نویسنده: مهدی نیلی پور
یکی از صفات مثبت ایمانی و آرزوهای تربیتی و معنوی هر مؤمن، درخواست حجّ از خداست، آن هم درخواستی توأم با اشتیاق و احساس برتری تمام سالهای عمر. چنین نوع درخواستی نه تنها برای کسانی که به حجّ مشرف نشده اند، بلکه برای حاجیان خانه ی خدا نیز سفارش شده است.
در فرهنگ تربیتی اهل بیت (ع) برای آرزوسازی نسبت به حجّ و ایجاد تمایل بندگان خدا به سوی حجّ، از راهکارهایی استفاده شده است که در اینجا به آنها اشاره می کنیم:
«خداوندا! حجّ خانه ی خود را امسال و هر سال روزی من کن تا زمانی که زنده ام در آسانی و عافیت و وسعت مالی...»
- (اللّهم وَامنُن عَلَیَّ بِالحَجَّ و العُمرَهِ ... أبداً ما أبقَیتَنی فی عامی هذا و فی کُلِّ عامٍ...)
«خداوندا! بر من منّت بگذار با (روزی کردن) حجّ و عمره ... تا زمانی که زنده ام، در این سال و در همه سال ...)(1)
« بر شما باد به حجّ این خانه، و بر آن مداومت داشته باشید، زیرا إدمان (مداومت) شما بر حجّ سبب برطرف شدن سختیهای دنیا و هراس روز قیامت از شما می گردد.»
قال الصادق (ع): (مَن حَجَّ حَجَّتَین لَم یَزَل فی خیرٍ حَتّی یَمُوتُ.)(3)
«هر کس دو حجّ به جای آورد تا زمان مرگ، در خیر و خوبی به سر خواهد برد.»
قال الصادق (ع): (مَن حَجَّ ثلاثَ حِجَجٍ لَم یُصِبهُ فَقرٌ ابداً.)(4)
«هرکس سه حجّ به جای آورد، هرگز فقری به او نرسد.»
قال الصادق (ع): (مَن حَجّ عَشرَ حِجَجٍ لَم یُحاسِبهُ اللهُ أبداً.)(5)
«هر کس ده حجّ به جای آورد خداوند هرگز از او حساب نکشد.»
قال الصادق (ع): (من حجَّ خمسین حجّهً بنی اللهُ لَهُ مدینهً فی جَنّهِ عدن فیها مأهُ ألف قصرٍ، فی کُلِّ قصرٍ حورٌ من حورالعین و ألف زوجهٍ و یُجعَلُ من رُفقاءِ مُحَمَّدٍ (ص) فی الجَنّهِ.)(6)
«هر کس پنجاه حجّ به جای آورد خداوند در بهشت عدن برایش شهری بنا می کند که در آن صد هزار قصر باشد که در هر قصری یک حورالعین و هزار همسر بهشتی باشد و از دوستان و همراهان محمد (ص) در بهشت قرار داده می شود.»
«هرگاه خواستی از مکه خارج شوی و به سمت خانواده ات برگردی، پس با خانه ی خدا وداع کن ... سپس بگو: ... خدایا! این زیارت را آخرین عهد من با خانه ی خودت قرار نده...»
«هر کس از مکه برگردد و نیت برگشتن به مکه را ننماید، مرگش نزدیک شده و (زمان) عذابش فرا رسیده است.»
أبا بصیر گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که می فرمود:
«هر کس در حالت سلامتی و وسعت مالی بمیرد و حجّ به جای نیاورده باشد از جمله کسانی است که خداوند در موردشان فرموده است: «در روز قیامت او را کور محشور می کنیم» أبابصیر گوید: گفتم: سبحان الله! آیا کور محشور می شود؟ حضرت فرمود: آری، خداوند او را از دیدنِ راه حق کور کرده است.»
«از جمله وصیت های پیامبر (ص) به علی (ع) این بود: یا علی! ترک کننده حجّ در حالی که توانایی آن را دارد، کافر (کفر عملی) است. خداوند متعال می فرماید: «برای خداست بر عهده مردمان، که هر کس توانایی دارد حجّ خانه ی او را به جای آورد و هر کس (با وجود توانایی آن را ترک کند و ) کفر بورزد (بداند) خداوند از جهانیان بی نیاز است.» یا علی! هر کس حجّ را به تأخیر بیندازد تا این که بمیرد خداوند او را روز قیامت یهودی یا مسیحی محشور می کند.»
« هر کس در هر سه روز سوره ی حجّ را بخواند، از آن سال خارج نمی شود مگر این که به سوی بیت الله الحرام خارج می شود.»
«هر کس در یک دفعه هزار مرتبه «ماشاء الله» بگوید، حجّ نصیبش می شود و اگر همان سال روزی اش نشد، خداوند (حجّش را به تأخیر اندازد و) به او مهلت می دهد تا این که روزی اش شود.»
«هر کس سوره ی «عم یتساءلون» را بخواند به شرط آن که هر روز بر آن مداومت داشته باشد، از آن سال خارج نمی شود مگر این که خانه ی خدا را زیارت خواهد کرد. إن شاء الله.»
