شأن نزول آیات (59 ـ 61) سوره «احزاب»

پاسخ اجمالی:
آیه اول بعد از آنکه برخی از جوانان مدینه برای زنان مزاحمت  ایجاد می کردند نازل شد و به زنان دستور حجاب کامل را داد.  و آیات بعد درباره گروهى از منافقین نازل شد که شایعاتی پیرامون کشته شدن یا اسیر شدن پیامبر منتشر مى ساختند.

پاسخ تفصیلی:
در آیات (59 ـ 61) سوره «احزاب» می خوانیم: «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لاَِزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنى أَنْ یُعْرَفْنَ فَلایُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللّهُ غَفُوراً رَحِیماً * لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْمُرْجِفُونَ فِی الْمَدِینَةِ لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَّ لایُجاوِرُونَکَ فِیها إِلاّ قَلِیلاً * مَلْعُونِینَ أَیْنَما ثُقِفُوا أُخِذُوا وَ قُتِّلُوا تَقْتِیلاً»؛
(اى پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: «جلباب های [= روسرى هاى بلند] خود را بر خویش فرو افکنند، این کار براى این که شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است؛ و [اگر تاکنون خطا و کوتاهى از آنها سر زده توبه کنند] خداوند همواره آمرزنده و رحیم است». * اگر منافقان و بیماردلان، و آنها که اخبار دروغ و شایعات بى اساس در مدینه پخش مى کنند، دست از کار خود بر ندارند، تو را بر ضد آنان مى شورانیم، سپس جز مدت کوتاهى نمى توانند در کنار تو در این شهر بمانند! * و از همه جا طرد مى شوند، و هر جا یافته شوند گرفته خواهند شد و به سختى به قتل خواهند رسید).

شأن نزول:
در «تفسیر على بن ابراهیم» در شأن نزول آیه نخست، چنین آمده است: آن ایام زنان مسلمان به مسجد مى رفتند و پشت سر پیامبر(صلى الله علیه وآله) نماز مى گذاردند، هنگام شب، موقعى که براى نماز مغرب و عشا مى رفتند، بعضى از جوانان هرزه و اوباش، بر سر راه آنها مى نشستند و با مزاح و سخنان ناروا آنها را آزار مى دادند، و مزاحم آنان مى شدند، آیه فوق نازل شد و به آنها دستور داد، حجاب خود را به طور کامل رعایت کنند تا به خوبى شناخته شوند، و کسى بهانه مزاحمت پیدا نکند.(1)

در همان کتاب، در شأن نزول آیه دوم، چنین مى خوانیم: گروهى از منافقین در «مدینه» بودند و انواع شایعات را پیرامون پیامبر(صلى الله علیه وآله) به هنگامى که به بعضى از غزوات مى رفت، در میان مردم منتشر مى ساختند.
گاه، مى گفتند: پیامبر کشته شده.
و گاه، مى گفتند: اسیر شده. مسلمانانى که توانائى جنگ را نداشتند و در «مدینه» مانده بودند، سخت ناراحت مى شدند، شکایت نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) آوردند، این آیه نازل شد، و سخت این شایعه پراکنان را تهدید کرد.(2)

پی نوشت:
(1). «نور الثقلین»، ج 4، ص 307؛ «بحار الانوار»، ج 22، ص 190، و ج 101، ص 33؛ «تفسیر على بن ابراهیم قمى»، ج 2، ص 196 (دار الکتاب قم).
(2). «نور الثقلین»، ج 4، ص 307؛ «تفسیر على بن ابراهیم قمى»، ج 2، ص 196؛ «المیزان»، ج 16، ص 344.

منبع: شان نزول آیات قرآن(برگرفته از تفسیر نمونه)، محمد جعفر امامی، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، چاپ اول ، ص 374.

پرسش های مرتبط با حجاب: