در طول حاکمیت رژیم محمدرضا در ایران، سران رژیم از هیچ گونه همکاری و هم یاری با رژیم اشغالگر قدس، کوتاهی نکردند. ساواک نیز از این امر مستثنی نبود و شرایط مناسبی برای تحریکات اطلاعاتی اسرائیل در ایران فراهم می کرد. اما آیا این امکان و بستر مناسب برای فعالیت نیروهای ایران در اسرائیل فراهم بود؟
بررسی اسناد، به خوبی گویای آن است که در طول سالیان، رژیم غاصب اسرائیل همیشه منافع خود را مدنظر داشت و هیچ گاه حاضر نمی شد بدون چشم داشت خاص، امکانات مناسبی را در اختیار ایران قرار دهد.
برخی از گزارش های ارسالی مأمور ایرانی مستقر در اسرائیل، به خوبی نشانگر این رابطه یک طرفه بین رژیم غاصب و نظام شاهنشاهی پهلوی می باشد.
مأمور ایرانی، قبل از اعزام، مشکلات خاص فعالیت در اسرائیل را این گونه یادآوری می کند:
بعرض میرساند
اینک که بفرموده مقرر است این جانب در مقام نمایندگی زیتون انجام وظیفه نماید لازم دانست تا قبل از عزیمت به محل ماموریت موارد و اشکالات موجود نمایندگی زیتون [اسرائیل] را با مقایسه با سایر نمایندگی ها بعرض برساند تا معلوم گردد که اگر بهره کار نمایندگی زیتون قابل مقایسه با بهره کار سایر نمایندگی ها نمیباشد علت آن صرفاً ناتوانی و عدم فعالیت شخص رئیس نمایندگی نبوده بلکه بدلیل اشکالات و موانعی است که در راه کسب خیر در این منطقه وجود داد.
اصولاً 50 درصد بلکه بیشتر فعالیت نمایندگی ها بستگی دارد به کسب خبر درباره اوضاع و احوال منطقه مربوطه از قبیل (روابط آن کشور با سایر کشورها بخصوص همسایگان- وضع خاص سیاست داخلی و خارجی و غیره) فرضاً کشورهای عربی مانند لبنان- سوریه- عراق- کویت در حال حاضر پایگاه های بسیار مناسبی جهت تشکیل شبکه و کسب خبر میباشند و تغییرات و تشنجات دائمی در سیاست داخلی و خارجی آنان محیط بسیار مساعدی برای فعالیت نمایندگی ها ایجاد نموده است.
کشورهای پاکستان و اردن روابط خاصی با ایران دارند و نمایندگی های مربوطه رسماً بمقامات دولتی و امنیتی معرفی شده اند و تبادل اطلاعات بین این کشورها با ایران برقرار است، در این صورت نمایندگی ها آزادی عمل برای تشیکل شبکه را ندارند (میتوانند در نهایت حفاظت و احتیاط کامل مامورینی را بدست آورند). لذا کسب خبر از طرق مختلف مثلاً تماس با دیپلمات ها در میهمانی های رسمی و معاشرت و دوستی با مقامات مختلف دولتی انجام می گیرد و واضح است که بهره کار این نمایندگی ها در مقایسه با دسته اول ناچیز بنظر میرسد.
نمایندگی زیتون در وضع خاصی قرار داد نه می تواند شبکه تشکیل دهد و نه کشور ایران سفارتخانه دارد که بتوان از طریق معاشرت های دیپلماسی کسب خبر نماید مضافاً همانطوریکه استحضار دارند دستگاه امنیتی این کشور آنقدر قوی و مجهز میباشد که کوچکترین فعالیت از نظر آنان دور نخواهد بود و مسئله قابل توجه و اهمیت ارتباط نمایندگی با مراکز است که طبق گزارش نمایندگی زیتون بهیچوجه قابل اطمینان و اعتماد نیست زیرا هم ارسال پست نمایندگی و نماینده وزارت امور خارجه و هم تلگرافات نمایندگی از طریق مقامات امنیتی کشور زیتون انجام میگیرد و مسلماً کنترل پست و کشف رمز نمایندگی برای آنان سهل و آسان میباشد. در این صورت این مسئله پیش میاید که اگر نمایندگی زیتون مطلب جالب و مهمی بدست آورد و یا موضوعی را بخواهد منعکس نماید گرچه مربوط به کشور مزبور نباشد به چه اطمینانی میتواند بمرکز ارسال دارد.