«اگر کسی هزار مرتبه ذکر حوقله را بگوید خداوند حجّ را نصیب او خواهد کرد.»
(سَلوا الله الحَجَّ فی لیله سبع عَشَرَهَ من شهر رمضان و ...)(15)
«از خداوند زیارت خانه ی خدا را در شبهای قدر درخواست کنید...»
در فرهنگ تربیتی اهل بیت (ع) برای آرزوسازی نسبت به حجّ و ایجاد تمایل بندگان خدا به سوی حجّ، از راهکارهایی استفاده شده است که در اینجا به آنها اشاره می کنیم:
1. درخواست دائمی حجّ در قالب دعا
- (اللّهمَّ ارزُقنی حَجَّ بَیتِکَ الحرام فی عامی هذا و فی کُلّ عام ما أبقَیتَنی فی یُسرٍ مِنکَ و عافِیهٍ وسَعَهِ رِزقٍ.)«خداوندا! حجّ خانه ی خود را امسال و هر سال روزی من کن تا زمانی که زنده ام در آسانی و عافیت و وسعت مالی...»
- (اللّهم وَامنُن عَلَیَّ بِالحَجَّ و العُمرَهِ ... أبداً ما أبقَیتَنی فی عامی هذا و فی کُلِّ عامٍ...)
«خداوندا! بر من منّت بگذار با (روزی کردن) حجّ و عمره ... تا زمانی که زنده ام، در این سال و در همه سال ...)(1)
2. تشویق به حجّ مکرّر
قال الصادق (ع): (علیکم بِحَجِّ هذا البَیتِ فأدمِنُوهُ، فَإنَّ فی ادمانِکُم الحَجَّ دفعَ مکارِه الدّنیا عَنکُم وَ أهوال یوم القیامَهِ.)(2)« بر شما باد به حجّ این خانه، و بر آن مداومت داشته باشید، زیرا إدمان (مداومت) شما بر حجّ سبب برطرف شدن سختیهای دنیا و هراس روز قیامت از شما می گردد.»
قال الصادق (ع): (مَن حَجَّ حَجَّتَین لَم یَزَل فی خیرٍ حَتّی یَمُوتُ.)(3)
«هر کس دو حجّ به جای آورد تا زمان مرگ، در خیر و خوبی به سر خواهد برد.»
قال الصادق (ع): (مَن حَجَّ ثلاثَ حِجَجٍ لَم یُصِبهُ فَقرٌ ابداً.)(4)
«هرکس سه حجّ به جای آورد، هرگز فقری به او نرسد.»
قال الصادق (ع): (مَن حَجّ عَشرَ حِجَجٍ لَم یُحاسِبهُ اللهُ أبداً.)(5)
«هر کس ده حجّ به جای آورد خداوند هرگز از او حساب نکشد.»
قال الصادق (ع): (من حجَّ خمسین حجّهً بنی اللهُ لَهُ مدینهً فی جَنّهِ عدن فیها مأهُ ألف قصرٍ، فی کُلِّ قصرٍ حورٌ من حورالعین و ألف زوجهٍ و یُجعَلُ من رُفقاءِ مُحَمَّدٍ (ص) فی الجَنّهِ.)(6)
«هر کس پنجاه حجّ به جای آورد خداوند در بهشت عدن برایش شهری بنا می کند که در آن صد هزار قصر باشد که در هر قصری یک حورالعین و هزار همسر بهشتی باشد و از دوستان و همراهان محمد (ص) در بهشت قرار داده می شود.»
3. درخواست مجدّد حجّ در زیارت وداع خانه ی خدا
قال الصادق (ع): )إذا أرَدتَ أن تَخرَجَ مِن مَکّهَ و تأتی أهلَکَ فَوَدِّعِ البَیتَ... ثُمَّ قُل:... اللّهُمّ لا تَجعَلهُ آخِرَ العَهدِ مِن بیتَکِ...)(7)«هرگاه خواستی از مکه خارج شوی و به سمت خانواده ات برگردی، پس با خانه ی خدا وداع کن ... سپس بگو: ... خدایا! این زیارت را آخرین عهد من با خانه ی خودت قرار نده...»
4. هشدار به زائرانی که آرزوی برگشت به حجّ را ندارند
قال رسول الله (ص): (مَن رَجَعَ مِن مکّه و هو لا یَنویِ العَود إلَیها فَقَد قَرُبَ أجلُهُ و دَنا عَذابُهُ.)(8)«هر کس از مکه برگردد و نیت برگشتن به مکه را ننماید، مرگش نزدیک شده و (زمان) عذابش فرا رسیده است.»
