اصلاح الگوي مصرف در کشورهاي جهان (1)
سرزمين عمليات لوبياي چيني
احتمالا که نه؛ قطعا اگر بخواهيم يکي از الگوهاي اصلاح الگوي مصرف را مثال بزنيم؛ کشور چين با يک ميليارد و اندي جمعيت درصدر اين گروه قرار مي گيرد. از لباس پوشيدن تا تولد فرزند در اين کشور تحت کنترل کامل اصلاح الگوي مصرف است. لباس هاي ساده، با پارچه هاي دوخت داخل، که حتي از نظر رنگ و تنوع پارچه هم اغلب از الگوهاي تک رنگ و ساده پيروي مي کند، نماد شاخص اصلاح شيوه مصرف است. اين را هم يادمان نرفته که فرزند دوم؛ مثل يک مهمان ناخوانده، حتي از کسب هويت يعني شناسنامه هم محروم است!
از اينها که بگذريم؛ تأمين نيازهاي غذايي اين جمعيت عظيم، بي ترديد به يک الگوي منظم از پيش تعيين شده و خاص نياز دارد. گرايش به مصرف بعضي از انواع خوراکي ها در اين کشور، مثل برنج، سيب زميني، سويا، انواع خوراک هاي درياي به ويژه جانوران خاص، که هر کس حاضر به خوردن آن نيست شايد نشانه همين امساک در توليد و مصرف مايحتاج ضروري مردم اين کشور باشد. مصرف انواع سوپ هاي تهيه شده با جانوران دريا که البته بسيار رقيق و نه چندان خوش طعم است، از ديگر عادت هاي غذايي مردم چين است.
سويا؛ پاي ثابت
از ديگر خواص اين دانه روغني مي توان به اين موارد اشاره کرد:
*شير سويا؛ سرشار از انواع ترکيبات مغذي است که براي افراد مبتلابه حساسيت به لاکتوز و کودکان مفيد است.
*در کشور چين از سويا به عنوان داروي گياهي از بين برنده اثرات مسموميت استفاده مي کنند. چيني ها از سويا آنتي بيوتيکي ارزان قيمت به نام «موروميکس » توليد کرده اند که براي رفع باکتري هاي مضر روده از آن استفاده مي کنند.
*مصرف سويا براي افراد مبتلا به نقرس ورماتيسم مفيد است.
*«سوياسس» يکي از چاشني هاي تهيه شده از سوياست که اغلب غذاهاي چيني حاوي اين سس هستند. جالب اين که از «سوياسس» براي درمان سوختگي پوست هم استفاده مي کنند.
*سويا به فعاليت روده ها کمک کرده و عملکرد آن را تنظيم مي کند.
*مصرف سويا مانع از ابتلا به سرطان سينه در زنان مي شود. علاوه بر اين که سويا سرشار از هورمون «استروژن» است. به همين دليل مصرف آن در دوران يائسگي، مانع از بروز عوارض يائسگي مانند تعرق و گر گرفتگي مي شود.
*از ديگر فرآورده هاي سويا مي توان به شيرسويا، بلغور سويا سوياي بودار (آجيل سويا )، پروتئين سويا، سويا سس، سوياي تخمير شده و جو انه سويا اشاره کرد.
گام اول؛ اصلاح الگو بر پايه خودساخته ها
آمارها نشان مي دهد 40درصد از 200ميليون دانش آموز دبستاني و دبيرستاني چين با مشکل کمبود کلسيم و 30درصد با بيماري کم خوني ناشي از فقر آهن روبرو هستند. اما از 10سال پيش به اين طرف، برنامه اي موسوم به «برنامه عمليات لوبياي چيني» اين آمارها را به کمتر از نصف کاهش داده است. اين برنامه برمبناي اصلي ترين توليد داخلي اين کشور يعني سويا » پايه گذاري شده است. به اين ترتيب که هر کودک در مناطق فقير، روزانه يک ليوان شير سويا دريافت مي کند.
همان قضيه از توليد به مصرف و اتکا به توليدات داخلي در برنامه ريزي، همين جا هم خودنمايي مي کند؛ برنامه بهبود تغذيه اي بر مبناي استفاده از اصلي ترين محصول کشاورزي داخلي.
گام دوم؛ اصلاح الگوي محصولا جانبي
انشعاب از سويا
مقام دوم؛ سيب زميني
سيب زميني به تنهايي يا همراه با برنج استفاده مي شود که البته اين غذا با انواع ادويه ها مانند فلفل، زيره و در مواردي ادويه هاي هندي طعم دار مي شود. سيب زميني سرشار از بتاکارتن (پيش ساز ويتامين A) است؛ که پس از پخته شدن، درصد اعظمي از اين ويتامين به آساني جذب مي شود.
