پیشینه زیارت و تاریخچه آن

زیارت رسمی است دیرینه و متداول میان اقوام مختلف و در همه ادیان و مذاهب وجود داشته و دارد. فقط شکل آن و اماکن و اشخاص فرق می‌کند. اگرچه زیارت در اسلام با آنچه در بوداییان، زرتشتیان و مسیحیان می‌گذرد از نظر محتوایی و روش تفاوت‌های بنیادین دارد لکن چون برانگیخته از فطرت آدمی است و به انگیزه‌ای درونی انجام می‌گیرد، گستره‌ای به وسعت تمام اقوام و ادیان دارد.

در بررسی اجمالی تاریخ زیارت از هزارسال پیش از میلاد حضرت مسیح به زیارتگاه‌ها و اماکن مقدسی بر می‌خوریم که اقوام آشور و بابل در شهرهای «اور، سوسا، نی‌پور، آنسا» داشتند.

زیارت در مذهب هندو از قدمتی تاریخی برخوردار است و برای آن آدابی همچون شستشوی بدن قبل از زیارت و عطرآگین کردن خود و پوشش برای زنان و… مقرر است. بزرگ‌ترین معابد و زیارتگاه‌های هندوها در شهر بنارس میلیون‌ها زائر را به سوی خود جلب می‌کند. در شهر (امریت سر) که معبد طلائی معروف در آن وجود دارد تشریفات زیارت دیدنی است.

با این‌که گسترش و عمومیت زیارت و زیارتگاه‌های قدیمی در کشورهای آسیایی مانند چین، تبت، سیلان، هند، برمه، کره و ایران و … حکایت از عمق و ریشه‌دار بودن این سنّت در مشرق زمین می‌کند، اما باید دانست اختصاص به نژاد و یا سرزمینی خاص ندارد. زیرا یکی از آداب مهم مذهب در مسیحیت هم، زیارت اماکن مقدسه می‌باشد.
 
اولین زیارتگاه مسیحیان فلسطین بود و در شهرهای اروپا قبرهای قدیسین به صورت زیارتگاه مطرح است.

در قرون وسطی کاروان‌های عظیمی از قلب اروپا برای زیارت بیت‌المقدس به راه می‌افتادند و به شدائد و مشکلات زیادی طی طریق می‌کردند تا خود را به اورشلیم برسانند.

رُم نیز بعد از بیت‌المقدس بزرگ‌ترین زیارتگاه‌ها را در خود جای داده و زائران با نذر و نیاز و دعا به آنجا می‌روند.

زیارت در بین اهل‌سنّت نیز رواج دارد و فقهای مذاهب اربعه اهل‌سنّت زیارت قبر نبی معظم اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) را از افضل مستحبّات می‌دانند.​​​​​​​

منبع: آداب و احکام زیارت، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، گروه اخلاق و عرفان دفتر نشر معارف، 1394.