سازمان خواربار و کشاورزي ملل متحد (فائو) و برنامه ي جهاني غذا

فائو يا سازمان خواربار و کشاورزي ملل متحد از سازمان هاي بين المللي است که در زمينه توسعه کشاورزي فعاليت دارد. سازمان فائو در سال 1945 توسط 44 کشور عضو سازمان ملل متحد تأسيس شد. هدف اين سازمان، بالا بردن سطح زندگي و بهبود تغذيه ي مردم جهان، توزيع مناسب مواد غذايي در مناطق مختلف جهان و ايجاد امنيت غذايي است. مبارزه با سوء تغذيه با ارايه ي اطلاعات لازم به کشورهاي مختلف؛ از ديگر اهداف فائو است که بازدهي کشاورزي و سطح تغذيه در جهان را افزايش داده است. مقر اين سازمان واقع در شهر رم در کشور ايتاليا است. سازمان خواربار و کشاورزي ملل متحد (فائو) توسط نمايندگان 44 دولت در آمريکا پايه گذاري شد. در 1945 اولين نشست کنفرانس فائو در کبک کانادا برگزار شد و فائو به عنوان يکي از آژانس هاي تخصصي سازمان ملل متحد تأسيس شد: اول دسامبر 1953 تاريخ عضويت ايران در فائو است. در سال 1996 اجلاس جهاني غذا برگزار شد و رهبران جهان متعهد شدند تعداد گرسنگان جهان را تا سال 2015 به نصف کاهش دهند. در سال 1997 فائو با برنامه ي تله فود (Telefood) مبارزات عليه گرسنگي را آغاز کرد. در 2002 اجلاس جهاني غذا بعد از پنج سال برگزار شد تا اهداف اين اجلاس بازبيني شود و عزم سياسي و منابع جهت رفع گرسنگي در جهان يک پارچه شود. رسالت اصلي و اولويت ها در ايران و جهان: عرصه هاي اصلي رسالت فائو عبارتند از: بالا بردن سطح تغذيه و استانداردهاي زندگي، افزايش بازده، توليد و توزيع محصولات کشاورزي، ارتقاي سطح زندگي جمعيت روستايي و تضمين رهايي بشريت از گرسنگي. براي تحقق اين رسالت فائو از راه هاي زير به نيازهاي اعضاي خود پاسخ مي دهد:
- مشارکت در ريشه کني ناامني غذايي، سوء تغذيه و فقر روستايي؛
- ارتقا و تقويت سياستگزاري و چارچوب هاي قانوني براي غذا، کشاورزي، شيلات و جنگل داري؛
- ايجاد رشد پايدار ذخاير و دسترسي به غذا و ساير توليدات کشاورزي، دامي، شيلات و جنگل؛
- پشتيباني از حفظ منابع طبيعي و استفاده ي پايدار از آن؛
- بهبود تصميم گيري از طريق ارايه ي اطلاعات و تحکيم مديريت دانش.
فائو از طريق کمک هاي اضطراري به نيازهاي فوري ايران در هنگام زلزله، سيل و خشکسالي، پاسخ گفته است. پروژه " تدوين استراتژي ملي و برنامه ي عمل براي آمادگي، مقابله و مديريت خشکسالي در بخش کشاورزي" يکي از مهمترين طرح هاي اجرا شده اخير در اين زمينه مي باشد. فائو همگام با اطلاع رساني بين المللي، مانند روز جهاني غذا و تله فود، نقش مهمي در ارتقاي سطح آگاهي عمومي در زمينه فقر و گرسنگي و يک پارچه سازي حمايت ها براي تحقق امنيت غذايي دارد.
برنامه ي جهاني غذا در نوامبر/ دسامبر 1961: سازمان خواربار و کشاورزي ملل متحد (FAO) و مجمع عمومي سازمان ملل متحد قطعنامه ي مشترکي براي تأسيس برنامه ي جهاني غذا تصويب نمودند و مقرر گرديد برنامه ي سه ساله آزمايشي در ژانويه 1963 به مرحله ي اجرا درآيد. در حقيقت چند ماه پيش از آن برنامه ي جهاني غذا اجرا شد؛ زماني که زلزله بوئين زهرا در ايران بوقوع پيوست، طوفان مهيبي تايلند را فراگرفت و کشور تازه استقلال يافته ي الجزاير پذيراي پنج ميليون پناهنده بازگشتي شد. از بدو تأسيس برنامه ي جهاني غذا در سال 1963 دفتر مرکزي اين سازمان در رم ايتاليا مستقر است. برنامه جهاني غذا در کشورهاي کمتر توسعه يافته و کم درآمد که قربانيان بلاياي طبيعي، پناهندگان، آوراگان و نيازمندان در آنها با کمبود غذا مواجه هستند به مبارزه عليه گرسنگي مي پردازد. اين برنامه در حال حاضر مجري پروژه هاي توسعه و عمليات اضطراري در 78 کشور جهان مي باشد که در سال 2006 حدود 87/8 ميليون نفر را تحت پوشش پروژه هاي خود قرار داد. اولين عمليات اضطراري برنامه هاي جهاني غذا در ماه سپتامبر 1962 به قربانيان زلزله ي بوئين زهرا در ايران که طي آن 12000 نفر کشته شدند اختصاص داده شد. دفتر برنامه جهاني غذا براي نخستين بار در سال 1971 در ايران گشايش يافت و در پروژه هاي غذارساني متعددي تا سال 1979 فعاليت نمود. طبق درخواست دولت جمهوري اسلامي ايران در سال 1987، برنامه ي جهاني غذا با ارائه ي کمکهاي غذايي به پناهندگان عراقي فعاليت خود را در ايران بار ديگر از سر گرفت.

