و حالا شبکه علمی ملی

مطابق بند (ح) ماده ۴۹ برنامه پنجم توسعه کشور، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف شده است نسبت به ایجاد زیرساخت های لازم به منظور توسعه شبکه علمی کشور اقدام کند.براساس این ماده، دانشگاه ها، حوزه های علمیه، مؤسسات آموزشی، پژوهشی و فناوری دولتی موظف هستند ضمن اتصال به شبکه مزبور، محتوای علمی و امکانات نرم افزاری و سخت افزاری خود را با حفظ مالکیت معنوی با رعایت استانداردهای لازم روی شبکه علمی قرار دهند.در تبصره این ماده نیز آمده است: بخش غیردولتی در صورت تمایل به استفاده از شبکه علمی کشور موظف به رعایت مفاد این بند است. بر همین اساس وزارت ارتباطات نسبت به راه اندازی این شبکه که پیش از این تجربه مشابه اما ناموفقی را در راه اندازی این شبکه به صورت استانی داشت، نسبت به ایجاد این شبکه به صورت کشوری اقدام خواهد کرد.ایجاد شبکه علمی کشوری بر عهده این سازمان وابسته به وزارت علوم گذاشته شده تا طی سه سال آینده تمامی دانشگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی سراسر کشور به این شبکه بپیوندند.

● شبکه های علمی کدامند؟
 

شبکه علمی، شبکه ای است که فعالیت های علمی دانشگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی نظیر اطلاعات مربوط به کتابخانه ها و بانک های اطلاعاتی در داخل این شبکه قرار می گیرند و کاربران در سراسر کشور می توانند از داده های دانشگاه های مختلف بر بستر یک شبکه بهره مند شوند. شبکه های علمی در دنیا به سه دسته، شهری، کشوری و بین المللی قابل تقسیم هستند که نمونه شهری آن شبکه

 

علمی ایالت کالیفرنیا و نمونه های کشوری آن Abilene آمریکا، Canarie کانادا و Sinet ژاپن هستند و TEIN۲، Eumedconnect و Surfnet و Geant نیز از جمله شبکه های علمی بین المللی محسوب می شوند.

● معرفی شبکه علمی کشور
 

موضوع راه اندازی شبکه علمی و دانشگاهی در ایران به سال های دور و اوایل دهه ۷۰ که احمد معتمدی وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات، علاوه بر عهده داری مسوولیت معاونت وقت تکنولوژی وزارت علوم، از آذر ماه سال ۶۹ تا دی ماه سال ۱۳۷۹ عهده دار ریاست سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران نیز بود، باز می گردد. در آن زمان طرح اولیه شبکه گسترده و اختصاصی دانشگاه ها در سال ۱۳۷۳ در سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران پایه ریزی شد. در سال ۱۳۷۷ مراحل اجرایی آن آغاز شد و در آذر ماه سال ۱۳۷۹ یکی از گسترده ترین شبکه های WAN کشور با زیرساخت مستقل مخابراتی و اتصال بیش از ۱۰۰ مرکز آموزشی و دانشگاهی با حضور معاون اول رییس جمهور وقت افتتاح شد. ایجاد شبکه ارتباطی و اطلاع رسانی اختصاصی بین دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی به منظور توسعه فناوری اطلاعات به عنوان یکی از ابزارهای ضروری تسریع و نظام مند کردن جریان اطلاعات علمی و عامل موثر بر توسعه همه جانبه دانش و فناوری، هدفی بود که راه اندازی این شبکه مبتنی بر آن قرار گرفته بود. همچنین ایجاد بستر مناسب جهت تسریع انتقال و تولید اطلاعات علمی در مراکز آموزشی و پژوهشی، ایجاد ارتباط بین دانشگاه ها و مراکز علمی کشور با یکدیگر (اینترانت) و با شبکه جهانی اینترنت، ابزار توانمند وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در جهت کاربرد و توسعه فناوری اطلاعات در حوزه پژوهش و آموزش عالی و گسترش نظام مند محتوا و ارایه منابع اطلاعاتی دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی بر بستر شبکه علمی از ماموریت هایی بود که فارغ از موفق یا ناموفق بودن این پروژه برای آن تعریف شده بود.به گفته مسوولان سازمان پژوهش ها، از آن زمان تا کنون دفتر فناوری اطلاعات فعالیت های مختلفی را در راستای ایجاد، توسعه، ساماندهی و بهره برداری از شبکه علمی کشور به انجام رسانده از جمله آن می توان به ایجاد و توسعه زیرساخت انتقال اطلاعات (اینترانت) گسترده در سطح کشور بین دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی به منظور ایجاد» شبکه علمی کشور مدیریت و ارائه محتوی (Content) روی شبکه علمی از طریق ایجاد زیر ساخت ملی، ساماندهی و تسهیل دسترسی به منابع علمی موجود در کتابخانه ها و مراکز اسناد (اعم از نشریات الکترونیکی، کتب، پایان نامه ها و سایر منابع)، ارتقاء کیفیت جستجو، تنوع خدمات و افزایش بهره برداری و دسترسی به اینترنت و خدمات شبکه ای برای کاربران دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی هدف اشاره کرد.

● آغاز کار برای نسل دوم
 

بر اساس اطلاعات موجود، مطالعات تطبیقی اولیه و توپولوژی شبکه علمی کشور در سال ۸۵ توسط دانشگاه امیرکبیر انجام شده و به وزارت ارتباطات برای اجرا ارایه شده بود. سال گذشته و همزمان با بررسی پروانه بهره برداری از شبکه علمی کشور، طی تفاهم نامه که میان سازمان فناوری اطلاعات و دانشگاه امیرکبیر منعقد شده بود مقرر گشت تا، این دانشگاه در باز طراحی مجدد این شبکه، تدوین RFP آن را نیز بر عهده بگیرد تا زمینه بهره برداری از آن برای ۸ نقطه دسترسی فراهم کند. نسل دوم شبکه علمی کشور شبکه ای است مبتنی بر فیبر نوری که طراحی آن از سال ۱۳۸۶ آغاز شده است. این شبکه به منظور مرتبط ساختن تمام دانشگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی کشور به یکدیگر و همچنین اتصال به سایر شبکه های معتبر علمی جهانی طراحی شده و مجوز بهره برداری از آن پس از تصویب کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در تیرماه سال جاری به سازمان پژوهش های علمی و صنعتی به نمایندگی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مدت ۵ سال واگذار شده است. براساس این پروانه، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران موظف است طی ۴ فاز نسبت به ارائه کامل خدمات موضوع پروانه به تمام دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در کل کشور اقدام کند. فازهای اجرایی این شبکه به ترتیب عبارتند از: فاز اول: تهران (مهلت اجرا ۶ ماه) فاز دوم: اصفهان، مشهد، تبریز، شیراز، کرج، اهواز (مهلت اجرا ۱۲ ماه) فاز سوم: سایر مراکز استان ها (مهلت اجرا ۲۴ ماه) و فاز چهارم: سایر شهرهای کشور (مهلت اجرا ۳۶ ماه).

