حکم روزه فرد بیهوش

پرسش :

حکم روزه فرد بیهوش چیست؟

پاسخ :
الف. کل روز بیهوش است:(1)
اگر فرد بیهوش(2) شود و عارضۀ مذکور موجب اخلال به نیت معتبر در روزه گردد، روزه بر او واجب نیست. به عنوان مثال، فردی که قبل از اذان صبح نیت روزه نداشته است، سپس بیهوش شده است و بعد از اذان مغرب به هوش آمده است، روزۀ آن روز بر وی واجب نبوده و بعداً نیز لازم نیست قضای آن را انجام دهد؛ چه قبل از بیهوش شدن نیت روزه گرفتن داشته باشد و چه نداشته باشد (حضرت امام و مقام معظم رهبری و آیات عظام خویی، گلپایگانی، فاضل و سیستانی).

ب. قسمتی از روز بیهوش است:(3)
1. پیش از اذان صبح نیت روزه نکرده و بیهوش شده:

روزه اش صحیح نیست و قضا هم ندارد (حضرت امام و آیات عظام خویی، فاضل و سیستانی).

اگر قبل از ظهر به هوش بیاید، بنا بر احتیاط واجب، روزۀ آن روز را تمام کند و اگر تمام نکرد، قضای آن را به جا آورد (آیت الله گلپایگانی).

2. پیش از اذان صبح نیت روزه داشته و بعد از آن بیهوش شده:
بنا بر احتیاط واجب، روزۀ آن روز را تمام کند و اگر تمام نکرد، قضای آن را به جا آورد (حضرت امام و آیات عظام سیستانی، خویی، زنجانی، گلپایگانی، صافی، نوری و تبریزی).

روزۀ آن روز باطل است (آیت الله اراکی).

احتیاط واجب، آن روز را تمام کند و سپس قضا نماید (آیات عظام وحید، مکارم، بهجت: به شرطی که قبل از ظهر به هوش آید).

پی‌نوشت‌ها:
1- عروة الوثقی، فصل فی احکام القضاء، قبل از مسئلۀ 1؛ استفتای کتبی خصوصی از مقام معظم رهبری.
2- قدر متیقن از مسئلۀ مذکور، بیهوشی غیراختیاری و قهری است و دربارۀ بیهوشی که مقدمات آن اختیاری است، مسئله اختلافی است. برخی از فقها مثل مقام معظم رهبری ومرحوم فاضل می فرمایند: «حکم قهری را دارد؛ بنابراین قضا لازم ندارد» و برخی مثل آیت الله سیستانی قائل اند: «بنابر احتیاط واجب، حکم قهری را ندارد و قضا احتیاطاً لازم است» وبرخی مثل آیت الله صافی قائل اند: «حکم قهری را ندارد؛ بنابراین قضا واجب است» (استفتای خصوصی کتبی از مراجع).
3- توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ 1558؛ وحید، توضیح المسائل، مسئلۀ 1566؛ عروة الوثقی، شرائط وجوب الصوم الثالث؛ عروة الوثقی، شرائط صحة الصوم الثانی؛ عروة الوثقی، فصل فی احکام القضاء قبل از مسئلۀ 1.

منبع: احکام روزه، اداره پاسخگویی به سوالات دینی آستان قدس رضوی، انتشارات قدس رضوی، 1393.