اثر رضایت باطنی در سقوط ضمان از متصرف در ملک غیر

پرسش :

با عنایت به عدم ضمان شخصی که در ملک دیگری و با اذن او چاهی حفر کرده است بفرمایید؛ آیا این حکم در موارد ذیل نیز جاری است: 1. در صورتی که هنگام حفر چاه، مالک رضایت باطنی به آن داشته باشد، هرچند آن را اظهار نکند؟ 2. در صورتی که بعد از حفر چاه، مالک به آن رضایت پیدا کند ولی با این وجود آن را اظهار نکند؟

پاسخ :
آیت الله العظمی محمد تقی بهجت (ره)
«اظهر سقوط ضمان است از حافر اگر ملحوق به رضای مالک در بقاء شد قبل از وقوع عابر در آن، و این که به منزله حفر مالک می‌شود. 1384/02/27»
 
آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی (ره)
«چنانچه به واسطه حفر چاه در ملک غیر بدون اذن مالک جنایتی بر کسی وارد شد حفر کننده چاه ضامن است و مجرّد رضایت باطنی مالک که اذن نداده اثری ندارد والله العالم. 1383/10/27»
 
آیت الله العظمی سید علی سیستانی
«در صورت اول ضامن نیست ولی در صورت دوم اگر ضرری بر ملک مالک بزند ضامن است مگر مالک او را ابراء کند. 1383/10/15»
 
آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی
«1. مجرد رضای باطنی مالک حقی را برای چاه‌کن ایجاد نمی‌کند والله العالم.
2. حکم این مسأله عین حکم مسأله قبل است. 1383/10/15»
 
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«1 و 2. تفاوتی نمی‌کند. همیشه موفق باشید. 1383/10/06»
 
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
«باید توجه داشت که ضمان حافر تفصیلاتی دارد و رضایت باطنی بدون اظهار، مصداق اجازه و اذن نیست و غالب احکام آنها را ندارد. 1383/10/03»
 
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه