در كنا بلاياي طبيعي چون سيل، زلزله، طوفان و يا آتش سوزي، مورد نادر ديگري نيز گاهي اوقات در برخي مناطق رخ داده و سبب مي شود حتّي خانه ها و مراتع سبز و انسان ها نابود شوند. بله، فوران هاي آتشفشاني كه در ادامه به بررسي مختصر 10گونه بسيار كمياب و مخرب آن در سراسر دنيا مي پردازيم.
آتشفشان Santamaria
«سانتاماريا» و آتشفشان خواهرش يعني «سانتاگيتو» به عنوان قدرتمندترين آتشفشان هاي دنيا در قرن 20 محسوب مي شوند. آتشفشان سانتاماريا در سال 1902 ميلادي در گواتمالا فوران كرد و ميلياردها مترمربع را تحت تأثير آثار مخرب خود قرار داد. نكته جالب آنجاست كه قسمتي از خاكسترهايش خيلي آن طرف تر در كاليفرنيا نيز ديده شد. پس از آن منطقه «سانتاماريا» جهت احداث مركز بين المللي آتشفشان شناسي و تحركات درون زميني برگزيده شد كه در آنجا زمين شناسان دائماً در حال بررسي شرايط و قدرت آتشفشان هستند و نزديكي آن با مراكز پُرجمعيت را بررسي مي كنند.
آتشفشان Changbaishan
رشته كوه هاي چانگ بايشان دقيقاً جداكننده چين و كره شمالي از يكديگر هستند كه قله Baekdu به عنوان مرتفع ترين نقطه آن محسوب مي گردد و از آن به عنوان يك آتشفشان فعال با درياچه اي به نام Caldera ياد مي شود آخرين فوران آن به سال 1903 باز مي گردد. اين فوران در ميان 8 آتشفشان، رتبه هفتم را داشته است.
درياچه Crater
در مركز پارك ملي Oregon درياچه اي وجود دارد كه در كنار آن يك كوه خفته آتشفشاني با نام Mazama ديده مي شود. طي 7هزار سال پيش فوران و انفجار عظيمي در اين آتشفشان كه حدود 11هزار پا ارتفاع دارد اتفاق افتاد كه اين امر سبب شد 2400 پا از ارتفاع آن كاسته شود.
آتشفشان Kikai
در جنوبي ترين بخش جزيره ژاپن، رشته كوه هايي با نام Kikai وجود دارد كه 4 آتشفشان را به يكديگر مرتبط مي كنند. بزرگ ترين آتشفشان در ميان آنها آتشفشان Mountio است كه براي نخستين بار دچار فوران بسيار عظيمي شد امّا از آن به بعد هيچ گاه خاموش نشد و دائم در حال فوران هاي كوچكي بود كه آن را در رتبه هفتم در مقياس جهاني قرار مي داد.
آتشفشان Santorini
از ديگر آتشفشان هاي معروف، «سانتوريني» بوده كه در يكي از شهرهاي مدرن يونان واقع شده است. البته قبل از منطقه «آرچي پلاگو»، سانتوريني يك جزيره كوچك محسوب مي شود كه در سال 1610 (قبل از ميلاد) دچار فوران شده بود و قدرت آن در حدّي است كه مي تواند حتّي روي زندگي ساكنين حواشي اقيانوس نيز تأثير بگذارد.
Krakatoa
يكي از معروف ترين فوران هاي آتشفشاني كه در آگوست 1883 رخ داد، Krakatoa نام دارد و گفته مي شود سبب روشن شدن بخشي از كره زمين گرديد و به كل جزيره اندونزي را ويران كرد. اين آتشفشان سبب استخراج و پخش بيش از 9 كيلومترمربع گدازه شد كه اين ميزان دقيقاً 40 هزار برابر بزرگ تر از استاديوم دانشگاه است! البته از 126 سال گذشته تاكنون آتشفشان ها و فوران هاي متعدد آن سبب شده تا جزيره اي جديد به كمك گدازه هاي آن ساخته شود.
Tambora
همانند Krakatoa، «تامبورا» نيز در اندونزي واقع است كه در سال هاي 1813 و 1815 دچار فوران شديد شد كه از آن به عنوان بزرگ ترين فوران آتشفشاني قرن نام مي برند. اين فوران 160 كيلومتر مربع از خاكستر را در آسمان غوطه ور كرد كه نيمي از آن كافي بود تا جزيره مانهاتان را در زير تلي از خاكستر و ابر سياه مدفون كند. اين امر سبب كاهش دماي هوا شد و آن سال، سال بدون تابستان نام گذاري گرديد. سپس اين فوران باعث شد تا در زمستان همان سال برف به رنگ قرمز و قهوه اي از آسمان ببارد كه موجب ترس و شگفتي مردم شده بود.
درياچه Taupo
آتشفشان «تائوپو» كه گفته مي شود هم اكنون در داخل درياچه اي در نيوزيلند مدفون گرديده، در طول تاريخ 6 بار دچار فوران شده كه نخستين مرتبه آن به 26 هزار سال قبل برمي گردد كه با نام فوران Oruanui شناخته مي شود. فوران آن نيز در حدّي بود كه مي توانست تمامي قاره اروپا را با يك پوشش ابر 2 اينچي از ماگما روبه رو كند. زمين شناسان نيز معتقدند 17هزار سال طول خواهد كشيد تا دوباره چنين فوراني از اين آتشفشان ديده شود.
درياچه Taba
اندونزي به عنوان مستعدترين كشور دنيا در زمينه آتشفشان شناخته مي شود و آتشفشان «توبا» نيز در آن واقع است. پروفسور «استنلي آمبروز» يكي از كارشناسان مسائل زيست محيطي و پيدايش حيات معتقد است فرضيه تكامل انسان با اين آتشفشان رابطه دارد. او مي گويد ايجاد زمستان هسته اي سبب كاهش گونه هاي مختلف جمعيتي و در نهايت كاهش تنوع گوناگوني ژن ها گرديده و پس از آن انسان ها به نژادها يا قوم هاي گوناگون تقسيم شده اند!
Io
بدون اغراق مي توان بيان داشت بزرگ ترين فوران آتشفشاني در زمين در jقابل با فوراني صورت مي گيرد كه در كره ماه اتفاق افتاد. نخستين مشاهدات انسان نيز نشان مي دهد كه انفجار شديد حتّي تا فاصله 360 كيلومتري حواشي ماه تأثير گذاشته است. دانشمندان مي گويند يكي از دلايل از بين رفتن سرچشمه آب در ماه، همين اتفاق بوده است.
منبع:نوآور-ش59 
