پرسش :
در بعضى از جراحتها که شتر به عنوان دیه تعیین شده (مانند شجاج1) گاهى دیه به پانزده شتر مىرسد و این زیادتر از اصل دیه نفس است که جانى در دیات انتخاب مىنماید همانند ده هزار درهم، لطفا در این زمینه به سؤالات زیر پاسخ فرمایید: 1- آیا شتر موضوعیت دارد یا نسبت به دیه است؟ یعنى یک صدم دیه در جایى که شتر دیه است، که صاحب جواهر هم بر این عقیده مىباشد؟ 2- در جایى که جرح و نقص عضو عمدا انجام گرفته و قابل قصاص نمىباشد، آیا مىشود براى مرتکب مجازات تعزیرى قائل شد؟ یا مجازات فقط دیه است، و جنبه ضمان و حقوقى و ضرر و زیان دارد، که لازمه طبع دیه است؟ (و در روایات هم ظاهرا نصّ بر جزا بودن آن نمىباشد تنها استدلال به سکوت ائمّه علیهم السّلام شده است) یا «دیه» ضمان و جزا هر دو است؟ توضیحا اینکه اگر مجازات فقط به دیه باشد باعث تجرّى بر جرم خواهد شد و آمار جرائم را بالا خواهد برد. 3- اگر قتل عمد مردّد باشد، بین دو نفر یا زیادتر، آیا مىتوان قاتل را به قرعه معین نمود (معروف است که نظر مبارک چنین است) یا نمىتوان؟ و بر فرض دوّم، وظیفه چه مىباشد؟ آیا به پرداخت دیه اکتفاء باید کرد (که طبعا قتلى انجام گرفته و کسى هم مجازات نشده) و یا راه دیگرى دارد؟ توضیحا اگر به دیه اکتفاء شود امکان زیاد شدن قتل عمدى و سوء استفاده وجود دارد؟
پاسخ :
1- شتر موضوعیت ندارد، و بالنسبة از دیه نفس حساب مىشود، هر چند در صورت امکان احتیاط در مصالحه است.
2- زائد بر دیه چیزى ثابت نیست.
3- در فرض مزبور بهتر است روى دیه تفاهم کنند، و آن را نیز با قرعه تعیین نمایند، و این موافق با احتیاط است.
پینوشت:
1. «شجاج» -به کسر شين- جمع شجّه -به فتح شين- مىباشد، شجّه جراحتى است که اختصاص به سر دارد.
منبع: استفتائات امام خمینی(ره)، ج3، ص467
1- شتر موضوعیت ندارد، و بالنسبة از دیه نفس حساب مىشود، هر چند در صورت امکان احتیاط در مصالحه است.
2- زائد بر دیه چیزى ثابت نیست.
3- در فرض مزبور بهتر است روى دیه تفاهم کنند، و آن را نیز با قرعه تعیین نمایند، و این موافق با احتیاط است.
پینوشت:
1. «شجاج» -به کسر شين- جمع شجّه -به فتح شين- مىباشد، شجّه جراحتى است که اختصاص به سر دارد.
منبع: استفتائات امام خمینی(ره)، ج3، ص467