مقدمه:
وقتی سخن از مددکاری می‌شود بسیاری از افراد به یاد زندان‌ها یا پرورشگاه‌ها می‌افتند که در آنجا افرادی به نام مددکار در دفتر یا واحد مددکاری فعالیت می‌کنند. اما حرفه مددکاری به فعالیت در دو مکان فوق محدود نمی‌شود. بلکه مددکاری اجتماعی، یکی از رشته‌های کاربردی است که فارغ‌التحصیل آن باید بتواند در مراکز مختلف با استفاده از روش‌ها و تکنیک‌هایی که آموزش دیده است، وارد زندگی انسان‌هایی شود که به هر دلیل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و خانوادگی دچار مشکل بوده و نمی‌توانند مشکل خود را به تنهایی حل کنند یا منشأ مشکل خویش را تشخیص بدهند.در واقع این افراد می‌توانند به یاری مددکارمشکل خویش را شناخته وحل نمایند.بنابراین اگر بخواهیم این رشته را به طور خلاصه معرفی کنیم، باید بگوییم که هدف رشته مددکاری این است که به افراد نیازمند به خدمات اجتماعی کمک کند تا خود را بیابند، مشکل خویش را بشناسند و سپس راه حل آن را پیدا کنند.
مددكاري اجتماعي (social work)
حرفه اي است مبتني براستعداد ، مهارتها ودانش خاص به منظورفراهم آوردن شرايط مادي ومعنوي براي افراد واقشارنيازمند جامعه، به گونه اي كه در جهت شناخت و رفع مشكل خود برانگيخته شوند .
مددكاراجتماعي(social worker):
منظورازمددكار اجتماعي ، فردي است حرفه اي كه براساس اصول حرفه اي وبااستفاده ازدانش ومهارتهاي خاص مددكاري اجتماعي ، درمؤسسات خدمات اجتماعي به حل مشكلات افراد، گروهها وجوامع مي پردازد.
مددكار اجتماعي بايدازگذشته، كمبودها، عقده ها ونكات مثبت ومنفي خود، تاحدامكان اطلاع داشته وبرآنها تسلط داشته باشد وازدخالت اين خصوصيات درقضاوتهايش جلوگيري كند . اوبايد به خصلت پسنديده رازداري مشهور باشد تا مددجويان به اواعتماد كنند.
شاخه هاي مددكاري اجتماعي
مددكاري اجتماعي خود به شاخه هاي زيادي تقسيم مي شود كه عبارتنداز:
1- مددكاري اجتماعي رواني( كار با بيماران رواني ) psychiatric social work(psycho)
2- مددكاري اجتماعي بهداشتي - درماني( تَن پزشكي - مددكاري پزشكي ) medical social work
3- مددكاري اجتماعي صنعتي( كار با كارگران ) industrial social work
4- مددكاري اجتماعي تربيتي( كار با دانش آموزان وافراد بزهكار)
5- مددكاري اجتماعي حقوقي( كار در دادگاه خانواده ومدني خاص )
6- مددكاري اجتماعي خانوادگي( به عنوان مشاورخانواده ) family social work
7- مددكاري اجتماعي معلولين( كار با معلولين جسمي حركتي ، به عنوان عضوي از تيم توانبخشي ) handicaped social work
مفاهيم كليدي وعمده درمددكاري اجتماعي
مددجو(client):
مددجوعبارت است ازفرد، خانواده، گروه، جامعه كه به دلايلي نيازمند خدمات حرفه اي مددكاراجتماعي است. مددجو به مددكاراجتماعي معنا مي بخشد وزمينه فعاليتهاي حرفه اي مددكار را مهيا مي سازد.مددجوانساني است كه داراي مشكلاتي مي باشد كه نتوانسته شخصاًمعضل پيش آمده را حل نمايد. مددجوخود نيز داراي دومفهوم است: مفهوم عام"و"مفهوم خاص"."مفهوم عام" مددجو به هر پديده اي كه درمقابل مددكار قرار مي گيرد اطلاق مي شود.اين پديده ممكن است يك انسان نيازمندويا يك معضل اجتماعي و يا يك طرح تحقيقاتي باشد. مددجوبه"مفهوم خاص"همان برداشتي كه ازاصطلاح "مورد"استنباط مي شودودرهمين رابطه case work(case stud) به معني كاربا يك مورد وبا مددكار فردي تبيين مي شود . مددجو فردي است با خصوصيات مربوط به سن وجنس خود، خصوصيات فرهنگي جامعه وبسياري خصوصيات مشترك با افراد ديگر، به خصوص باهمكاران وهمسالان خودش.هيچ كدام از مشخصات يك فرد با فرد ديگر همانند نيست وحتي خاص خود اوست. به عبارت ديگر هر فرد مشخصات خاص خود را دارد كه تا حدودي از مشخصات افراد ديگر متفاوت است. حتي اثرانگشت دو نفر با هم يكي نيست.اگر بخواهيم برخي ازاين خصوصيات رابشماريم، بايد به خصوصيات جسمي ، رواني ، عصبي ، تجربيات گذشته ، شرايط محيط زندگي ، خصوصيات شخصيتي وبلأخره عكس العملها، هدفها وآرزوهاي او اشاره كرد.