عرایض فوق جهت اطلاع مقامات عالیه ساواک میباشد و نظر این نیست که چون این موانع و اشکالات در پیش است نمایندگی زیتون دست روی دست گذارده و تماشاچی باشد گزارش فوق بعرض میرسد که تا حد امکان راه حلی پیدا شود تا بتوان حداکثر استفاده را برده بهره کار نمایندگی را بهتر نمود علیهذا موارد زیر بعرض میرسد که با بررسی در محل و ارسال گزارش مجدد در صورت تصویب مورد اقدام واقع گردد:
1- مانند کشورهای عربی هر 15 روز یکنفر پیک تعیین و بکشور زیتون اعزام گردد تا ارسال پست از مرکز و بالعکس با اطمینان کامل انجام گیرد و در غیر اینصورت در موقع ضروری و مهم اعزام پیک بنا بتقاضای نمایندگی باشد.
2- کلیه نمایندگی ها (باستثنای نمایندگی زیتون) حداقل یک کارمند (بیسیم چی یا رمز) در اختیار دارند که علاوه بر انجام امور کشف و رمز تلگرافات کارهای دفتری از قبیل ماشین نویسی بایگانی و غیره را منماید [می نماید] و غالباً استفاده امور عملیاتی نیز از آنان میگردد. با توجه باینکه اینجانب ماشین نویسی نمیداند و بعلت همان اشکالات و موانع ذکر شده برای کسب هرگونه خبر میبایستی تماس مداوم با دستگاه امنیتی داشته (کسب اطلاع و خبر از خود آنان بطور رسمی) و بطور کلی فعالیت خارج از دفتر از یاد نمود، مقرر فرمایند یکنفر کارمند تعیین و اعزام گردد.
3- محل کار نمایندگی تاکنون در منزل شخصی بوده و اخیراً نمایندگی معایب این امر را گزارش نموده که مورد تأیید میباشد، مقرر گردید با وزارت امور خارجه مذاکره شود که دفتر نمایندگی با دفتر نماینده وزارت خارجه در یک جا متمرکز باشد (در بعضی از نمایندگی های مانند بیروت و عمان نیز سابقه دارد) و به نسبت، اجاره یک اطاق نمایندگی از طرف ساواک داده شود. این موضوع مورد موافقت جناب آقای میرفندرسکی واقع گردید و قرار شد که در محل بررسی گردیده و گزارش شود که پس از عزیمت و بررسی در محل بعرض خواهد رسید. (1)
البته سران رژیم غاصب، با رندی، چنین جلوه می دادند که آنها، همه گونه امکانات و مساعدت های لازم را برای مأمور ایرانی فراهم می کنند.
گزارش ارسالی از مراسم «ضیافت شام جهت نمایندگی سابق» در این زمینه به خوبی گویای تزویر نیروهای اسرائیلی است:
در تاریخ یکشنبه 14 شهریور ماه جاری ضیافت شامی از طرف رئیس سرویس دوستان زیتون در باشگاه سرویس به عنوان خداحافظی با نمایندگی سابق ترتیب داده شد که در آن کلیه مقامات عالی رتبه سرویس و افسران ارتش با خانم هایشان دعوت داشتند.
سر میز شام رئیس سرویس طی سخن رانی کوتاهی از نمایندگی سابق تجلیل نموده و یک قبضه تفنگ به ایشان و دو عدد کادو به خانم و دخترشان دادند و متقابلاً نمایندگی سابق ضمن اظهار تشکر که بزبان فرانسه ایراد نمود دو عدد کادو برئیس و معاون سرویس داد.
میهمانی در نهایت صمیمیت و محبت برگزار گردید و رئیس سرویس این جانب را به یکایک مدعوین معرفی و در خاتمه ضیافت شخصاً تا نزدیک خودرو مشایعت کرد و اینجانب اظهار نمودند که اینجا خانه خودتان است و ریاست دستگاه از صمیمی ترین و نزدیک ترین دوستان من میباشند، از لحاظ تسهیلات هر چه باشد اقدام خواهد شد و بسایرین (منظور مقامات مربوطه سرویس هستند) دستور داده شد که بهمین نحو عمل نمایند.
نظریه:
با توجه به اینکه تاکنون چند مرتبه از طرف مقامات دوستان زیتون اظهار گردیده که هرگونه تسهیلات انجام گردد، این جانب جز امور مربوطه اداری تماس دیگری نگرفته و کارهای داخلی را با کمک نمایندگی سابق در مدت 10 روز اقامت آخر مأموریت و در صورت لزوم آقای دکتر صدریه انجام داده و کوشش خواهد شد که تا خاتمه مأموریت به همین نحو عمل گردد. (2)
اسرائیلی ها، بر اساس ضرورت و به منظور برآوردن نیازهای خود، بعضاً اطلاعاتی را در اختیار نیروهای ایرانی قرار می دادند.
