نویسنده: سید نذیر یحیی الحسنی
مترجمان: ابراهیم خاکپور و سید محمد صالحی
مترجمان: ابراهیم خاکپور و سید محمد صالحی
شخصی ادعا کرده که نظریه مهدویت اثنا عشری مرکب از دو بخش است و میان این دو بخش فاصله ای طولانی است و می گوید: «مهدویت دوازده امامی مرکب از دو جزء است؛ ایمان به وجود امام دوازدهم و این که آن امام همان مهدی منتظر (ع) است... اما پژوهش عمیق تاریخی در باب پیدایش این نظریه نشان می دهد که طرح این دو قضیه همزمان نبوده و بین آن ها فاصله زمانی زیادی بوده است». (1)
نمی دانم این نویسنده چگونه چنین سخنی را پژوهش عمیق شمرده، در حالی که رسول خدا (ص) در احادیث خود بین این دو جزء فاصله ای قایل نشده است.
شیخ صدوق می گوید: رسول خدا بعد از آن که علی و فرزندانش حسن و حسین را امامان پس از خود نامید، فرمود: «نه نفر از فرزندان حسین (ع) نیز امام هستند که نهمین آن ها قائم امت من خواهد بود. او زمین را همان گونه که پر از ظلم و جور شده باشد، پر از عدل و داد خواهد کرد». (2)
پژوهش در این گونه احادیث برای اثبات پیوستگی زمانی و عدم فاصله بین مهدی منتظر و این که او همان نهمین فرزند از نسل حسین و دوازدهمین امام اهل بیت است، نیازی به تفکر و تأمل ندارد.
نعمانی می گوید: رسول خدا (ص) خطاب به علی (ع) فرمود: «یا علی، امامان راشدین و هدایت یافته و معصوم از نسل تو یازده نفرند و آخرین آن ها که هم نام من است، زمین را همان گونه که از ظلم و جور پر شده باشد از عدل و داد پر خواهد کرد و قدرت و ثروت فراوانی برایش فراهم خواهد شد». (3)
مفید، کلینی، صدوق، نعمانی و مسعودی روایات متعددی از رسول خدا (ص) نقل کرده اند که در آن ها چنین فاصله ای از نظر زمانی میان اجزای نظریه مهدویت دیده نمی شود و منابع سنّی و شیعه در پیوستگی آن هم سخنند. قندوزی حنفی از رسول خدا (ص) نقل می کند که فرمود: «من سرور پیامبرانم و علی سرور همه اوصیاست و اوصیای بعد از من دوازده نفرند که اولین نفرشان علی و آخرین نفر مهدی (ع) است». (4)
جوینی از عبدالله بن عباس روایت کرده که رسول خدا (ص) فرمود: «خالفا و اوصیای من و حجت های خدا در میان مردم بعد از من دوازده نفرند. اولشان برادرم و آخرشان فرزندم هستند». پرسیدند: یا رسول الله، برادر شما کیست؟ فرمود: «علی بن ابی طالب». (5)
احادیث دیگری نیز هست که علی رغم بعضی ها بین امام دوازدهم و این که او همان مهدی منتظر است جدایی و فاصله ای قایل نشده اند. این پیوستگی بین دو بخش نظریه مهدویت به احادیث پیامبر اختصاص ندارد بلکه در احادیث ائمه اهل بیت (ع) درباره مهدی منتظر نیز وضع به همین ترتیب است. شیخ صدوق می گوید: امیرالمؤمنین علی (ع) فرموده است: «ای حسین، نهمین مرد از نسل تو قائم بالحق، احیا کننده دین و گستراننده عدالت است». (6)
جابر در ضمن نقل حدیث لوح می گوید: «به حضور فاطمه (س) رسیدم، دیدم نام اوصیای پیامبر از ذریه او بر لوحی که در مقابلش بود، نوشته شده است، آن ها را شمردم و دیدم دوازده نام است که آخرینشان قائم بود». (7)
امام حسن (ع) نیز فرموده است: «او نهمین فرزند برادرم حسین و فرزند سرور کنیزان است، خداوند عمرش را در غیبت طولانی می کند». (8) امام حسین (ع) فرموده است: «بر جدم رسول خدا (ص) وارد شدم، او مرا روی زانوی خود نشاند و فرمود: ای حسین جان، خدای متعال از نسل تو نُه امام برگزیده است، نهمین آن ها قائم است و همه آن ها در فضل و مرتبه نزد خدا برابرند». (9)
همچنین فرموده است: «دوازده مهدی از ما اهل بیت هستند که اولشان امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و آخرین آن ها، نهمین فرزند از نسل من و امام قائم به حق هستند... او غیبتی خواهد داشت که گروهی از مردم در آن غیبت مرتد می شوند». (10)
امام زین العابدین (ع) می فرماید: «خدای تبارک و تعالی، محمد (ص) و یازده امام را از نور عظمت خود آفرید... » سپس فرمود: «غیبت، مربوط به ولی الله، دوازدهمین امام و وصی بعد از پیامبر است». (11)
امام باقر (ع) هم فرموده است: «بعد از حسین بن علی (ع) نه امام خواهد آمد، آخرین آن ها قائم است». (12) و در جای دیگر فرموده است: «دوازده محدث از ما هستند، هفتمین آن ها بعد از من فرزندم قائم است». (13)
امام کاظم (ع) فرمود: «وقتی پنجمین فرزند از نسل امام هفتم غایب شود، برحذر باشید که دین خود را از دست ندهید، چون صاحب این امر قطعاً غایب خواهد شد».
به این ترتیب ائمه اهل بیت (ع) فاصله ای بین امام دوازدهم و مهدی منتظر قایل نشده اند و آن دو را یک تن می دانند. شیخ صدوق در فصلی خاص احادیثی را که از پیامبر (ص) و ائمه (ع) وارد شده جمع کرده است. در این احادیث هیچ تباینی بین امام دوازدهم و مهدی منتظر وجود ندارد. این فصل 37 حدیث از پیامبر و 17 حدیث از امیر المومنین و حدیث لوح از حضرت زهرا (س) و از امام حسن 2 حدیث و از امام حسین (ع) 5 حدیث و از امام زین العابدین (ع) 9 حدیث و از امام باقر (ع) 17 حدیث و از امام صادق (ع) 57 حدیث و از امام کاظم (ع) 6 حدیث و از امام رضا (ع) 7 حدیث و از امام جواد (ع) 3 حدیث و از امام هادی (ع) 10 حدیث و از امام عسکری (ع) 5 حدیث، درباره این حقیقت آمده است. جمع این احادیث در کتاب صدوق، به 177 حدیث می رسد و نشان می دهد که این دو بخش نظریه مهدویت، یعنی امام دوازدهم و مهدی منتظر از هم جدا نیست و مصداق هر دو بخش، یک نفر است.
پی نوشت ها :
1- تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ص 177 .
2- کمال الدین و تمام النعمة، ص 245، باب 24، حدیث 1 .
3- الغیبة، نعمانی، ص 92 - 93 ، حدیث 23 .
4- ینابیع المودة لذوی القربی، ج3، ص 295 - 296، باب 78، حدیث 3 .
5- فرائد السمطین، ج2، ص 312، حدیث 562 .
6- کمال الدین و تمام النعمة، ص 287، باب 26، حدیث 16 .
7- الغیبة، طوسی، ص 92؛ اصول کافی، ج1، ص 598، باب 126 .
8- کمال الدین و تمام النعمة، ص 297، باب 94، حدیث 2 .
9- ینابیع المودة لذوی القربی، ج3، ص 395، باب 94، حدیث 45 .
10- کمال الدین و تمام النعمة، ص 298، باب 30، حدیث 3 .
11- همان، ص 299 - 300، باب 31، حدیث 1 .
12- اصول کافی، ج 1، ص 599، باب 126، حدیث 15
13- الغیبة، نعمانی، ص 96 ، حدیث 28 .
14- همان، ص 154، حدیث 11 .
