پرسش :
چرا پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ در پيمان عقبه اول که با اهل يثرب بسته شد فقط به شروطی مثل (دزدي و زنا نکردن،پيروي از ايشان و توحيد) بسنده کردند و هيچ حمايت عملي از اهل یثرب اعم از کمک نظامی در جنگ هاي احتمالي و امور عملي ديگر نخواستند ؟
پاسخ :
بعد از رحلت حضرت ابوطالب و خديجه مهم ترين حاميان رسول مکرم اسلام، آن حضرت در پي آن بود که در بيرون از مکه حاميان جديدي براي خود پيدا کرده و اسلام را در جزيرة العرب و خارج مکه انتشار دهد ابتدا به همين منظور به طائف رهسپار شدند ولي آنجا را براي اين هدف مساعد نيافتند. امّا در سال يازدهم بعثت تعدادي از مردمان يثرب که از جنگ هاي طولاني ميان دو قبيله اوس و خزرج زيان هاي فراواني ديده بودند با پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در مکه ملاقات نمودند و در نتيجه اين ملاقات ايمان آوردند و گفتند: قوم ما مدت هاست که درگير جنگ است اميدواريم که خداوند به وسيله شما بين ما الفت دهد.[1]
تبليغات و فعاليت هاي اين تعداد از مسلمانان نخستين مدينه، اثر خوبي بخشيد و سبب شد که گروهي از يثربيان به آئين توحيد گرويدند و در سال دوازدهم بعثت، حدود دوازده تن از مردم مدينه عازم مکه شدند و در عقبه سرزمين مني با پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ملاقات نمودند. و نخستين پيمان بين پيامبر و مسلمانان يثرب بسته شد. که در تاريخ اسلام به پيمان عقبه اولي، معروف است و بر اساس آن، مسلمانان مدينه متعهد شدند که به خداوند شرک نورزند، دزدي و زنا نکنند، فرزندان خود را نکشند به يکديگر تهمت نزنند، کار زشت انجام ندهند و در کارهاي نيک از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نافرماني نکنند.[2]
از آنجا که به صراحت در اين پيمان به جنگ و کمک يثربيان در اين زمينه اشاره نشده است اين پيمان به «بيعه النساء» نيز معروف گشته است.[3]
اين که چرا در اين پيمان به اموري مثل جنگ اشاره نشده است مي توان گفت: اولا، پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ قبل از اين که به اموري چون جنگ توجه داشته باشند در پي آن بودند که مردم را به خدا پرستي و دوري از کارهاي زشت متداول در جامعه عرب چون زنا، دزدي و... دعوت کنند لذا پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ طبق دستور الهي در ابتداي امر، دنبال زدودن اين خصائل زشت بودند. و اگر نگاهي هم به آيات مکي قرآن مجيد بکنيم مي فهميم که قبل از جنگ و مبارزه به تقوي و توحيد و پرورش روح تأکيد شده است.
ثانيا: يثربيان، خود از جنگ هاي طولاني خسته شده بودند و دنبال فردي بودند که ميان آن ها صلح و دوستي برقرار کند، لذا پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در پيمان خود به اموري مثل جنگ اشاره نکرده اند.
ثالثا: آنچه مسلم است اين که در اين زمان حکم جهاد نيامده بود.[4]
همچنین سمهودي در اين زمينه مي نويسد:
با توجه به اين که در آن زمان (زمان بيعة عقبه) حکم جنگ (جهاد) نازل نشده بود لذا سخني از آن به ميان نيامد. و پيش از اين بيعت، از احکام اسلامي و فروع دين فقط نماز و توحيد نازل شده بود که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ از مردمان يثرب بر اساس اين احکام پيمان گرفت.[5] بنابراين اين که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ از مردمان يثرب در بيعة عقبه پيمان بر اموري همچون جنگ نگرفت به اين خاطر بود که تا آن زمان حکم جهاد، واجب نشده بود. لذا بر اساس نماز و توحيد، بيعت صورت گرفت. جاذبه چنين اقدامي را نبايد از نظر دور داشت، چرا که اين افراد وقتي به يثرب بازگشتند به سراغ کساني که آمادگي پذيرش اسلام را داشتند رفتند به طوري که اسلام در آنجا گسترش يافت و حامياني براي رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ پيدا شدند که جايگزين حمايت هاي حضرت ابوطالب و خديجه شدند و اسلام را از خطر کفار رهانيدند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ فروغ ابديت، جعفر سبحاني.
2ـ تاريخ سياسي اسلام، ج1، رسول جعفريان.
3ـ زندگاني حضرت محمد ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ رسولي محلاتي.
پی نوشتها:
[1]. ابن هشام، عبدالملک، سيرة النبويه، بيروت، دارالمعرفه، بي تا، ج1، ص429.
[2]. طبرسي، محمد بن جرير، تاريخ طبري، بيروت، دارالتراث، 1387ق، ج2، ص356.
[3]. ابن سعد، محمد، طبقات الکبري، بيروت، دارالکتب العلميه، 1410ق، ج1، ص171.
[4]. ابن سعد، همان، ج1، ص171.