سیر گزارش ذیل حاکی از آن است که چگونه پس از بیان برخی خبرها، اسرائیل تقاضا می کند که ساواک اطلاعات تکمیلی مورد نیاز را تهیه و برای آنان ارسال کند:
بطوریکه استحضار دارند، نزدیک به دو ماه است که هر هفته روزهای پنجشنبه، جلسه هفتگی در اداره یا منزل نمایندگی توسط دو نفر از دوستان (HF,GH) که اولی مسئول اداره خاورمیانه و ایران و دومی در امور آفریقا و خاورمیانه تخصص داشته و بسیار خوب تفسیر مینماید، تشکیل میگردد و در اطراف موارد مختلف و اخبار هفته بحث میگردد. در مدت فوق نمایندگی متوجه گردید که باستثنای تفسیر درباره یک موضوع بخصوص (فرضاً حمله اخیر اسرائیل به اردن که هفته گذشته گزارش گردید) اخباری که به نمایندگی میدهند، اکثر در دو روزنامه مهم کشور، (معاریو و هاارتص) منتشر گردیده است و چون مدتی است که کلیه اخبار منتشره توسط «نشاط» ترجمه و ارائه میگردد، لذا نمایندگی متوجه شد، چنانچه این رویه ادامه پیدا نماید از جلسات مزبور نتیجه حاصل نخواهد گردید لذا بمحض اظهار خبری که تصور مینمودند برای نمایندگی تازگی دارد، پاسخ داده میشد که در فلان روزنامه درج گردیده است. در نتیجه دوستان متوجه شدند که نمایندگی از اخبار مندرج در جراید اطلاع دارد و به همین علت از هفته جاری خبرهایی بشرح زیر که در جراید دیده نشده ارائه نمودند ضمناً بعرض می رساند که تصور نمی رود قصد دوستان اغفال و یا بی نتیجه گذراندن جلسات هفتگی بوده باشد بلکه همانطوریکه قبلاً نیز گزارش گردیده، اخبار مندرج در دو روزنامه مهم و پر تیراژ کشور، توسط خبرنگارانی که در اغلب کشورها دارند کسب میگردد و قابل توجه برای کلیه مقامات مربوطه حتی وزرات خارجه و سرویس می باشد ولی بهرحال چون نمایندگی دسترسی به این اخبار را داشت لازم گردید که در جلسات هفتگی خبرهای دیگری اطلاع داده شود. (GH) در جلسه امروز 45/9/17 مطالب زیر را اطلاع داد.
1- در جلسات فرماندهی مشترک عرب بایستی روسای ستاد ارتش و وزرای دفاع کشورهای عربی شرکت نمایند ولی در جلسه متشکله اخیر در قاهره، حافظ اسد وزیر دفاع شرکت ننمود زیرا ترک سوریه و تنها گذاردن صلاح جدید که قدرت حزب بعث سوریه با اوست، بصلاح نبوده است با توجه به اینکه این دو نفر باطناً روابط خوبی با یکدیگر ندارند. سوریه علت عدم اعزام وزیر دفاع را چنین ذکر مینماید که سوریه به این کنفرانس اعتقاد ندارد زیرا در حالی که عوامل ارتجاع (عربستان سعودی و اردن) در آن شرکت مینمایند، از آن کنفرانس مانند جلسات قبلی نتیجه گرفته نخواهد شد.
2- رویتر از قول رئیس ستاد ارتش عراق اطلاع میدهد که بزودی یک هیئت نظامی عراق بسوریه خواهد رفت تا مذاکراتی درباره انجام عملیات مشترک نظامی علیه حمله و تعرض احتمالی اسرائیل بعمل آورد.
3- معاون نخست وزیر آلمان شرقی پس از بازدید از عراق به آلمان مراجعت نمود، مذاکرات نامبرده با مقامات عراقی درباره ساختن سدی روی رودخانه فرات بوده است، دولت عراق تقاضای کمک مالی درباره شروع ساختمان این سد از آلمان شرقی نموده است.
4- چون دولت سوریه تهدید نموده است که چنانچه عراق مبلغ 112 میلیون دلار طلب سوریه را که از شرکت نفت طلب کار است ندهد و این خسارت را تأمین ننماید، مالیات تنبیهی برای جبران این خسارت وضع خواهد کرد و ممکن است که در ارسال نفت از خاک سوریه اشکالاتی فراهم سازد، لذا عراق قصد دارد که به مصر متوسل گردد و ناصر را وادار سازد تا در نتیجه مذاکرات با مقامات سوریه راه حلی برای این موضوع پیدا نماید.
5- طبق اطلاعات واصله، نقل و انتقالاتی و فعالیت های تازه در نقطه (H3) واقع در خاک عراق و نزدیک مرز اردن دیده شده ولی از جزئیات این فعالیت ها اطلاعی در دست نیست و بعید نمی باشد که جنبش فوق مربوط به حمله اخیر اسرائیل به اردن باشد و فرماندهی مشترک عرب بخواهد نشان دهد که هنوز این فرماندهی فعالیت دارد و حاضر است که در صورت لزوم دست بکار شود.