5. هشدار نسبت به تأخیر انداختن حجّ (تسویف)
عن أبی بصیر قال: (سَمِعت أبا عبدالله (ع) یقولُ: مَن ماتَ وَ هوَ صَحیحٌ موسِرٌ لم یَحُجُّ فَهُوَ مِمَّن قال اللهُ عزّوجلّ: «و نَحشُرُهُ یَوم القیامَهِ أعمی» قال: قلتُ: سبحانَ الله! أعمی! قال: نَعم، أنَّ اللهَ عزَّوجلَّ أعماه عن طریقِ الحَقِّ.)(9)أبا بصیر گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که می فرمود:
«هر کس در حالت سلامتی و وسعت مالی بمیرد و حجّ به جای نیاورده باشد از جمله کسانی است که خداوند در موردشان فرموده است: «در روز قیامت او را کور محشور می کنیم» أبابصیر گوید: گفتم: سبحان الله! آیا کور محشور می شود؟ حضرت فرمود: آری، خداوند او را از دیدنِ راه حق کور کرده است.»
6. هشدار نسبت به ترک حجّ
ممّا اُوصی به رسول الله (ص) علیّاً (ع): (یا علی! تارکُ الحَجّ وَ هُوَ مستطیع، کافرٌ، یقول الله تبارک و تعالی: «و للهِ علی النّاس حجُّ البَیتِ مَنِ استطاعَ ألیه سبیلاً و مَن کَفَرَ فَأنَ الله غنیٌ عن العالَمین.» یا علی! مَن سَوَّف الحَجَّ حَتّی یَموتَ بَعَثَهُ اللهُ یَومَ القیامَهِ یهودیّاً أو نَصرانیّاً.)(10)«از جمله وصیت های پیامبر (ص) به علی (ع) این بود: یا علی! ترک کننده حجّ در حالی که توانایی آن را دارد، کافر (کفر عملی) است. خداوند متعال می فرماید: «برای خداست بر عهده مردمان، که هر کس توانایی دارد حجّ خانه ی او را به جای آورد و هر کس (با وجود توانایی آن را ترک کند و ) کفر بورزد (بداند) خداوند از جهانیان بی نیاز است.» یا علی! هر کس حجّ را به تأخیر بیندازد تا این که بمیرد خداوند او را روز قیامت یهودی یا مسیحی محشور می کند.»
7. معرفی اموری که انسان را نصیب الحجّ می نماید
الف)قراءت سوره حجّ:
قال الصادق (ع): (مَن قَرَأ سورهَ الحَجِّ فی کُلِّ ثَلاثَهِ أیامٍ لم تَخرَج سنتُهُ حَتّی یخرُجَ إلی البَیتِ الحَرام.)(11)« هر کس در هر سه روز سوره ی حجّ را بخواند، از آن سال خارج نمی شود مگر این که به سوی بیت الله الحرام خارج می شود.»
ب) 1000 مرتبه «ماشاء الله» گفتن:
قال الصادق (ع): (من قال ماشاء اللهُ ألف مرّهٍ فی دفعَهٍ واحِدَهٍ رُزِقَ الحَجَّ مِن عامِهِ فَإن لم یُرزَق أخَّرَهُ اللهُ حَتّی یَرزُقَهُ.)(12)«هر کس در یک دفعه هزار مرتبه «ماشاء الله» بگوید، حجّ نصیبش می شود و اگر همان سال روزی اش نشد، خداوند (حجّش را به تأخیر اندازد و) به او مهلت می دهد تا این که روزی اش شود.»
ج) خواندن سوره ی نبأ
قال الصادق (ع): (مَن قَرَأَ سُورهَ «عَمَّ یَتساءلون» لَم تخرج سنتُهُ إذا کانَ یُدمِنُها فی کُلِّ یَومٍ حَتّی یَزورَ بَیتَ الحرامَ إن شاءَ اللهُ.)(13)«هر کس سوره ی «عم یتساءلون» را بخواند به شرط آن که هر روز بر آن مداومت داشته باشد، از آن سال خارج نمی شود مگر این که خانه ی خدا را زیارت خواهد کرد. إن شاء الله.»
د) 1000 مرتبه «لا حول ولا قوه الاّ بالله العظیم» گفتن قال الصادق (ع):
(مَن قال ألفَ مَرَّهٍ لا حَولَ و لا قُوهَ إلاّ باللهِ رَزَقَهُ الله تعالی الحجَّ.)(14)«اگر کسی هزار مرتبه ذکر حوقله را بگوید خداوند حجّ را نصیب او خواهد کرد.»
هـ) درخواست حجّ در شب 17 و 19 و 21 و 23 ماه مبارک رمضان
قال علی (ع):(سَلوا الله الحَجَّ فی لیله سبع عَشَرَهَ من شهر رمضان و ...)(15)
«از خداوند زیارت خانه ی خدا را در شبهای قدر درخواست کنید...»
پی نوشت ها :
1. صحیفه ی سجّادیه، دعای 23.
2. الحجّ و العمره، ص 154.
3. الحجّ و العمره ص 154.
4. همان، ص 154.
5. همان، ص 155.
6. همان، ص 155.
7. الحجّ و العمره، ص 265.
8. همان، ص 157.
9. همان، ص 171.
10. الفقیه، ج 4، ص 308.
11. وسائل، حدیث 7870.
12. همان، حدیث 8822.
13. همان، ج 6، ص 257.
14. مستدرک، ح 9068.
15. همان، ح 8673.
