نيكوتين و BUPROPION- ZYBAN- WELLBUTRIN SR

نيكوتين يكي از موادي است كه از طريق توتون سيگار استنشاق مي شود. با استعمال سيگار، اين ماده وارد جريان خون شده و موجب تحريك مغز مي شود. اغلب افراد سيگاري معتاد به نيكوتين هستند.
در افراد سيگاري وقتي سطح خوني نيكوتين كم مي شود، علائمي مانند بي قراري، افزايش اشتها، كاهش تمركز حواس،‌ تحريك پذيري، گيجي، يبوست،‌ احساس نياز به نيكوتين (نياز به مصرف سيگار) و به طور كلي احساس ناخوشايندي ايجاد مي شود.
اين علائم چند ساعت بعد از مصرف آخرين سيگار ايجاد مي شود و در صورت عدم مصرف سيگاري ديگر علائم ترك، تشديد مي شود. در صورتي كه باز هم سيگار مصرف نشود علائم ترك طي 24 ساعت به حداكثر مي رسد و بعد از 2-4 هفته تدريجاً كاهش مي يابد. البته اغلب افراد سيگاري براي به دست آوردن حالت طبيعي و براي جلوگيري از بروز علائم ترك دوباره به سراغ سيگار مي روند.
بوپروپيون دارويي از دسته ضد افسردگي هاي آتيپيك است. از اين دارو براي درمان اختلالات افسردگي اساسي، كج خلقي، افسردگي دو قطبي و بيش فعالي همراه با اختلال تمركز استفاده مي شود. بوپروپيون با دوزهاي كم براي درمان مشكلات جنسي استفاده مي شود. مصرف اين دارو (زيبان) در سال 1997 توسط FDA براي ترك سيگار مورد تأييد قرار گرفت.
مكانيسم عمل اين دارو براي ترك سيگار به درستي معلوم نيست. بوپروپيون سطح برخي نوروترانسميترها را تغيير مي دهد و علائم ترك سيگار را تسكين مي دهد. استفاده از زيبان بايد حتماً با تجويز پزشك همراه باشد.

اشكال داروئي:
 

قرص هاي بدون روكش 75 و 100 ميلي گرمي و قرص هاي پيوسته رهش 100 و 150ميلي گرمي (در ايران موجود نيست.) مصرف زيبان با 150 ميلي گرم در روز به مدت 6 روز آغاز مي شود و سپس دوز دارو 2 برابر مي شود. ترك كامل سيگار را بايد روز هشتم مصرف دارو در نظر گرفت. مصرف قرص ها را مي توان به مدت 7 هفته ادامه داد. مصرف زيبان همراه با مشاوره ي پزشك و ساير كاركنان بهداشتي و استفاده از درمان هاي جايگزين نيكوتين مثل برچسب ها و آدامس هاي نيكوتيني شانس موفقيت را در ترك سيگار افزايش مي دهد.

واكنش سوء‌ دارويي:‌
 

اغلب افرادي كه از بوپروپيون استفاده مي كنند بدون بروز هيچ مشكلي دوره ي درمان را پشت سر مي گذارند.
شايع ترين عوارض عبارتند از:‌ خشكي دهان(1/10)، اختلالات خواب (1/3)، تحريك سيستم عصبي مركزي،‌ سردرد، يبوست،‌ تهوع و ترمور. پس هنگام مصرف اين دارو،‌ رانندگي و كار با ماشين آلات با احتياط بايد انجام شود.
با مصرف بوپروپيون تشنج در 1/1000 مصرف كنندگان اتفاق مي افتد. در صورت مصرف برخي داروها و يا سابقه ي برخي بيماري ها اين رقم افزايش مي يابد. بنابراين بوپروپيون براي تمام داوطلبين ترك سيگار قابل استفاده نيست. در بعضي از مصرف كنندگان بوپروپيون،‌ فشارخون افزايش مي يابد و اين حالت در افرادي كه از ساير درمان هاي جايگزين نيكوتين مثل آدامس و برچسب هاي نيكوتيني استفاده مي كنند، بيشتر ديده مي شود.
پس بايد يك فشارخون پايه از فرد داشته باشيم و مرتباً فشارخون او را كنترل كنيم. مثلاً اگر از درمانهاي جايگزين هم استفاده مي كند هر هفته بايد فشارخون او را اندازه گيري شود.

چه كساني نبايد از بوپروپيون استفاده كنند؟
 

-افراد زير 18 سال
-زنان باردار و شيرده
-افراد با سابقه تشنج و صرع
-افراد با سابقه اختلالات خوردن مثل آنوركسيا نروزا و بولميا نروزا
-استفاده كنندگان دائمي يا منقطع الكل و بنزوديازپين ها
-مصرف كنندگان مهار كننده هاي منو آمين اكسيداز ها
در صورت وجود بيماري قلبي،‌ سابقه ضربه مغزي،‌ بيماران ديابتي كه داروهاي خواركي يا انسولين مصرف مي كنند، الكلي ها، بيماران كليوي و كبدي، قبل از استفاده از بوپروپيون بايد پزشك خود را از اين موارد مطلع كنند.

تداخلات دارويي:
 

در صورت مصرف بوپروپيون هنگام استفاده از هر داروي ديگر پزشك معالج بايد در جريان امر قرار گيرد به خصوص داروهايي مثل سايمتيدين كه ممكن است از متابوليسم بوپروپيون جلوگيري كند و كاربامازپين، فنو باربيتال، فني تويين كه سطح پلاسماي بوپروپيون را كاهش مي دهد.
لوو دوپا،‌ داروهاي ضد مالاريا مثل كلروكين، پروگوانيل، آنتي هيستامين ها، داروهاي ضد افسردگي و ساير روان پزشكي، تئوفيلين،‌ استروييد اي خوراكي و تزريقي، آنتي بيوتيك ها، ترامادول، داروهاي لاغري
منبع: نشريه پيام پزشک، شماره 59.