دوستان تقاضا دارند که در این مورد چنانچه اطلاعات بیشتری موجود است اعلام فرمایند.
6- درباره خرید هواپیماهای فانتوم 2 از آمریکا به ایران، دوستان اظهار خوشوقتی مینمایند و این اقدام را یک پیروزی درخشان برای ایران می دانند زیرا هواپیمای مزبور از بهترین و سریعترین نوع هواپیماهای بمب افکن و شکاری می باشد و به استثنای آمریکا و انگلستان کشورهای دیگر فاقد آن میباشند.
تبصره- درباره ماده 2 با اینکه از رویتر است ولی بعلت اهمیت خبر اطلاع دادند.
- آخرین خبر در 45/9/19 مصادره اموال شرکت نفت داودیه توسط دولت سوریه میباشد. (3)
عدم همکاری نیروهای اطلاعاتی رژیم غاصب با نیروی اعزامی سازمان اطلاعات و امنیت ایران در یکی دیگر از گزارش های ساواک، به خوبی مشهود است:
بازگشت بشماره 214/13184 مورخ 45/11/15
قبلاً بعرض میرساند، چنانچه مأموری که در منطقه مربوطه بهتر به اوضاع و احوال آشنایی دارد و مأموریت او کسب خبر از محل مأموریت، از نظر داخلی و خارجی است، قصد داشته باشد که با توجه به اوامر صادره از مرکز اطاعت در اجرای آن لازم و واجب میباشد، با گزارش خلاف واقع مرکز را از جریان امر منحرف نماید، مرتکب خلاف گردیده و مستوجب هرگونه مؤاخذه و تنبیه میباشد.
گزارش یک مأمور مورد اطمینان، مبتنی بر نظریه و استنباط است منطبق با اوضاع و احوال منطقه و عوامل و مقدوراتی که دارد و ممکن است برخلاف نظر مرکز که احاطه بیشتر و کاملتری به امور دارد، باشد، ولی نبایستی این اختلاف نظر به سوء نیت از جهت امور دیگر، تعبیر گردد.
عرایض زیر در همین زمینه بوده در نتیجه مطالعات و استنباطی است که نمایندگی در مدت قریب17 ماه مأموریت در این منطقه «بخصوص» بعمل آورده و درباره سه مطلب بحث می گردد.
1- در امر تبادل اطلاعات بین دو سرویس «بلوط و سیکلمه» اطلاعیه های ارسالی دوستان بلوط تمام از منابع آشکار بوده و همین اخبار آشکار نیز بموقع اطلاع داده نمیشود و بعضی مربوط به گذشته است و رویهم رفته کمتر خبر قابل اهمیتی وجود دارد.
2- ارزش نسبی اخبار جراید این منطقه که منبعی است آشکار، با مقایسه با سایر کشورها به ملاحظات وضع خاص کشور، بهتر و قابل اطمینان تر و اکثر مقرون بصحت میباشند.
3- از نظر آشکار بودن پوشش نمایندگی نزد دوستان بلوط و امر تبادل اطلاعات- نبودن روابط رسمی بین دو کشور (عدم وجود سفارتخانه و معاشرت با دیپلماتها)- ورزیدگی سرویس اطلاعاتی دوستان که شاید به تناسب با کشور، یکی از بهترین سرویس های اطلاعاتی است و لذا ایجاد شبکه مأمورین با توجه به آشکار بودن مأموریت غیرمقدور است، اطلاعات مکتسبه از منابع غیر آشکار تقریباً غیرممکن است و در صورت فعالیت و امکان موفقیت جزئی، کسب اخبار از این منابع بهتر از اخباری که در جراید درج میگردد، نمی باشد.
توضیح درباره ماده 1.
اطلاعات ارسالی دوستان بلوط در امر تبادل، اولاً کلیه از منابع آشکار است ثانیاً همین اخبار موقعی بدست متصدیان مربوطه دستگاه میرسد که خبر واقعاً کهنه شده و چه بسا اطلاعات کاملتر و بیشتری از آن خبر داشته باشند.
این جانب به خاطر ندارد که در اطلاعیه های مزبور در برابر، منبع، غیر از کلمه «Overt» نام منبع دیگری دیده باشد و این اخبار اکثر متکی به اخبار جراید محلی یا کشورهای عربی است. حال بدون آنکه نمایندگی قصد متهم نمودن دوستان بلوط را بعدم همکاری واقعی در تبادل اطلاعات داشته باشد (زیرا ظاهراً در همکاری صمیمی بوده و در جلسات هفتگی ابراز حسن نیت کامل مینمایند)، نمیداند که آیا در توافق با دستگاه، قرار است که فقط اخبار منابع آشکار ارسال گردد؟ یا آنکه این اتکاء ذکر خواهد شد.)
