احساس زندگي حتي با قلب پيوندي

ما تا زماني كه سالم هستيم؛ زندگي عادي خود را دنبال مي كنيم، اما وقتي كه بيماري شديدي پيدا مي شود و خطري جدي سلامتي مان را تهديد مي كند، همه چيز دگرگون مي شود. شايد آن وقت باشد كه واقعاً زندگي و ارزش آن را احساس كنيم؛ زماني كه دچار يك ناراحتي جسمي جدي مثل بيماري قلبي مي شويم و كارمان به آنژيوگرافي و پيوند قلب برسد. ما هميشه منشأ احساسات مان را قلب مي دانيم كه شايد علت آن، احساس هيجان و ترس همراه با افزايش تپش قلب باشد. در واقع احساسات از مغزمان ناشي مي شوند و فرمان افزايش تپش قلب از مغز به آن مي رسد. قلب يك عضله خاص در بدن ماست كه در ميانه قفسه سينه قرار دارد. اين عضله قادر به انجام كاري بزرگ شبيه كار يك تلمبه است. طرف راست قلب خون را از بدن دريافت مي كند و به ريه ها مي فرستد و طرف چپ برعكس خون را از ريه ها دريافت كرده و به بدن مي فرستد. برخي افراد دچار نارسايي قلبي مي شوند و بيماري آنها با جراحي هاي معمولي مثل تعويض يا ترميم دريچه، بازسازي بطن چپ و ترميم عضلات قلب بهبود نمي يابد و تقريباً تمام روش هاي معمول براي درمان نارسايي قلبي آنها ناموفق مي ماند. در چنين مواقعي بيمار براي پيوند قلب آماده مي شود. عمل پيوند قلب بهترين روش در بيماري هاي شديد قلبي است كه مي تواند او را به زندگي عادي خود برگرداند. پيوند قلب معمولاً در سنين بالاي 60 سال انجام نمي شود؛ زيرا اين در حالي است كه هر ساله به تعداد افراد سالخورده نيازمند به جراحي و پيوند قلب افزوده مي شود. حدود نيمي از افراد مسن به بيماري قلبي دچارند حداقل به نوعي از جراحي نياز دارند؛ اما حدود هفتاد درصد بيشتر از جوان ها بعد از عمل جان خود را از دست مي دهند. بروز عوارض عصبي و طولاني شدن مدت بستري نيز از عواملي هستند كه باعث مي شوند جوان ترها بيشتر در اولويت عمل پيوند قلب باشند.

خطرات بعد از عمل
 

به طور كلي دو مشكل عمده بيماران پيوندي را تهديد مي كند: 1) رد پيوند 2) عفونت؛ اما روش هاي نوين اين خطرات را به حداقل مي رساند. مهم ترين مشكل بيماران پيوند قلب، انسداد رگ هاي خوني است. اين مشكل با استفاده از دستگاهي به نام «اولترا سوند» تا حدودي برطرف مي شود؛ به اين ترتيب كه اين دستگاه داخل عروق شده و تصاويري از آنها تهيه مي كند كه همين كار احتمال انسداد را نشان مي دهد. در صورت ضخيم شدن ديواره عروق خوني، به بيماران دارويي خاص داده مي شود كه اين روند را كندتر مي كند. مشكلات مربوط به حافظه بعد از عمل پيوند قلب، گذراست و ظرف مدت حداقل سه ماه برطرف خواهد شد. پزشكان به بيماران توصيه مي كنند كه به هيچ وجه كم تحرك نباشند؛ چرا كه براي آنها خطرناك است. عروق ترميم شده پس از عمل جراحي حساسيت بالايي دارند و مواد مضر با سرعت بيشتري در آنها نفوذ مي كند. ورزش هايي مثل پياده روي، شنا و دوچرخه سواري با روندي آرام براي بيماران بسيار مفيد است. بيماران پيوند قلب بايد پس از عمل جراحي تحت درمان قرار گيرند و مراقبت هاي خاص از آنها به عمل آيد تا بتوانند فعاليت هاي روزمره و كارهاي عادي خود را به طور طبيعي انجام دهند. اهداكنندگان قلب، اغلب افرادي هستند كه دچار مرگ مغزي شده اند، ولي ساير ارگان هاي بدن شان زنده است. افرادي كه پيوند قلب مي شوند، بعد از مدتي بستري شدن در بيمارستان زندگي عادي خود را از سر مي گيرند. شايد زماني تنها راه نجات انسان هايي كه به نارسايي حاد قلب دچار بودند، پيوند قلب از يك انسان به انسان ديگر بود، اما اين روزها در اين زمينه اتفاقات خوشايندي در حال بروز است. به اين ترتيب مي توان اميد داشت كه به زودي مشكل اصلي پيوند قلب انسان به انسان كه كمتر بودن تعداد اهداكنندگان نسبت به دريافت كنندگان است، برطرف شود؛ زيرا دانشمندان به فكر ساختن قلب مصنوعي و پيوند آن به بيماران نيازمند افتاده اند. اولين قلب مصنوعي در سال 1982 ساخته شد و بيماري كه قلب مصنوعي را دريافت كرد، توانست تا 112روز بيشتر زندگي كند. كامل ترين مدل قلب مصنوعي به نام ابيوكور Abiocor، قادر است شانس زندگي افراد را تا پنج ماه افزايش دهد. قلب مصنوعي جايگزين بطن ها مي شود و دهليزها جاي خود باقي مي مانند. بنابراين دهليزهاي قلب به طور طبيعي منقبض شده و خون را به خارج از قلب مي رسانند؛ اما مرحله دوم به صورت طبيعي انجام نمي شود.