● جزئیات اتصال مراکز آموزشی به شبکه علمی
 

اما به گفته رئیس سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران با تاکید براینکه در عرض سه سال آینده شبکه علمی کشور در کل ایران راه اندازی خواهد شد، گفت: این شبکه براساس توافق سه جانبه به بهره برداری می رسد. عباس طائب اظهار داشت: با دریافت پروانه اجرای نسل دوم شبکه علمی کشور این پروژه را یکپارچه، منظم و هدفمند پیگیری خواهیم کرد.وی با اشاره به اینکه نسل اول شبکه علمی کشور از سال ۶۶ مطرح شد و در سال ۷۷ و بر مبنای زیرساخت شرکت مخابرات ایران راه اندازی شد، ادامه داد: آن زمان تعداد مراکز علمی تحقیقاتی محدود بود اما هم اکنون و با وجود ۲۱۴۲ مرکز و دانشگاه آموزشی و تحقیقاتی شبکه ای اختصاصی با سرعت حداقل یک گیگابیت تا ده گیگابیت بر ثانیه ایجاد خواهد شد. طائب با تاکید بر اینکه شبکه علمی کشور مخصوص تمامی دانشگاه ها، پارک های علم و فناوری و حوزه های علمیه خواهد بود و گام اساسی در جهت ارتباط متقابل دانشگاه و حوزه است، گفت: هم اکنون ۱۰ درصد مؤسسات و دانشگاه ها تحت پوشش مستقیم آموزش عالی است، ۲۰ درصد مربوط به دانشگاه های آزاد، ۲۵ درصد دانشگاه پیام نور و ۳۰ درصد هم مؤسسات علمی کاربردی و مابقی نیز مؤسسات غیرانتفاعی هستند که اگر به این تعداد پارک های علم و فناوری و حوزه های علمیه و مراکز پژوهشی را نیز بیفزاییم از گستردگی و پوشش این شبکه واقف خواهیم شد. مشاور عالی وزیر علوم در امور اجرایی با بیان اینکه شبکه علمی کشور تا سه سال آینده در کل ایران راه اندازی خواهد شد و در مرحله اول نیز این شبکه برای ۱۰ دانشگاه در تهران به بهره برداری می رسد، خاطرنشان کرد: براساس تفاهم نامه سازمان پژوهش های علمی و صنعتی با شرکت مخابرات ایران و سازمان فناوری اطلاعات، تمامی تجهیزات مورد نیاز دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی از طرف شرکت فناوری اطلاعات در قالب وظایف وزارت ارتباطات در برنامه پنجم توسعه تامین می شود و تمامی تجهیزات مربوط به زیرساخت های ارتباطی نیز از سوی شرکت مخابرات ایران تامین خواهد شد. وی ادامه داد: مسئولیت تامین محتوا و تعیین کاربرها و ایجاد یکپارچگی در شبکه علمی کشور نیز به عهده سازمان پژوهش های علمی و صنعتی خواهد بود. همچنین در این راستا ایجاد و سرویس دهی بانک های اطلاعاتی مختلف از طریق در اختیار قرار گرفتن در سایت های مراکز تحقیقاتی و ایجاد شبکه های پایان نامه ای سراسر کشور و مجموعه کتابخانه دیجیتال دانشگاه ها از دیگر خدمات مدنظر در شبکه علمی کشور است. رئیس سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران ارائه آنلاین نشریات علمی کشور و آموزش مجازی و ارائه ویدئو کنفرانس را از دیگر خدمات این شبکه عنوان کرد و گفت: در راستای تامین پهنای باند شبکه علمی کشور نیز دولت موظف است که اینترنت رایگان را در اختیار دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی قرار دهد که در ابتدا این سرویس با هزینه بسیار پایین در اختیار دانشگاه ها قرار می گیرد. وی گفت: طی یک سال آینده ۵۰ درصد مراکز علمی دانشگاهی به شبکه علمی متصل می شوند و برآورد شده که در سال اول مبلغی حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیارد تومان برای این مهم هزینه شود.