بعنوان مثال چند خبر از اطلاعیه های شماره های 5 فوریه 1967 و 12 فوریه 1967 مطابق با 16 و 23 بهمن 1345 ذکر میگردد و اطلاعیه های 23 بهمن هفته گذشته ارسال و چنانچه زود اقدام گردد سه شنبه 25 بهمن بدست متصدیان مربوطه جهت بهره برداری میرسد. در اطلاعیه های 5 فوریه، اولاً تمام اخبار از منابع آشکار است، ثانیاً اغلب اخبار را یک یا دو هفته قبل در جلسات هفتگی و بطور خلاصه به نمایندگی اظهار داشته که در همان موقع گزارش گردیده و پس از یک هفته که این خبر کهنه می گردد طی اطلاعیه ارسال مینمایند.
فرضاً گزارش «NO NW/340» تاریخ این خبر دوم فوریه یا 13 بهمن است و همین خبر (مذاکرات علی صبری با نمایندگان مجلس مصر) طی گزارش 908 (45/11/8) بعرض رسیده یعنی یک هفته قبل، البته گزارش دوستان مشروحتر میباشد.
و نیز خبر NO, NW 344 بهمین نحو دیر ارسال و کهنه میباشد.
درباره اطلاعیه های ارسالی 12 فوریه 1967 مطابق با 23 بهمن 1345 (ارسالی در هفته گذشته)
مجدداً کلیه از منابع آشکار است و خبر NO NW-355 (تشکیل حزب سوسیالیست سودان) در شماره 908 (45/11/8) نمایندگی یعنی 15 روز قبل گزارش گردید.
خبر NO, NW-365 راجع به مسافرت اعلی حضرت ملک حسین است و مبنی بر ورود معظم له بکویت و برنامه های بعدی ایشان است در حالیکه در 23 بهمن اعلیحضرت دو روز است که در عربستان سعودی میباشند.
خبر NO, NW-367 مربوط به مسافرت رئیس جمهور عراق به مصر بوده و مفاد آن حاکی نظریات عارف و ناصر در مذاکرات میباشد. گزارش نمایندگی درباره این خبر طی شماره 430 (45/11/14) است و در 23 بهمن مسافرت خاتمه و اعلامیه نیز صادر گردیده است.
خبر NO, NW-371 در مورد عدم شناسایی احمد شقیری و سازمان او از طرف اردن و حمایت مصر از شقیری است که قبلاً نمایندگی گزارش داده است و نیز خبر NO, NW-411 خبری است کهنه و قبلاً گزارش گردیده است.
نمایندگی در اوایل از این موضوع اطلاع نداشت ولی بعداً با مطالعه روزانه ترجمه جراید و اخبار رادیو و در جریان بودن در اوضاع سیاسی روز و تشکیل جلسات هفتگی، به این مطلب پی برد. ضمناً بدون آنکه اطلاع حاصل باشد که منابع اطلاعیه های ارسالی دستگاه برای دوستان بلوط، آشکار یا غیر آشکار است، در مقایسه بنظر میرسد که ارزش این اطلاعیه ها بهتر و زیادتر از اطلاعیه های دوستان باشد (مطالب فوق تشخیص نمایندگی است، استدعا دارد که در صورت لزوم بررسی، صحت یا سقم آن را از نظر راهنمایی ابلاغ فرمایند)
توضیح درباره ماده 2.
با توجه به دو اصل، که یکی آزادی کامل و بدون هیچ گونه محدودیت و دیگر مسئله سیاست خارجی اسرائیل و روابط او با کشورهای عربی است (که لازم می آید هر فرد اسرائیلی بطور کلی در جریان سیاست داخلی و خارجی کشور باشد)، جراید و رادیوی این کشور آزادی قلم و بیان دارند (4) و بارها دیده شده که در برابر یک مقاله یا خبر یکی از روزنامه ها که مخالف با نظر و سیاست داخلی یا خارجی، درج گردیده، دولت اقدامی نتوانسته بنماید و میتوان گفت که اگر نام این امر را نقطه ضعف بگذارند، دولت اسرائیل در برابر جراید ضعیف است. آزادی مطبوعات در قانون اساسی ذکر شده و سانسور وجود ندارد.