عملكرد قلب مصنوعي
 

قلب مصنوعي: «ابيوكور» از جنس تيتانيوم و پلاستيك است و چهار بخش اصلي قلب را به هم وصل مي كند؛ يعني دهليز راست؛ دهليز چپ، آئورت و شريان ريوي. اجزاي اصلي قلب مصنوعي شامل: پمپ هيدروليك، دريچه ورودي، سيستم انتقال انرژي، باتري داخلي، باتري خارجي و واحد كنترل مي باشد. اين پيوند يك نوع جراحي بسيار ظريف و دقيق است كه طي آن جراح بايد دو بطن راست و چپ را از قلب جدا كند و سپس قلب مصنوعي را در قفسه سينه كار بگذارد. اين قلب مصنوعي به اندازه انگشت شصت دست است و مي تواند خون را از قلب فرد مكيده و به درون شريان آئورت تلمبه كند. قلب مصنوعي هر چهار ساعت يكبار به وسيله باتري خارجي شارژ مي شود. به غير از قلب مصنوعي ابيوكور كه توسط شركت آمريكايي Abiomed، ساخته مي شود يك قلب مصنوعي ديگر به نام «كارمات» نيز در فرانسه در حال ساخت و توليد است و به زودي در دسترس افراد نيازمند قرار خواهد گرفت. اين قلب از مواد بيومتريال ساخته و طوري طراحي شده است كه از رد پيوند و ايجاد لخته شدن خون جلوگيري مي كند. قرار دادن قلب مصنوعي در قفسه سينه يك عمل جراحي بسيار حساس است. جراحان بايد قلب طبيعي را از مدار جريان خارج كرده از بدن بيمار بيرون بكشند و جسمي خارجي را جايگزين آن كنند. جراحان بطن هاي چپ و راست را از قلب اصلي بيمار جدا مي كنند و دهليزهاي چپ و راست، آئورت و دريچه ريوي را باقي مي گذارند. سپس يك نمونه پلاستيكي در قفسه سينه بيمار مي گذارند تا محل قرار گرفتن قلب مشخص شود. قلب مصنوعي در قفسه سينه بيمار جاي داده مي شود. جراحان از ارتباط دهنده هاي سريع استفاده مي كنند تا قلب را به سرخرگ آئورت، ريوي و دهليزهاي راست و چپ پيوند دهند. سپس هواي داخل قطعه را تخليه مي كنند. در حال حاضر پيوند قلب مصنوعي براي بيشتر زنده نگاه داشتن بيماران، حتي براي چند روز مورد استفاده قرار مي گيرد؛ شايد طي اين فرصت يك داوطلب مناسب براي اهداي قلب پيدا شود.

FDA، قلب مصنوعي و پيوند آن را تصويب كرد
 

در 15 اكتبر 2004، پس از 10 سال تلاش بي وقفه براي طراحي و ساخت قلب مصنوعي و جاي دادن آن در قفسه سينه، FDA توليد آن را تاييد كرد. جايگزيني قلب مصنوعي به جاي قلب طبيعي، اقدامي است براي نجات بيماران در حال مرگ. تا به حال 850 عمل پيوند قلب مصنوعي انجام شده و از اين طريق در مجموع 190 سال به عمر اين 850 بيمار اضافه شده است. در آگوست 2006، يك قلب مصنوعي به يك دختر 15 ساله پيوند زده شد. اين دختر نوجوان 146 روز با اين قلب زندگي كرد تا اينكه يك داوطلب مناسب براي اهداي قلب پيدا شد. پزشكان اعلام كرده اند كه در سال هاي بسيار نزديك قادر به ساخت دستگاه هاي بهتر و پيشرفته تر خواهند بود. در سال 2010 يك قلب مصنوعي به يك بيمار 50 ساله پيوند زده شد. در سال 2011 نيز يك مدل بسيار كامل تر و پيشرفته تر قلب مصنوعي به يك مرد 55 ساله پيوند زده شده است. در حال حاضر FDA به برخي شركت هاي معتبر توليد قلب مصنوعي، مثل شركت ابيومد، مجوز ساخت و عمل پيوند را داده است. FDA در حال بررسي تمام جوانب و مراحل اين كار است تا از اين طريق بتوان در آينده دستگاهي توليد كرد كه نه تنها عمر بيماران را طولاني تر كند، بلكه عوارض و خطرات احتمالي را نيز به حداقل برساند.
منبع: نشريه دنياي سلامت شماره 68