مزار حضرت اسحاق (علیه السلام)

حضرت اسحاق (علیه السلام) دومین فرزند حضرت ابراهیم خلیل (علیه السلام) است و هفت سال از برادرش - حضرت اسماعیل- کوچکتر بود.(1) نام آن حضرت در قرآن کریم 16 بار (2) و در انجیل لوقا 2 بار (3) و در کتاب عاموص نبی 2 بار (4) و در تورات به دفعات آمده است.(5) در سال هایی که حضرت ابراهیم (علیه السلام) و همسرش ساره - به سنین کهولت رسیده بودند، فرشتگان الهی همچون مهمانانی ناشناس به نزد ایشان آمدند و آن ها را به تولد فرزندی به نام اسحاق (علیه السلام) بشارت دادند. ساره (علیه السلام) گفت: وای برمن! چگونه خواهم زایید در حالی که پیرزنی هستم و شوهرم نیز پیری فرتوت است؟ به او گفتند: عجب مدار که رحمت خدا و برکات او بر خاندان شما بوده و به راستی که خداوند ستوده و بزرگوار است.(6) شرح این واقعه علاوه بر قرآن کریم، در تورات نیز آمده است.(7)
هنگامی که حضرت اسحاق (علیه السلام) به سنین جوانی رسید، با رَفَقَه (در تورات: رِبِقاه) دختر بتوئیل ازدواج کرد و خداوند دو پسر توامان به نام های یعقوب (علیه السلام) و عِیص (در تورات: عیسو) به آن ها عنایت فرمود.(8) یهودیان کوشیده اند با تحریف تورات، این چنین وانمود کنند که آن فرزندی که ابراهیم (علیه السلام) با خود به قربانگاه برد، اسحاق (علیه السلام) بوده است و به همین دلیل در فصل 22 از سفر تکوین، 5 بار نام اسماعیل (علیه السلام) را محو کردند و به جایش نام اسحاق (علیه السلام) را نوشتند تا این رویداد بزرگ را از افتخارات اجداد خود برشمارند، در حالی که قرآن کریم دلالت بر آن دارد که حضرت اسماعیل (علیه السلام) ذبیح الله است. حضرت اسحاق (علیه السلام) جدّ انبیای بنی اسرائیل است و یهودیان نیز آن حضرت را از نیاکان بزرگ خویش می دانند، چرا که نسب بنی اسرائیل به اسحاق (علیه السلام) می رسد. در تورات آمده است که حضرت اسحاق (علیه السلام) به سن 180 سالگی در حِبرون (الخلیل) درگذشت و پسرانش یعقوب و عیسو او را دفن کردند.(9)
در مسجد ابراهیمی در الخلیل، اتاقی کوچک با دیوارهایی سنگی و بسیار زیبا، مزار حضرت اسحاق (علیه السلام) را در میان گرفته است. این غرفه دارای یک در و چهار پنجره ی مشبک فلزی است و مسلمانان و مسیحیان و یهودیان از این دریچه ها به اندرون نظر کرده و مطابق آداب خود، زیارت نامه می خوانند. اتاق دیگری نیز که شباهت کاملی به مزار حضرت اسحاق (علیه السلام) دارد، با کمی فاصله و به صورت قرینه در مقابل بقعه ی متبرکه ی حضرت اسحاق (علیه السلام) ساخته شده است که در آن حضرت رفقه -همسر گرامی آن حضرت - مدفون است. فضای حدّ فاصل این دو مزار شریف توسط مسلمانان با فرش های زیبا پوشیده شده است و نمازهای یومیه به صورت جماعت در آن جا اقامه می شود. در سمت قبله، منبر چوبی مُسقَّف و بسیار نفیس و زیبایی هست که به دستور صلاح الدین ایوبی ساخته شده است. در فاصله ی 2 متری چپ منبر، محراب سنگی زیبایی وجود دارد.
ناصرخسرو قبادیانی در سفرنامه اش به سال 438 ق مزار حضرت اسحاق (علیه السلام) را این گونه توصیف کرده است: «... و در مقصوره [حرم] محراب های نیکو ساخته اند و دو گور در مقصوره نهاده است، چنان که سرهای ایشان از سوی از سوی قبله است و هر دو گور [را] از سنگ تراشیده به بالای (بلندی قد) مردی برآورده اند. آن که در دست راست است، قبر اسحاق بن ابراهیم [علیه السلام] است و [قبر] دیگر از آن زن اوست (علیها السلام). [فاصله] میان هر دو گور ده اَرش باشد ...».(10)

پی نوشت ها :

1. انجیل برنابا، 11/44.
2. صافات/112؛ بقره/133؛ عنکبوت /27.
3. انجیل لوقا/37/20؛ 13/28.
4. کتاب عاموص، 9/7، 16.
5. تورات، سفر تکوین، 27/26، 31؛ 1/27، 5، 21، 27.
6. هود / 69-73؛ حجر / 51 - 55.
7. سفر تکوین، 2/16- 18.
8. سفر تکوین، 25/26، 26.
9. همان، 27/35- 29.
10. سفرنامه ناصر خسرو، 152-153.

منبع: رامین نژاد؛ رامین، (1387)، مزار پیامبران، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی، چاپ اول.