لذا با توجه به اصل دوم، یک فرد اسرائیلی که در اکثر مهاجر بوده و پول و ثروت خود را به این کشور جدیدالتأسیس آورده چنانچه بطور صریح و حقیقت در جریان سیاست داخلی و خارجی کشور نباشند، با توجه به آزادی فردی، فرضاً تحمل مالیاتهای سنگین را ننموده و یا در موقع احضار کلیه افراد ذخیره در مدت چند ساعت حاضر نمی گردند و از همین نظر است که دستجاب مختلف کشور بخصوص طبقه کارگر، توجه کاملی به روش سیاسی دولت داشته و اغلب برای احقاق حق در حال اعتصاب هستند. لذا جراید این کشور با آزادی کاملی که دارند وظیفه دارند تا مردم را بخصوص از نظر سیاست خارجی در جریان بگذارند که این امر در درجه اول مستلزم اطلاع از کشورهای عربی میباشد. جراید کشور در کلیه کشورهای بزرگ و کشورهای دیگر بهترین و ورزیده ترین خبرنگاران را دارند که اطلاعات و اخبار ارسالی آن غالباً قابل ملاحظه است. این جراید مفسرین سیاسی و ورزیده [ای] مانند «شموئل سگب مفسیر سیاسی روزنامه معاریو» و «مولیری مفسر سیاسی هاارتص و عرب میباشد» دارند که همین «شموئل سگب» بیش از 15 سال است این وظیفه را انجام میدهد و دوستان بلوط اهمیت زیادی برای تفسیرهای او قائل هستند و اگر اغراق نباشد اغلب مورد استفاده آنان واقع میگردد و قبلاً مدتی نیز در سرویس دوستان خدمت مینموده است.
با این عرایض بنظر میرسد که جراید کشور مخصوصاً دو روزنامه مهم و پرتیتراژ روزانه «هاارتص» و «معاریو» به استثنای روزنامه نگاری، وظیفه یک سازمان کسب خبر را هم انجام می دهند، اکثر اطلاعیه های دوستان و استناد آنان درباره ی اخبار، متکی به همین خبرهای جراید است و این مطلب را نیز قبلاً به نمایندگی اظهار داشته اند و قبلاً گزارش گردیده جراید بخصوص اخبار داخلی را، که حتی اگر اغراق نباشد گاهی مطالب سری دولت را (به استثنای امور امنیتی مربوط به ارتش که در این باره سانسور وجود دارد) منعکس می نمایند و چندین بار وزارت خارجه اسرائیل با مسئولین مربوطه جراید کلنجار رفته ولی نتوانست که از اقدامات آنان جلوگیری نماید. (موردی درباره ایران دیده شد که گزارش بعرض رسیده است) در تماسی که گاهی با یک دیپلمات و بیشتر با اعضای وزارت خارجه گرفته میشود ضمن مذاکرات، مفهوم میگردد که زمینه بحث و مذاکرات در اطراف اخبار جراید است و استناد آنان به اصل خبر مربوطه میباشد. با یک نظر اجمالی به اخباری که در چند ماه اخیر توسط «انوشه» ترجمه و ارسال گردیده معلوم خواهد شد که خبرهای مهم و دست اول در بین آنها میباشد که در صحت آنان و (انتشار قبل از منابع دیگر) تردیدی نیست و اینکه نمایندگی در گزارشات خبری در برابر منبع نام خبرنگار را ذکر مینماید (فرضاً ORIDAN خبرنگار روزنامه معاریو در پاریس) بجهت آن است که ارزش اخبار واصله این شخص پس از مدتی ارزیابی گردد و معلوم شود که اخبار تا چه حد مهم و مقرون به صحت است.
در جلسات هفتگی چون نمایندگی از اخبار مندرج در جراید اطلاع دارد، دوستان که اکثر اطلاعاتشان متکی بر این اخبار است نمیتوانند بعنوان یک خبر دست اول و بدون ذکر منبع اطلاع دهند، زیرا اظهار خواهد شد که این خبر در فلان روزنامه دیده شده است و لذا بیشتر وقت جلسات صرف بحث و مذاکرات و اخذ نتیجه و اظهارنظر میگردد.
معهذا به دلایل فوق و عرایضی که در ماده 3 نیز خواهد گردید به اخبار و تغییرهای جراید این کشور نمیتوان صرفاً بنظر یک منبع آشکار عادی نگریست.
