هزار توي تصفيه خانه

براي نوشيدن يک ليوان آب آشاميدني از شير آب زحمت زيادي کشيده مي شود .
ايران سومين کشور سدساز جهان است و مقام اول را در دنيا از لحاظ کيفيت آب ورودي و خروجي داراست . در بين شهرهاي ايران، مقام اول مربوط به شهر تهران است . طول لوله کشي در تهران دو برابر محيط ايران است ! آبي که به نام «آشاميدني» در لوله ها جريان دارد . روندي طولاني را طي کرده است. آب هاي موجود، چه سطحي وچه زير زميني، به شکل خام براي نوشيدن مناسب نيست و نياز به عبور از مراحل مختلف در تصفيه خانه ها را دارد.
1-اولين مرحله ورود آب به تصفيه خانه، جمع آوري آب ورودي در حوضچه مخصوصي، جهت گرفتن سرعت آب، است. آب پس از ورود به اين حوضچه، توسط يک شير خروجي وارد مراحل بعدي تصفيه، اضافه کردن محلول هاي شيميايي، مي شود . البته يک مرحله کلرزني پيش از ورود آب به اين حوضچه، در محل خروجي سد، انجام مي شود. به کمک صافي ها و فيلترهاي بزرگي، عمل آشغال گيري انجام مي شود و تمامي ذرات جامد اضافي موجود در آب گرفته مي شود. اين فيلترها خيلي ريز نيستند و تنها ذرات جامد بزرگ را مي گيرند و آب به آساني عبور مي کند. آب در اين مرحله تنها کمي قابل رويت و شفاف مي شود.
2-در دومين گام توسط يک همزن بزرگ که حدود 120دور در دقيقه سرعت دارد مواد شيميايي اضافه شده به جريان آب را با هم تا انتهاي مراحل تصفيه که حدود 2 ساعت طول مي کشد، مخلوط مي کند و حالتي چرخشي به آن مي دهد . اين کار براي از بين بردن موجودات آبزي مزاحمي است که درآب ايجاد رنگ يا طعم مي کنند. سپس آب از طريق دريچه هاي موجود در پايين مخازن، وارد حوضچه هاي ته نشيني توليد لجن مي شود.
3-صافي هاي مشبک با سوراخ هاي ريز مانع از ورود گياهان آبزي و اجسام بسيار ريز موجود در آب به دستگاه هاي تصفيه مي شود.
اگر اين مواد به داخل دستگاه هاي تصفيه بشوند، به دستگاه ها آسيب مي رسانند . در پايان، مقدار آب باقي مانده اندازه گيري مي شود تا مشخص شود چه حجمي آب براي تصفيه وارد دستگاه ها مي شود. تصفيه مقدماتي در اين مرحله به پايان مي رسد.
4-در حوضچه هاي ته نشيني، دو حوضچه کاملا قرينه وجود دارد. در مرکز هر يک از اين حوضچه ها يک اتاقک وجود دارد که پمپي قوي در آن وجود دارد که قادر است با ايجاد يک خلا 60تا 80 سانتي متري در مخزني که به سطح حوضچه ها متصل است، ته نشيني سطح کل آب درون حوضچه ها را تا چند سانتي متر افزايش يا کاهش دهد. در اين مرحله سنگريزه، گل و لاي، شن، ماسه و ساير اجسام ريگدار که به دستگاه هاي تصفيه خانه آسيب مي رساند، حذف مي شوند. مواد ته نشين شده از طريق لوله هايي مخصوص، به حوضچه اي که در انتهاي تصفيه خانه تهيه شده، منتقل مي شود. آب تميز از کانال هاي بين خوضچه ها به مرحله بعدي مي رود.
5-در مراحل اصلي تصفيه آب، اولين مرحله «هوادهي» است. در مسير آب عملا آبشاري ايجاد مي شود تا آب داراي خروش و تلاطم شود. به اين طريق آب با اکسيژن هوا تماس گرفته و اکسيژن درآب حل مي شود. اکسيژن حل شده در آب موجب تسريع روند تصفيه آب مي شود و کيفيت آب را هم بالا مي برد. شاخص سلامتي آب، ماهي «قزل آلا»ست که حساس ترين ماهي به کيفيت آب است. گربه ماهي و ماهي قرمز مقاوم ترين ماهي ها نسبت به آلودگي آب هستند در اين مرحله، بو و گازهاي محلول در آب از آن خارج و مقدار اکسيژن موجود در آن افزايش مي يابد.
6-صافي هاي مشبک با سوراخ هاي ريز مانع از ورود گياهان آبزي و اجسام بسيار ريز موجود در آب به دستگاه هاي تصفيه مي شود. اگر اين مواد به داخل دستگاه هاي تصفيه بشوند، به دستگاه ها آسيب مي رسانند. در پايان، مقدار آب باقي مانده اندازه گيري مي شود تا مشخص شود چه حجمي آب براي تصفيه وارد دستگاه ها مي شود. تصفيه مقدماتي در اين مرحله به پايان مي رسد.
7-آب داراي ذرات گل و لايي است که هيچ گاه ته نشين نمي شود چرا که در اثر جريان آب و اصطکاک داراي بار الکتريکي مي شوند. اين ذرات هم باربر اثر نيروي دافعه هرگز ته نشين نمي شوند و در آب معلق مي مانند. با اضافه شدن مواد شيميايي، بارهاي الکتريکي اين ذرات خنثي شده و اين ذرات به هم پيوسته و ته نشين مي شوند. اين مرحله را «انعقاد» يا «لخته سازي» مي نامند.
8-در مرحله «زلال سازي» ، دستگاهي به نام «پولساتور» است که شامل يک کاسه و اهرم است، املاح را به طور کامل از آب جدا مي کند. مواد ته نشين شده به صورت لجن از پايين حوضچه ها، به وسيله لوله هايي، خارج مي شوند. سازمان بازيافت و تبديل مواد، از اين لجن هاکه داراي آهن زيادي هستند، براي تهيه کود استفاده مي کند. در ادامه آب از بستري از ذرات ريز شن و ماسه عبور مي کند.
دانه هاي شن و ماسه که لبه هاي تيزي دارند، ذرات و ميکروب ها را از آب جدا مي کنند وغشاي سلولي ميکروب ها با برخورد به لبه تيز اين ذرات پاره مي شوند. هر دوماه و نيم يک بار، اين صافي هاي شني تعويض و هر 12 ساعت شسته مي شوند.
9-در آخرين بخش از تصفيه، آب به سالن سيفون گالري وارد مي شود که در اين مرحله کلر با غلظت 3تا 8 درصد ppm (يک قسمت در ميليون) به آن اضافه مي شود تا اکسيژن محلول در آب را به حد تعادل برساند و آب گوارا شود.
منبع: هفته نامه فرهنگي -اجتماعي همشهري مثبت 162