دکتر سيد اصغر ساداتيان
دکتر ماهيار آذر
شخصيت ضد اجتماعي (Anitisocil Personality Disorder باختصار ASPD) كه به آن جامعه ستيز يا شرور (Psychopath or Sociopath) يا جنون اخلاقي (moral insanity) نيز گفته مي شود يكي از موضوعات بحث برانگيز در امور قضايي و مسئله ساز در امور اجتماعي است و يا عدم رعايت و تجاوز به حق و حقوق ديگران، بي توجهي به احساسات و نيازها و حقوق ديگران، كم ارزش يا بي ارزش پنداشتن ديگران، خودخواهي و با ارزش دانستن خود مشخص مي شود. اين افراد چرب زبان و به ظاهر جالب و جذاب هستند ولي قادر به برقراري ارتباط صميمي و نزديك حتي با دوستان و نزديكان خود نيستند (ولي به دروغ چنين وانمود مي كنند).
اين افراد غالباً دروغگو، حيله گر، كلاهبردار و معمولاً زيرك هستند. فرد ضد اجتماعي از افراد ضعيف و ساده (و اصولاً ديگران) ناراحت و رنجور بوده و آنها را لايق ترحم، دلسوزي و يا همدردي نمي داند (حتي لايق تنبيه مي داند). او بندرت مسئوليت خطا و اشتباهات خود را مي پذيرد و احساس گناه، پشيماني يا ندامت نمي كند (به ظاهر چرا).
فرد با شخصيت ضد اجتماعي معمولاً برنامه و هدف مشخص و منسجمي نداشته و رفتارهاي هيجاني و آني و غالباً به صورت تحريك پذيري، خشم و حالت پرخاشگري دارد و بدون توجه به خطر احتمالي براي خود و ديگران مرتكب اعمال مخاطره آميز مي شود (رانندگي بسيار سريع و مانوري و...)
بايستي شخصيت ضد اجتماعي را از رفتارهاي ضد اجتماعي (جرائم و جنايات) افتراق داد. اگرچه بسياري از افراد با شخصيت ضد اجتماعي درگير فعاليت هاي غيرقانوني و تبهكارانه (نظير دزدي، توزيع و فروش مواد مخدر، كلاهبرداري و...) مي شوند ولي اين افراد فقط 10 تا 30 درصد جنايتكاران زنداني را تشكيل مي دهند.
سناريو:
بوش رهبر يك گروه نوجوان گانگ خياباني در محله شان بود. او در محله اي شلوغ و نسبتاً پرآشوب در يكي از شهرهاي مكزيك بزرگ شده بود. مادرش چندين بار با مردان داروفروش و خلاف كار ازدواج كرده بود. بوش در 18 سالگي بدليل حمله با چاقو به يك خانم به قصد سرقط كيفش و زخمي كردن او به زندان افتاد. اين سرآغاز ورود به دنياي ديگري بود. او بارها بدليل سرقت، دزدي، فروش مواد مخدر و خشونت به زندان افتاد. در يك شب در يك ميخانه با خانمي آشنا شد و فرداي آن روز با او ازدواج كرد و كمتر از 2 هفته نبود كه به دليل شكايت از دير آمدنش او را مورد ضرب و جرح قرار داد و اندكي بعد در حاليكه همسرش حامله بود او را رها كرد. او هيچگاه از كارهاي خود پشيمان نبود و ادعا مي كرد كه دست روزگار است كه هر كس را به راهي مي كشاند و ما هيچ اختياري نداريم.
نكته: ميزان دقت روشهاي دروغ سنجي در افراد با شخصيت ضد اجتماعي بسيار پايين است. زيرا اكثر اين روش ها بر پايه واكنش هاي احساسي عاطفي در برابر دروغ است (guilty knowledge) و اين افراد اساساً احساس و عاطفه اي نسبت به ديگران و احساس گناه ندارند.
ساداتيان، اصغر؛ آذر، ماهيار؛ (1389) آمادگي و شرايط لازم براي ازدواج، تهران: ما و شما، چاپ اول.
/ج