توضیح درباره ماده 3
بوضع و مقدورات نمایندگی از نظر کسب خبر در کشور بلوط استحضار دارند و تشریح بیشتر آن زاید است ولی بطور خلاصه بعرض می رساند که کسب خبر از طریق منابع غیر آشکار، یا توسط شبکه مأمورین مربوطه انجام میگردد (در صورتیکه پوشش نمایندگی از نظر دستگاه امنیتی کشور مخفی باشد) و یا آنکه با داشتن روابط رسمی و سفارتخانه و در نتیجه شرکت در کلیه جشنها و میهمانیهای رسمی با فعالیت در پیدا کردن عده ی از دوستان سیاسی، ضمن مذاکرات مختلف، اخباری کسب گردد (در این حال نمایندگی از نظر دستگاه امنیتی شناخته شده است و معرفی گردیده و تبادل اطلاعات بین دو طرف انجام میگردد). نام دو کشور در این دو حالت از نظر مرکز معلوم است. این نمایندگی شامل هیچ یک از دو حالت فوق نمیشود و فقط یک راه باقی میماند که در معاشرتهای خصوصی با اهالی و یا چند نفر دیپلمات که بطور خصوصی و اتفاقی آشنایی حاصل شده باشد، کسب خبر گردد و این اصلی بود که از روز ورود به بلوط فکر اینجانب را سخت مشغول نمود و ناراحتی دائمی تولید کرد نه از جهت حفظ مقام و شغل و مزایا، بلکه از نظر حیثیت شخصی و اداری زیرا که مسلم است فردی که از ابتدای تشکیل دستگاه در حساس ترین ادارات مربوطه خدمت نموده و هم قطارانی داشته که اکنون از نظر موقعیت منطقه و مقدورات در وضع بهتری قرار دارند، طبیعی است تلاش مینماید برای نگاه داشتن این حیثیت، رقابت شرافتمندانه با هم قطارانش بنماید تا بهره کار مفید و قابل استفاده ارائه دهد، از طرفی چون تنها استناد بعدم مقدورات کافی نبوده و اصولاً همین نداشتن هدف روزانه در کار اداری طاقت فرسا میگردید، لذا تمام عوامل مختلفی را که امکان تهیه خبر از آنان میرفت در نظر گرفت و مورد آزمایش قرار داد و بالاخره به این نتیجه رسید که از جراید و مطبوعات و کتب مختلف و نشریاتی که فقط در انحصار عده معدودی میباشد و همچنین نشریات مخصوص وزارت امور خارجه که در دسترس عموم قرار داده نمیشود، استفاده گردد و از نظر اخبار خارجی و کشورهای عربی (با توجه به اینکه مقامات دولتی و محافل سیاسی خارجی مقیم نیز بدلایل ذکر شده در ماده 2 از این اخبار استفاده می نمایند)، از جراید، و از نظر داخلی از نشریات مذکوره در فوق، استفاده گردید و چنانچه ملاحظه میفرمایند چندین هفته است که گزارشات مرتبی درباره اوضاع جغرافیایی. فرهنگی. اجتماعی سیاسی شامل دولت و مجلس، احزاب، بیوگرافی افسران ارتش، وزرا و نمایندگان و غیره ارسال گردیده و ادامه دارد و متعاقباً مرتباً گزارش خواهد شد و این است وضع خدمتی نمایندگی در حال حاضر.علیهذا با توجه به اوامر صادره که دستور کلی و اساسی است و بایستی در نهایت کوشش در اجرای آن اقدام گردد و فعالیت یک مأمور فقط در چهارچوب قوانین و مقررات وضع شده نبوده بلکه بایستی از هر طریق و راهی که ممکن باشد در بهتر نمودن بهره کار کوشش نماید، همانطوریکه مقرر فرمودند در صورت ارسال طرحی برای جمع آوری اطلاعات، متناوباً از دوستان بلوط خواسته خواهد شد که پاسخ دهند، ولی بدلایلی که بعرض رسید، چنانچه موارد این طرح مربوط به مسائل داخلی باشد اشاره خواهند نمود که کلیه جریانات داخلی در روزنامه های کشور منعکس میگردد و لذا بنظر نمایندگی بهتر است که موارد این طرح درباره کشورهای عربی بوده و البته درباره امور داخلی شخصاً با وسایلی که قبلاً ذکر گردید و در دسترس میباشد سعی مینماید پاسخ لازم تهیه و بعرض برساند.
در خاتمه استدعا دارد، در صورتیکه قصد باشد درباره ماده 1 این گزارش با دوستان مذاکراتی انجام گردد از نظر آنکه نمایندگی نیز چند بار اشاراتی در جلسات هفتگی در این باره نموده است، طوری اقدام فرمایند که ایجاد نگرانی نگردیده و به صمیمیتی که در جلسات مزبور نشان می دهند و واقعاً در بحث های مربوطه کوشش مینمایند که مطلب روشن گردد، خلللی وارد نیاید. موکول بامر عالی است. (5)
در انتهای گزارش چنین افزوده شده است:
در بالا بعرض رسید که در مورد کسب اخبار از منابع آشکار، قبلاً در جلسات هفتگی بدوستان اشاره گردیده بود که پاسخ دادند، تمام اخبار از منابع آشکار نمی باشد و در برابر ارائه دو سری از اطلاعات ارسالی به مرکز که همه از منبع آشکار بود اظهار دیگری نمودند. در آخرین جلسه 45/11/28 چنانچه در گزارش 1003- (45/11/29) این هفته ملاحظه میفرمایند اطلاعاتی درباره جزئیات استخراج نفت در مصر دادند که بایستی از منابع غیرآشکار باشد و بنظر میرسد که به نظریات نمایندگی توجه نموده باشند.(6)
اداره کل دوم ساواک نیز، بر اساس گزارش فوق، متنی آماده و ارسال می کند:
بعرض میرساند:
در اجرای پی نوشت تیمسار ریاست سازمان اطلاعات خارجی مبنی بر توجیه نمایندگی بلوط در مورد اطلاعات ارسالی مراتب طی نامه ایکه به پیویست میباشد بنمایندگی بطور مشروح ابلاغ گردید اینک پاسخ واصله بشرح پیوست حاکیست:
1) در امر تبادل اطلاعات بین دو سرویس «بلوط و سیکلمه» اطلاعیه های ارسالی دوستان بلوط تمام از منابع آشکار بوده و همین اخبار آشکار نیز بموقع اطلاع داده نمیشود و بعضی مربوط به گذشته است و رویهمرفته کمتر خبر قابل اهمیتی وجود دارد.