[5]. سمهودي، علي بن احمد، وفاء الوفاء باخبار المصطفي، بيروت، داراحياء التراث، 1404ق، ج1، ص224.
منبع: اندیشه قم
بعد از رحلت حضرت ابوطالب و خديجه مهم ترين حاميان رسول مکرم اسلام، آن حضرت در پي آن بود که در بيرون از مکه حاميان جديدي براي خود پيدا کرده و اسلام را در جزيرة العرب و خارج مکه انتشار دهد ابتدا به همين منظور به طائف رهسپار شدند ولي آنجا را براي اين هدف مساعد نيافتند. امّا در سال يازدهم بعثت تعدادي از مردمان يثرب که از جنگ هاي طولاني ميان دو قبيله اوس و خزرج زيان هاي فراواني ديده بودند با پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در مکه ملاقات نمودند و در نتيجه اين ملاقات ايمان آوردند و گفتند: قوم ما مدت هاست که درگير جنگ است اميدواريم که خداوند به وسيله شما بين ما الفت دهد.[1]
تبليغات و فعاليت هاي اين تعداد از مسلمانان نخستين مدينه، اثر خوبي بخشيد و سبب شد که گروهي از يثربيان به آئين توحيد گرويدند و در سال دوازدهم بعثت، حدود دوازده تن از مردم مدينه عازم مکه شدند و در عقبه سرزمين مني با پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ملاقات نمودند. و نخستين پيمان بين پيامبر و مسلمانان يثرب بسته شد. که در تاريخ اسلام به پيمان عقبه اولي، معروف است و بر اساس آن، مسلمانان مدينه متعهد شدند که به خداوند شرک نورزند، دزدي و زنا نکنند، فرزندان خود را نکشند به يکديگر تهمت نزنند، کار زشت انجام ندهند و در کارهاي نيک از رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نافرماني نکنند.[2]
از آنجا که به صراحت در اين پيمان به جنگ و کمک يثربيان در اين زمينه اشاره نشده است اين پيمان به «بيعه النساء» نيز معروف گشته است.[3]
اين که چرا در اين پيمان به اموري مثل جنگ اشاره نشده است مي توان گفت: اولا، پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ قبل از اين که به اموري چون جنگ توجه داشته باشند در پي آن بودند که مردم را به خدا پرستي و دوري از کارهاي زشت متداول در جامعه عرب چون زنا، دزدي و... دعوت کنند لذا پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ طبق دستور الهي در ابتداي امر، دنبال زدودن اين خصائل زشت بودند. و اگر نگاهي هم به آيات مکي قرآن مجيد بکنيم مي فهميم که قبل از جنگ و مبارزه به تقوي و توحيد و پرورش روح تأکيد شده است.
ثانيا: يثربيان، خود از جنگ هاي طولاني خسته شده بودند و دنبال فردي بودند که ميان آن ها صلح و دوستي برقرار کند، لذا پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در پيمان خود به اموري مثل جنگ اشاره نکرده اند.
ثالثا: آنچه مسلم است اين که در اين زمان حکم جهاد نيامده بود.[4]
همچنین سمهودي در اين زمينه مي نويسد:
با توجه به اين که در آن زمان (زمان بيعة عقبه) حکم جنگ (جهاد) نازل نشده بود لذا سخني از آن به ميان نيامد. و پيش از اين بيعت، از احکام اسلامي و فروع دين فقط نماز و توحيد نازل شده بود که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ از مردمان يثرب بر اساس اين احکام پيمان گرفت.[5] بنابراين اين که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ از مردمان يثرب در بيعة عقبه پيمان بر اموري همچون جنگ نگرفت به اين خاطر بود که تا آن زمان حکم جهاد، واجب نشده بود. لذا بر اساس نماز و توحيد، بيعت صورت گرفت. جاذبه چنين اقدامي را نبايد از نظر دور داشت، چرا که اين افراد وقتي به يثرب بازگشتند به سراغ کساني که آمادگي پذيرش اسلام را داشتند رفتند به طوري که اسلام در آنجا گسترش يافت و حامياني براي رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ پيدا شدند که جايگزين حمايت هاي حضرت ابوطالب و خديجه شدند و اسلام را از خطر کفار رهانيدند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ فروغ ابديت، جعفر سبحاني.
2ـ تاريخ سياسي اسلام، ج1، رسول جعفريان.
3ـ زندگاني حضرت محمد ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ رسولي محلاتي.
پی نوشتها:
[1]. ابن هشام، عبدالملک، سيرة النبويه، بيروت، دارالمعرفه، بي تا، ج1، ص429.
[2]. طبرسي، محمد بن جرير، تاريخ طبري، بيروت، دارالتراث، 1387ق، ج2، ص356.
[3]. ابن سعد، محمد، طبقات الکبري، بيروت، دارالکتب العلميه، 1410ق، ج1، ص171.
[4]. ابن سعد، همان، ج1، ص171.
[5]. سمهودي، علي بن احمد، وفاء الوفاء باخبار المصطفي، بيروت، داراحياء التراث، 1404ق، ج1، ص224.
منبع: اندیشه قم
.jpg "حجاب مقدم است یا اقتصاد مردم؟")