● جزییات پروانه شبکه علمی کشور
 

در همین حال و بر اساس پروانه مصوب کمیسیون تنظیم مقررات، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی باید سالانه یک دهم درصد از درآمد خود از شبکه علمی کشور را به عنوان حق السهم به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی پرداخت کند. این اپراتور باید حق السهم رگولاتوری را در ۴ قسط مساوی در مقاطع سه ماهه در روز پانزدهم ماه های اردیبهشت، مرداد، آبان و بهمن ماه پرداخت کند.به نظر می رسد دولت قصد دارد به دلیل ماهیت علمی و غیرتجاری این شبکه از درآمد بالای خود از محل این شبکه صرف نظر کرده و آن را بستری برای توسعه ارتباطات دانشگاه ها قرار دهد.با توجه به کلیات پروانه شبکه علمی کشور، کمیسیون تنظیم مقررات با صدور پروانه فعالیت ایجاد شبکه علمی کشور برای سازمان پژوهش های علمی و صنعتی کشور به نمایندگی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری توسط رگولاتوری موافقت کرده است. براساس مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات، شرکت ارتباطات زیرساخت و شرکت مخابرات ایران ملزم به تامین نیاز دارنده پروانه برای استفاده از فیبر تاریک در قلمرو خود هستند و تعرفه واگذاری فیبر تاریک با همکاری شرکت ارتباطات زیرساخت و شرکت مخابرات ایران توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی پیشنهاد و به تصویب کمیسیون خواهد رسید. اپراتور شبکه علمی کشور می تواند نسبت به ارایه سرویس های صوت داخلی، شبکه خصوصی مجازی، اینترانت و اینترنت، برگزاری آموزش های مجازی و سایر سرویس ها در شبکه موضوع پروانه با موافقت کمیسیون تنظیم مقررات و دریافت مجوزهای تکمیلی برای سرویس هایی که نیازمند اخذ تاییدیه از مراجع ذی ربط باشند، اقدام کند. مدت اعتبار پروانه شبکه علمی کشور از زمان صدور به مدت پنج سال خواهد بود و پس از پایان مدت اعتبار، در صورت تائید کمیسیون تنظیم مقررات اعتبار پروانه برای دوره های ۵ ساله قابل تمدید خواهد بود و در زمان تمدید ممکن است شرایط ضوابط یا مفاد پروانه براساس تصمیم کمیسیون تغییر کند. اپراتور شبکه علمی کشور موظف است با اعلام فراخوان نسبت به ارایه خدمات موضوع پروانه به تمامی دانشگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی متقاضی مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در شهر تهران در فاز اول در مدت ۶ ماه، در فاز دوم در مدت ۱۲ ماه در شهرهای اصفهان، مشهد، تبریز، شیراز، کرج و اهواز، در فاز سوم در مدت ۲۴ ماه در سایـر مراکز استان ها و در فاز چــهارم در مــــدت ۳۶ ماه در سایر شهرهای کشور نسبت به سرویس دهی اقدام کند. تعرفه خدمات ارایه شده از سوی این شبکه نیز براساس هزینه های سرمایه گذاری، نگهداری، پشتیبانی، توسعه و به روزرسانی توسط دارنده پروانه به سازمان تنظیم مقررات پیشنهاد و به تائید کمیسیون خواهد رسید.سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران مجاز به فعالیت های مخابراتی و فناوری اطلاعات برای ارایه خدمات به غیر از شبکه موضوع پروانه نبوده و تحت هیچ شرایطی نمی تواند فعالیت تجاری داشته باشد.

● اجرای شبکه علمی کشور بر اساس IPV۶
 

در همین حال و به گفته معاون سازمان فناوری اطلاعات، شبکه علمی استان تهران به صورت کامل بر روی پروتکل آی. پی. نسخه شش بنا شده است و شبکه علمی کشور نیز بر روی بستر پروتکل یادشده شکل می گیرد.برای اتصال هر دستگاه دیجیتالی به اینترنت باید از یک شماره &#۰۳۹;&#۰۳۹;آی پی&#۰۳۹;&#۰۳۹; یا آدرس اینترنتی استفاده کرد؛ تاکنون از آی. پی آدرس های نسخه چهار استفاده می شد و به دلیل محدودیت در این آدرس ها، نسخه بعدی این آدرس ها با نام آی. پی نسخه ۶ با ظرفیت چندین برابر به وجود آمد.
منبع:ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات ( www.infoage.ir )
ارسال توسط کاربر محترم سایت : haj_ghodrat_allahaziztaeme