رسالت اصلي و اولويت ها در ايران و جهان
 

برنامه ي جهاني غذا بازوي کمک رساني غذايي سيستم سازمان ملل متحد است. کمک رساني غذايي يکي از ابزارهايي است که امنيت غذايي را ارتقا مي بخشد. امنيت غذايي بدين معني است که همه مردم همواره دسترسي به مواد غذايي مورد نياز براي يک زندگي سالم و فعال داشته باشند. سياست هاي حاکم بر استفاده از کمک غذايي برنامه ي جهاني غذا بايد معطوف به ريشه کن کردن فقر و گرسنگي بوده و هدف نهايي کمک رساني غذايي مي بايست رفع کامل گرسنگي باشد.
اهداف استراتژيک برنامه ي جهاني غذا عبارت است از:
- نجات زندگي در شرايط بحراني - حفاظت از معيشت در شرايط بحراني و ارتقاي مقاومت در برابر صدمات ناگهاني - حمايت از ارتقاي سطح تغذيه و سلامت کودکان، مادران و ساير اقشار آسيب پذير - حمايت از دستيابي به تحصيل و کاهش نابرابري جنسيتي در دسترسي به تحصيل و آموزش مهارتها و - بالا بردن توانايي کشورها و منطقه ها براي ايجاد و اداره نمودن برنامه هاي کمک غذايي و کاهش گرسنگي.

فعاليت هاي اصلي در جمهوري اسلامي ايران:
 

پروژه ي گسترده امداد و کمک رساني غذايي به منظور ارائه ي کمک غذايي به پناهندگان افغان و عراقي مستقر در مهمان شهرهاي ايران انجام مي شود. برنامه ي جهاني غذا در حال حاضر به 26000 نفر پناهنده عراقي مستقر در مهمان شهرهاي ايران کمک غذايي ارائه مي نمايد. اين سازمان همواره در هنگام وقوع حوادث غير مترقبه از طريق عمليات اضطراري به امر کمک رساني پرداخته است. در دسامبر 2003 زماني که زلزله ي مهيبي به قدرت 6/3 ريشتر شهر تاريخي بم (در استان کرمان در جنوب شرقي ايران) را ويران ساخت، طي عمليات اضطراري برنامه ي جهاني غذا به بيش از 100,000 نفر از مردم نيازمندي که در بم و روستاهاي اطراف آن تا شعاع 16 کيلومتري زندگي مي کردند، کمک هاي غذايي ارائه کرد. پروژه هاي عمليات اضطراري براي مدت سه ماه برنامه ريزي شد که طي اين مدت مددجويان توانستند به تدريج وضع زندگي خود را بازسازي و يا نهادهاي ديگري براي حمايت از خويش پيدا کنند.

چالش هاي پيش رو سازمان خواربار و کشاورزي ملل متحد و برنامه ي جهاني غذا در اجلاس سال 1388:
 