2) ارزش نسبی اخبار جراید این منطقه که منبعی است آشکار با مقایسه با سایر کشورها به ملاحظات وضع کشور بهتر و قابل اطمینان تر و اکثر مقرون بصحت میباشد.
3) از نظر آشکار بودن پوشش نمایندگی نزد دوستان بلوط و امر تبادل اطلاعات نبودن روابط رسمی بین دو کشور (عدم وجود سفارتخانه و معاشرت با دیپلماتها) ورزیدگی سرویس اطلاعاتی دوستان که شاید به تناسب با کشور یکی از بهترین سرویس های اطلاعاتی است و لذا ایجاد شبکه مأمورین با توجه به آشکار بودن مأموریت غیر مقدور است. اطلاعات مکتسبه از منابع غیرآشکار تقریباً غیرممکن و در صورت فعالیت و امکان موفقیت جزئی ما کسب اخبار از این منابع بهتر از اخباری که در جراید درج میگردد نمی باشد.
مراتب فوق جهت استحضار عالی به عرض رسید. (7)
در ذیل گزارش، متن زیر درج گردیده است:
گرچه در نامه اداره کل نقطه ابهامی بنظر میرسد ولی البته مقصود از استفاده از منابع غیرآشکار نباید این تعبیر شود که [...](8) شبکه عملیات پنهانی مبادرت نمایند زیرا فعلاً لازم نیست بلکه با معاشرتهایی که باید (بصورت مقتضی) بوجود آورند اطلاعات ذیقیمتی بتوانند از عوامل سیاسی خارجی مقیم کسب نمود. 2- نباید به دوستان بلوط فقط گفت چه اخبار تازه دارند که بشما بدهند بلکه باید از آنها درباره مسائل و هدفهای مورد نیاز صریح سوال کرد البته اگرچند بار از دادن پاسخ امتناع کردند گزارش کنید که از طرق دیگر اقدام مقتضی بعمل آید ولی باید بطور وضوح بدانید که از آنها چه سوال کنید و چه بخواهید.
گزارش دیگر، حاکی از عدم اعتنای مقامات اسرائیلی به تقاضای نیروهای ساواک است:
نمایندگی سیاسی ایران در اسرائیل در منزل خود در 50/10/15 مهمانی داده و وزیر جنگ اسرائیل و برخی از فرماندهان ارتش اسرائیل را دعوت کرده است همچنین نامبرده نیز مهمانی دیگری در 50/10/22 ترتیب داده و گروهی از شخصیت های سیاسی و اجتماعی اسرائیل را دعوت کرده است نمایندگی سیاسی ایران در اسرائیل در مهمانی مزبور رئیس نمایندگی اسرائیل و وابسته نظامی ایران را در اسرائیل دعوت نکرده است. طبق اظهار نمایندگی سیاسی ایران ساواک از اسرائیل مقامات اسرائیلی به نامبرده پیشنهاد بازدید از کانال سوئز و سرزمین های اشغالی را داده اند ولی مقامات اسرائیلی به سوال رئیس نمایندگی اسرائیل درباره امکان بازدید از کانال سوئز پاسخ منفی داده اند. رئیس نمایندگی ساواک در اسرائیل. (9)
پی نوشت ها :
1- گزارش ساواک؛ مورخ 46/6/2.
2- گزارش ساواک؛ مورخ 46/6/17.
3- گزارش ساواک؛ شماره 687؛ مورخ 45/9/18.
4- به طور قطع این گونه آزادی ها در چهارچوب اهداف، برنامه ها و منافع اسرائیل بوده است.
5- گزارش ساواک؛ شماره 1006؛ مورخ 45/11/29.
6- همان.
7- گزارش ساواک؛ مورخ 45/12/9.
8- چند کلمه ناخوانا.
9- گزارش ساواک؛ شماره 2337؛ مورخ 50/10/24.
احمدی، عبدالرحمان؛ (1385)، ساواک و دستگاه اطلاعاتی اسرائیل، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، چاپ سوم