مشكل(perablem):
مشكل همان عاملي است كه موجب ارجاع واي مرا جعه مددجوبه مددكارمي شود. مشكل عامل ارتباطي بين مددكارومددجواست. دريك تعريف ساده وروشن ازمشكل مي توان گفت كه "مشكل آن چيزي است كه برروي كاركرداجتماعي فرد،گروه يااجتماع اثرمي گذارد". مشكل نيازهايي است كه به طور كافي يا به صورت قابل قبول برآورده نشده است در نتيجه آن نوعي عدم تعادل در روابط فرد يا گروه يا جامعه باجهان اطراف پديدارميشود مشكل وضعيت وموقعيت وشرايطي است كه فرد، گروه يا جامعه را در بر مي دارد و دراثرآن فعاليتها وتوانايي ها و رفتارمعمولي فرد قادربه مقابله و حل آن نمي باشد و ضرورت استفاده از نيروهاي نهاني ، جمعي ، كمكي يا ذخيره اي را موجب مي شود . هر مشكلي معمولاً علّتي دارد كه خود آن علّت مي تواند معلول و زيرساخت ديگري باشد.
براي مشكل پنج خصيصه مي توان نام برد:
1- با نيازهاي انساني ارتباط دارد.
2- همواره طبيعتي پويا دارد وتحت تأثيرعوامل محيطي تغييرمي كند.
3- داراي علّت ياعلتّهاي مختلف است.
4- وجود مشكل به شخصّيت و طرز تلقي فرد بستگي دارد.
5- مشكلات غالباً داراي سابقه اند ولي گاهي بدون زمينه قبلي به وجود مي آيند.
انواع مشكلات:
1- جسماني(نابينايي ، اختلال دراندامهاي حركتي و...)
2- رواني(افسردگي ، جنون جواني و...) mental
3- عاطفي- رواني(كينه توزي، حسادت شديد و...)
4- اقتصادي(فقر، بيكاري، ورشكستگي و...)
5- فرهنگي(بي سوادي، عدم آگاهي ، اختلالات قومي و...) cultural
6- اجتماعي(اعتياد، بزهكاري، فحشا و...) social
اهداف مددكاري:
افزايش توانايي و قابليت افراد در سازگاري با وظايف ومشكلاتي است كه با آن روبه روهستند وافزايش اصلاحات در محيط اجتماعي به گونه اي است كه افراد را به تأمين احتياجات روزانه خود توانا سازد. كارابزارها در مددكاري اجتماعي عبارتنداز:
1- مشاهده observation
2- مصاحبه interview(انواع مصاحبه:استخدامي ، مشكل يابي ، نظرخواهي ، تحت فشار، تشخيصي درماني ، قبل وبعدازانجام آزمون هاي رواني ، اختتامي يا ترخيص)
3- فعاليت گروهي
4- رابطه حرفه اي
جامعه شناسان، روانپزشكان، روانشناسان، پزشكان، وكلا ومشاوران ازجمله كساني هستند كه مددكاراجتماعي را درادامه فعاليت هايش ياري مي دهند.
موقعیت‌شغلی‌درایران:
رشته مددکاری از جمله رشته‌هایی است که داوطلبان هر سه گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی و علوم انسانی می‌توانند آن را انتخاب کنند همچنین دانشجویان این رشته باید در دوران تحصیل 24 واحد کارورزی و پس از فارغ‌التحصیلی 2 سال طرح بگذرانند. این دو ویژگی رشته فوق را متمایز ساخته است، چرا که فارغ‌التحصیلان این رشته به دلیل تجربه ناشی از 24 واحد کارورزی در 6 واحد مستقل و 2 سال طرح در سازمان‌ها و مؤسسه‌های دولتی، از موقعیت شغلی مناسبی برخوردار هستند.در واقع هر جایی که اداره رفاه یا امور اجتماعی هست، مددکار اجتماعی می‌تواند در آنجا حضور داشته و مسؤولیتی را بر عهده بگیرد. در نتیجه فارغ‌التحصیلان این رشته مشکل اشتغال ندارند. اما با وجود مزیت‌های این رشته، باید پذیرفت که رشته مددکاری با مشکلاتی نیز گریبانگیر است که در این میان گمنام بودن رشته مددکاری در جامعه و حتی در بین جوانان و داوطلبان کنکور مشکل بسیار بزرگی است.
درس‌های‌این‌رشته‌درطول‌تحصیل:
دروس‌پایه‌واصلی
مبانی جامعه‌شناسی ، خدمات اجتماعی و تعاون در اسلام، مبانی روانشناسی، ریاضیات پایه، مبانی مددکاری، آمار مقدماتی، مبانی رفاه اجتماعی، مبانی جمعیت‌شناسی، مبانی مردم‌شناسی، کاربرد آمار در خدمات اجتماعی، اصول علم اقتصاد، کلیات حقوق، مبانی مدیریت، اصول علم سیاست، اصول توانبخشی، روانشناسی اجتماعی، نظریه‌های جامعه‌شناسی، روش تحلیل جمعیت، روش تحقیق در خدمات اجتماعی (عملی)، نهاد خانواده، آسیب‌شناسی اجتماعی، حقوق خانواده و کار، جامعه‌شناسی روستایی، بهداشت خانواده، جامعه‌شناسی شهری و توسعه، بهداشت روانی، بررسی مسایل اجتماعی ایران، مدیریت مؤسسات خدمات اجتماعی،کلیات‌برنامه‌ریزیاقتصادی‌وتجاری.
دروس‌تخصصی:
مددکاری فردی ، آشنایی با روش‌های مددکاری، پویایی گروهی، مددکاری گروهی، توانبخشی گروه‌های خاص، کارورزی مددکاری فردی ، روانشناسی کودک و نوجوان، مشاوره و مددکاری، مددکاری جامعه‌ای ، روانشناسی مرضی، کارورزی در مددکاری گروهی ، تغذیه، کارورزی مددکاری جامعه ، اقتصاد ایران، پروژه تحقیقاتی ، سرپرستی در خدمات اجتماعی.
منبع:www.aem-iaukhsh.com
ارسال توسط کاربر محترم سایت :madadkar89