اجلاس سران کشورهاي عضو سازمان خواربار و کشاورزي ملل متحد (فائو) سال 1388 در حالي در رم پايان يافت که در اين اجلاس توافق شد توليد جهاني مواد غذايي تا سال 2030 دو برابر شده و کشاورزان در کشورهاي فقير بيشتر مورد حمايت قرار گيرند. رهبران 181 کشور جهان در پايان اين اجلاس موافقت کردند تا براي کمک به رسيدگي به مشکل کمبود غذا و جهش بهاي مواد غذايي، بيشتر اقدام به مداخله جويي انساندوستانه کنند. بان کي مون - دبير کل سازمان ملل - در جريان اجلاس فائو اخطار داد که سالانه تا 20 ميليارد دلار براي برطرف کردن بحران غذا نياز است. نمايندگان دولت ها و سازمان هاي کمک رساني حاضر در جلسه به عنوان نشانه اي از اينکه مسأله ي کشاورزي - به خصوص حمايت از کشاورزان کوچک در کشورهاي در حال توسعه - اکنون بار ديگر به طور قاطعانه در دستور کار جهاني قرار گرفته، استقبال کردند.
در بيانيه ي شرکت کنندگان اجلاس آمده است که با توجه به منابع موجود، اين واقعيت که 862 ميليون نفر از مردم جهان همچنان از سوء تغذيه رنج مي برند، غير قابل قبول است. در اعلاميه ي نهايي " چالش هاي تغييرات آب و هوا و انرژي زيست محيطي" تصويب شده در اين نشست آمده است که طرفهاي ذيربط متعهد شده اند پيش از سال 2015 ميلادي جمعيت گرسنگان جهان را به نيم کاهش دهند. در اين اعلاميه همچنين آمده است که غلات نبايد به روشي براي اعمال فشار سياسي و اقتصادي تبديل شود و از کشورها درخواست شده است که محدوديت صادرات محصولات کشاورزي را لغو کنند تا آزادي بازار محصولات کشاورزي بين المللي تقويت شود. در اعلاميه آمده که بحران کنوني غلات از حالت جديت سنتي فراتر مي رود و حتي کشورهاي پيشرفته نمي توانند توجه خود را تنها به بهبود وضع خويش در اين باره معطوف کنند. و براي حل بحران همه ي کشورها بايد تعصب و منافع کنوني را کنار بگذارند و به گفت و گوي صادقانه بپردازند. در همين حال بان کي مون - دبير کل سازمان ملل - از کشورهاي شرکت کننده درخواست کرد که با تنظيم راهبردهاي درازمدت و کوتاه مدت با بحران غله ي جهان مقابله کنند. او در سخنان خود تأکيد کرد: اکنون 850 ميليون تن از جمعيت جهان با مشکلات کمبود خوراک مواجه هستند و قيمت جهاني غلات همچنان در حال افزايش است. با توجه به اوضاع کنوني، بايد پيش از هر چيز خوراک کافي در اختيار فقيرترين کشورهاي جهان گذاشته شود سپس با تنظيم راهبردهاي درازمدت، به طور اساسي بحران غله ي جهان برطرف شود. ماگدا کروپينيکا- مشاور امور غذايي سازمان خيريه اکشن ايد- گفت که بيانيه پاياني فاقد پيشنهادهاي ملموس است. وي تصريح کرد: هيچ نوع تعهد مالي قابل سنجش وجود ندارد. به غير از منابع موجود کنوني سازمان خوار و بار جهاني، هيچ پولي براي رسيدگي به مشکل کليدي افزايش ظرفيت توليد اعطا نشده است. اين در حالي است که فائو تأکيد کرده که هدف اجلاس رم تضمين کمکهاي مالي نبود. با اين حال اين سازمان مي گويد: بايد بودجه ي خود را براي کمک به کشاورزان 10 برابر کند - يعني به حدود 30 ميليارد دلار برساند تا آنها بتوانند غذاي مورد نياز جوامع و کشورهاي خود را توليد کنند.
اما مسأله ي سوخت هاي زيستي در اجلاس از مسائل مهم بود. برخي مقام هاي سازمان ملل گفتند که رشد سريع اين بخش ممکن است تا 30 درصد به تورم موجود در بهاي غذا دامن زده باشد که علت آن انحراف محصولات کشاورزي براي مصرف سوختي و محدود کردن عرضه است. با اين حال آمريکا- که بزرگترين توليد کننده ي اتانول در جهان است - اصرار مي ورزد که اين صنعت تنها مسئول سه درصد افزايش بهاست. نهايتاً موافقت شد که اين صنعت فراهم آورنده ي "چالش ها و فرصت هايي" است که بايد بيشتر درباره آنها تحقيق کرد. اين در حالي است که رييس جمهوري اسلامي ايران نيز با حضور در اين اجلاس، اصلاح و رفع مشکلات امروز جهان را مستلزم تغيير در انديشه و نظامات حاکم بر جهان دانست و هشت راهکار و پيشنهاد اساسي براي رفع فقر و سر و سامان بخشيدن به وضعيت حاکم بر جهان ارايه کرد.
منابع:
بحران جهاني غذا و افزايش جمعيت
- بهداشت و درمان براي همه
- اينترنت سايت: UN Iran Directory .htm
منبع: نشريه پيام پزشک، شماره 58.