نحوه برخورد با نوجوان پرخاشگر
پرسش :
من فرزند ۱۴ ساله‌ای دارم که خیلی به اطرافیان خود پرخاش می‌کند و گاهی نیز وسایل خانه را می‌شکند. ما با او صحبت می‌کنیم و او را راهنمایی می‌کنیم؛ اما او توجه نمی‌کند. رفتار او با مادرش خوب است؛ حتی گاهی اوقات مادرش به من می‌گوید: به او سختگیری نکن! لطفاً من را راهنمایی بفرمایید.
پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):
بچّه‌ها در دوره‌ی نوجوانی آستانه‌ی تحمّلشان به دلیل تغییرات هورمونی پایین است؛ لذا سریع عصبانی می‌شوند و پرخاش می‌کنند.
برخورد اطرفیان با نوجوانان
عوامل محیطی از جمله رفتار اطرافیان خیلی می‌تواند در پرخاشگری بچّه‌ها موثر واقع شود؛ لذا برخورد اطرافیاننباید پرتنش باشد؛ یعنی نباید با آن‌ها تندی کنند یا آن‌ها را بد خطاب کنند؛ زیرا این رفتارها آستانه‌ی تحمّل فرزند را پایین می آورد و منجر به رفتارهای پرخاشگرانه می‌شود.
گاهی اوقات نوجوان احساس می‌کنند که والدین و معلّم‌ها بین آن‌ها و دیگران تبعیض قائل می‌شوند؛ یا احساس می‌کنند که پدر و مادر آن‌طور که باید و شاید به آن‌ها توجّه نمی‌کنند، همین افکار او را به سمت پرخاشگری سوق می‌دهد.
پدر و نقش مکمل او در تربیت
توصیه‌ی ما به این پدر بزرگوار این است که مسائل تربیتی را به مادر واگذار کند و خود در عرصه‌ی تربیت نقش مکمل را ایفاء کند. به عنوان مثال اگر مادر می‌گوید که نوجوان در ایّام امتحانات نیم ساعت تلویزیون ببیند، پدر از آن طرف به بچّه فشار نیاورد که بلند شو و درس خود را بخوان؛ زیرا ممکن است نوجوان مقاومت کند و حرف هیچ کدام را گوش نکند. پدر باید در اینجا با مادر هماهنگ باشد و تربیت را به عهده‌ی مادر واگذار کند.
امّا یک موقع مادر صلاح می‌داند که پدر نیز وارد عرصه‌ی تربیتی شود و به فرزند تذکر بدهد؛ در اینجا چون پدر نقش مکمل را دارد باید به نوجوان تذکر دهد؛ البته باید توجّه داشت که تذکّر همراه با سرزنش نباشد، زیرا ممکن است نوجوان موضع بگیرد.
روش درست نصیحت کردن
در اینجا خوب است که چند نکته درباره ی نصیحت کردن عرض کنیم. نصیحت شیوه‌هایی دارد که از جمله‌ی آن این است که در موقع نصیحت کردن نقاط مثبت طرف مقابل را ببینیم؛ مثلاً به پسر خود بگوییم: “من از تو راضی هستم و بخاطر خرید نان از تو تشکر می‌کنم؛ ولی الآن موقع امتحانات است و وقت تلویزیون دیدن نیست”. ما با این تعبیر، هم به او نصیحت کردیم و از او تشکر کرده‌ایم.
الگو دهی نامناسب
اگر در برخورد با بچّه‌هایی که نوعاً عصبانی و خشمگین هستند؛ خود پدر و مادر به شکل عصبانی برخورد کنند، فرزندان از آن‌ها الگو برداری می‌کنند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند: "مهر خداوندی از آن بنده‌ای باد که فرزند خود را با نیکی کردن به وی و دم‌سازی به او و آموزش و ادب کردن وی در نیکو شدنش یاری دهد."
پرسش های مرتبط:
بچّه‌ها در دوره‌ی نوجوانی آستانه‌ی تحمّلشان به دلیل تغییرات هورمونی پایین است؛ لذا سریع عصبانی می‌شوند و پرخاش می‌کنند.
برخورد اطرفیان با نوجوانان
عوامل محیطی از جمله رفتار اطرافیان خیلی می‌تواند در پرخاشگری بچّه‌ها موثر واقع شود؛ لذا برخورد اطرافیاننباید پرتنش باشد؛ یعنی نباید با آن‌ها تندی کنند یا آن‌ها را بد خطاب کنند؛ زیرا این رفتارها آستانه‌ی تحمّل فرزند را پایین می آورد و منجر به رفتارهای پرخاشگرانه می‌شود.
گاهی اوقات نوجوان احساس می‌کنند که والدین و معلّم‌ها بین آن‌ها و دیگران تبعیض قائل می‌شوند؛ یا احساس می‌کنند که پدر و مادر آن‌طور که باید و شاید به آن‌ها توجّه نمی‌کنند، همین افکار او را به سمت پرخاشگری سوق می‌دهد.
پدر و نقش مکمل او در تربیت
توصیه‌ی ما به این پدر بزرگوار این است که مسائل تربیتی را به مادر واگذار کند و خود در عرصه‌ی تربیت نقش مکمل را ایفاء کند. به عنوان مثال اگر مادر می‌گوید که نوجوان در ایّام امتحانات نیم ساعت تلویزیون ببیند، پدر از آن طرف به بچّه فشار نیاورد که بلند شو و درس خود را بخوان؛ زیرا ممکن است نوجوان مقاومت کند و حرف هیچ کدام را گوش نکند. پدر باید در اینجا با مادر هماهنگ باشد و تربیت را به عهده‌ی مادر واگذار کند.
امّا یک موقع مادر صلاح می‌داند که پدر نیز وارد عرصه‌ی تربیتی شود و به فرزند تذکر بدهد؛ در اینجا چون پدر نقش مکمل را دارد باید به نوجوان تذکر دهد؛ البته باید توجّه داشت که تذکّر همراه با سرزنش نباشد، زیرا ممکن است نوجوان موضع بگیرد.
روش درست نصیحت کردن
در اینجا خوب است که چند نکته درباره ی نصیحت کردن عرض کنیم. نصیحت شیوه‌هایی دارد که از جمله‌ی آن این است که در موقع نصیحت کردن نقاط مثبت طرف مقابل را ببینیم؛ مثلاً به پسر خود بگوییم: “من از تو راضی هستم و بخاطر خرید نان از تو تشکر می‌کنم؛ ولی الآن موقع امتحانات است و وقت تلویزیون دیدن نیست”. ما با این تعبیر، هم به او نصیحت کردیم و از او تشکر کرده‌ایم.
الگو دهی نامناسب
اگر در برخورد با بچّه‌هایی که نوعاً عصبانی و خشمگین هستند؛ خود پدر و مادر به شکل عصبانی برخورد کنند، فرزندان از آن‌ها الگو برداری می‌کنند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند: "مهر خداوندی از آن بنده‌ای باد که فرزند خود را با نیکی کردن به وی و دم‌سازی به او و آموزش و ادب کردن وی در نیکو شدنش یاری دهد."
پرسش های مرتبط:
