منبع: یزدان پرست، حمید؛ (1388) نامه ایران: مجموعه مقاله ها، سروده ها و مطالب ایران شناسی، تهران، اطلاعات، چاپ نخست.