نشاسته مهم ترين ماده غذايي سيب زميني است به طوري که 9تا 25 درصد از ترکيبات سيب زميني را تشکيل مي دهد.
سيب زميني تقويت کننده قلب بوده و باعث استحکام لثه ها مي شود. ويتامين C موجود در سيب زميني مانع از خونريزي لثه مي شود. علاوه بر اين که ويتامين C به توليد پروتئيني به نام «کلازن» کمک مي کند. اين پروتئين باعث حفظ سلامت، بازسازي و ترميم پوست، استخوان ها، غضروف مفاصل، عضله ها و رگ هاي خوني مي شود.
سويا، قرن هاست که غذاي اصلي مردم آسيا، به ويزه مردم چين را تشکيل مي دهد. در واقع غذاي اصلي مردم چين، سويا است. اين گياه بومي اين کشور است و همين مصرف گسترده شايد نشانه پيروي از همان شعار «از توليد به مصرف»است.
انگليس در مقابل مک دونالدز
اگر قرار باشد بين کشورهاي اروپايي نشان اصلاح الگوي مصرف را به کشوري اهدا کنيم؛ بي ترديد اسکاتلندي ها و بعد انگليسي ها نخستين کشورها هستند. شايد شيوه خريد و زندگي مردم انگليس خاص و تجملي به نظر برسد اماواقعيت اين است که به قول خودشان «ما اين قدر ثروتمند نيستيم که جنس ارزان بخريم!» در واقع هر چند به نظر مي رسد شيوه زندگي مردم انگليس تجملي است اما در پس اين تجمل ظاهري، ادله محکم اقتصادي خوابيده است!
يکي از الگوهاي جالب مبارزه انگليس با ورود فرهنگ مصرف گرايي ساير کشورها به ويژه آمريکا به اين کشور، مبارزه با حضور رستوران هاي زنجيره اي «مک دونالد»( MC Donald s) در انگليس، با بشقاب چيپس و ماهي (Fish &Chips) است. تعجب کردي؟ الان عرض مي کنم به چه شکل.
ماهي، چيپس و کمي پنير؛ غذاي سنتي مردم انگليس است؛ چرا که هر دو محصول يعني ماه و سيب زميني، محصول بومي کشور انگليس است. اين بشقاب ويژه يعني چيپس و پنير؛ مثل آبگوشت و اشکنه ما، بومي انگليس است. مردم اين کشور به قدري به اين خوراک سنتي شان تعصب دارند که امارها نشان مي دهد با وجود اين که شعبه هاي مک دونالدز در اين کشور کم نيستند اما تعداد رستوران هاي چيپس و ماهي در انگليس در مقابل تعداد شعبه هاي مک دونالدز 8 به يک است!
سنت گرايي مرم انگليس اولا به راهي براي حفظ فرهنگ بومي و در ثاني استفاده از 2 محصول داخلي در مقابل استفاده از محصولات غذايي وارداتي تبديل شده است.
کاد؛ نماد انگليس
اين ماهي که به صورت خشک و در دماي صفر درجه سانتيگراد نگهداري مي شود، تا يک سال و در دماي 16 درجه سانتيگراد، سالم مي ماند. کادماهي غني از يد است علاوه بر اين که مثل اغلب ماهي ها غني از کلسيم و فسفر هم است.
هند، زادگاه اديوه ها
مردم هند هم مانند مردم خيلي از کشورهاي جهان، بعضي شاخصه هاي رفتاري و فرهنگي ويژه دارند که با همان ها ميان ديگران شاخص شده اند. جمعيت اين کشور هم که خودش شاخصه مشخصي است. که وضعيت زندگي مردم اين کشور را به شدت دستخوش اختلاف طبقاتي کرده است. مي گويند در کشور هند، طبقه متوسط تعريف و مفهومي ندارد! يعني عده اي به قدري از نظر مالي تأمين هستند که نمي دانند چه بکنند و عده اي ديگر به قدري ندارند که نمي دانند با اين نداري چه کنند! به همين دليل الگوي مصرف هندي ها ويژگي هاي خاص خودش را دارد. اما يک نکته را فراموش نکنيم که فقير و غني، دست از سر برنج و ادويه بر نمي دارند. انگار بر اساس يک قانون نانوشته، برنج و ادويه زينت بخش سفره فقير و غني است.
برنج؛ زينت سفره ها
برنج غني از ويتاتمين هاي خانواده B است و مصرف آن روي اعصاب اثر مثبت دارد. علاوه بر اين که مصرف برنج سبوس دار به رشد مو و حفظ سلامت پوست کمک مي کند.
ذرت، مکمل برنج
ذرت سرشار از اسيد هاي آمينه ضروري مثل تريپتوفان، ليزين و فنيل آلانين است. روغن ذرت يکي از روغن هاي مفيد مورد استفاده در پخت و پز است. استفاده آن براي افراد مبتلا به کلسترول بالا و يا فشارخون بالايي ضرر است چون روغن ذرت بدون کلسترول است. مخلوط برنج، ذرت و ادويه هندي يکي از غذاهاي سنتي مردم هند است.
ادويه؛ شاهرگ صادرات
فرانسه سرزمين ياقوت ها
شايد توليد و مصرف بعضي از خوراکي ها، به ظاهر اصلا ربطي به اصلاح شيوه مصرف نداشته باشد. مثلا اين که در فلان کشور، فلان محصول از در و ديوار به صورت خودرو، مي رويد. پس استفاده مردم آن کشور، نه نياز و نه ربطي به قضيه اصلاح الگوي مصرف ندارد. در واقع وفور نعمت درباره يک يا چند محصول به حدي است که مي شود حکايت آش کشک خاله؛ که اگر بخوريد يا نخوريد، پاي شان است . بخورند، خورده اند و نعمت خدا به هدر نمي رود اگر هم نخورند، تقصير آنها نيست؛ ازدياد محصول، خود به خود ضايعات و تلفات آن را هم در پي دارد.
اما قضيه اين طوري ها نيست. در کشور ما هم خيلي از محصولات کشاورزي همين طوري به صورت خودرو از زمين سر بلند مي کنند ولي ما استفاده صحيح از آنها را مثل خيلي از کشورها ياد نگرفته ايم. فرانسه يکي از کشورهايي است که انگور و سير و پنير آن به اندازه چاي و برنج و زعفران ما معروف است اما آنها بلدند چه کنند و ما نه!
فرانسوي ها نه تنها در کاشت و داشت و برداشت اولي و دومي کلي دقت و سليقه به خرج مي دهند بلکه از يک شير ناقابل صد نوع پنير صنعتي و سنتي توليد مي کنند. مهمتر اين که مردم فرانسه بر خلاف ما که جز چندين نوع، چاي و برنج کشورمان را خيلي دوست نداريم و دور از چشم همه، دنبال انواع خارجي آن هستيم، آنها جز پنير و انگور و حتي همان سير ناقابل خودشان لب به محصول ديگري نمي زنند. باورتان مي شود يکي از هداياي مهم فرانسوي ها و اصلا بهتر است بگوييم يکي از تحفه هاي ارزشمند آنها که براي افراد مهم مي برند، پنير و آب انگور است؟اين به نظرتان انتخاب هديه وطني خودخود اصلاح الگوي مصرف و وابستگي به محصولات داخلي نيست؟
انگور؛ نشان فرانسه
مصرف آب انگور طبيعي باعث آرامش اعصاب، تقويت هوش و حافظه و افزايش تعداد هموگلوبين ها و گلبول هاي قرمز مي شود؛ به همين دليل مصرف آن براي افراد دچار کم خوني مفيد است.
پنير؛ تحفه سفيد
هر چند بسته به نوع پنير، تفاوت هايي در ترکيبات آن ديده مي شود اما از آن جايي که ماده اوليه همه انواع اين پنيرها، شير است. بنابراين پنير سرشار از کلسيم است.
بعضي از انواع پنيرهاي فرانسوي خاصيت درماني دارند؛ مثل «پنير آبي» که از تزريق نوعي کپک در مرحله اي از مراحل توليد پنير به داخل آن، پنيري با رگه هاي آبي توليد مي شود. کپک موجود در اين پنير، پنير آبي را به دارويي براي درمان مشکلات گوارشي به ويژه افرادي که از زخم معده رنج مي برند، تبديل کرده است.
سير؛ بد بو اما ضروري اگر چه در اغلب کشورهاي اروپايي، رطوبت هوا باعث گرايش به مصرف سير شده است اما در دو کشور ايتاليا و فرانسه سير مثل پياز در کشور ما، پاي ثابت اغلب غذاها است.
شاخص ترين اثر سير، کاهش و کنترل فشارخون است؛ به همين دليل آن براي همه افراد به ويژه افراد درگير با فشارخون بالا توصيه مي شود. سير سرشار از گوگرد، سيليس و يد است براي همين به رويش موها و به تعويق انداختن سفيدي موکمک مي کند پيتزاها و اغلب خوراکي هاي گوشتي فرانسوي ها سرشار از سير است!
منبع: هفته نامه فرهنگي -اجتماعي همشهري مثبت 162
