نویسنده: مهشید فروغان
چه ورزش هایی در حفظ سلامت مغز و پیشگیری از دمانس مؤثرند؟
ورزش یکی از مهم ترین اجزای شیوه ی زندگی سالم است و سبب احساس تندرستی و افزایش کنترل و هماهنگی عضلات می شود. علاوه بر آن، جریان خون مغز را تسریع و تقویت کرده و در تولید سلول های مغزی تازه سهم دارد. بنابراین، ورزش از عواملی است که محققان به بررسی نقش آن در پیشگیری از دمانس علاقه مندند و هم چنین دوست دارند راجع به فواید آن در بیماران مبتلا به دمانس تحقیق کنند.تحقیقی که در آن نمونه ی پرشماری از افراد در مدت زمانی طولانی دنبال شده بودند نشان داد که ورزش جسمی، خواه سبک یا سنگین، با کاهش افت شناختی همراه است. تحقیقات دیگر نیز نشان داده اند که در افراد تندرست تر افت شناختی با افزایش سن کندتر پیشرفت کرده و چروکیدگی مغز در آنان کمتر دیده می شود. ورزش سبب افزایش سطح مواد شیمیایی مؤثر در کارکرد مطلوب مغز می شود. به ویژه، بر نقش پیاده روی منظم در کند کردن افت شناختی افراد سالمند تأکید شده است.
تحقیقات نشان داده اند که افراد برای حفظ سلامتی خود باید سه نوع ورزش زیر را در برنامه ی روزانه خود لحاظ کنند:
1. ورزش های اروبیک مستمر
2. تمرینات قدرتی
3. تمرینات تعادلی
ورزش های اروبیک سبب ارتقای سلامت عمومی، تحریک غدد و دستگاه ایمنی بدن و افزایش جریان خون مغز می شوند، مدت این نوع ورزش ها را می توان به تدریج افزایش داد، ولی حداقل مدت آن 20 تا 30 دقیقه سه بار در هفته است. پیاده روی سریع، دوی آهسته، دوچرخه سواری و شنا از انواع ورزش های اروبیک هستند.
ورزش های قدرتی سبب افزایش قوام و قدرت عضلات، افزایش سوخت و ساز بدن (که به کنترل سطح قند خون کمک می کند) و نیز تراکم استخوان می شوند. این ورزش ها باید با برنامه ریزی و نظارت اهل فن، حداقل دو بار در هفته، انجام شوند. فشردن توپ پلاستیکی در مشت و برداشتن وزنه از انواع ورزش های قدرتی هستند.
ورزش های تعادلی، ستون فقرات و عضلات نگهدارنده ی بدن را تقویت می کنند. علاوه بر آن، سبب ارتقای هماهنگی عضلات و تحریک حس عمقی و دهلیزی (بهبود تعادل) می شوند. این نوع ورزش ها را می توان در ورزش اروبیک ادغام کرد. حرکاتی از قبیل خم و راست شدن و تای چی در زمره ی ورزش های تعادلی هستند.
در کل، بهتر است که این ورزش ها با برنامه ریزی و نظارت اهل فن انجام شوند و با توانایی های فرد متناسب باشند. در مواردی که این امکان فراهم نیست، استفاده از ورزش های ساده تر مانند پیاده روی ارجح است. مهم آن است که ورزش فعالیتی لذت بخش باشد. در این صورت، خود به خود، به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی ما تبدیل می شود.
ورزش برای بیماران مبتلا به دمانس نیز سودمند است و می تواند روند بروز مشکلات حرکتی را در آنان کند نماید. علاوه بر آن، در حفظ ارتباط و مشارکت اجتماعی آن ها نیز مؤثر است. ورزش از میزان اضطراب و افسردگی، که در بیماران آلزایمر به فراوانی دیده می شود، می کاهد و تحقیقات نشان داده اند که حتی ورزش های ساده مانند پیاده روی نیز در بهبود خلق و خوی آن ها نقش دارند.
پیمایش های انجام شده نشان داده اند که فقط بخش کوچکی از سالمندان سالم، کمتر از 20 درصد، به قدر کافی و به طور منظم ورزش می کنند و درصد بیمارانی که در فعالیت های ورزشی مشارکت می نمایند از این هم کمتر است.
منبع مقاله :
فروغان، مهشید؛ (1387)، بیماری آلزایمر، تهران، نشر قطره، چاپ اول
