علت خسارت کم زلزله بزرگ سیستان

پرسش :

چرا زلزله بزرگ سیستان (سراوان) بابزرگای 7/7 خسارت زیادی به جانگذاشت؟

پاسخ :

پاسخ از آقای دکتر محمود حسینی:

پارامترهای مختلفی از زلزله بر روی پاسخ سازه‌ها به زلزله و همچنین میزان خرابی ایجاد شده مؤثر هستند. همواره تلاش شده است اندازه‌ی زلزله‌ها به وسیله‌ی معیارهای مختلفی بیان شود.

یکی از متداول‌ترین پارامترها، بزرگای زلزله می‌باشد. به طور معمول زلزله‌هایی با بزرگای بیشتر، خسارت‌هایی بیشتری نیز به همراه داشته‌اند، ولی همیشه این­‌گونه نیست؛ زیرا علاوه بر پارامتر بزرگا، پارامترهای دیگری همچون ژرفای زلزله نیز بر روی قدرت تخریبی زلزله مؤثر است.

ژرفای زلزله، نزدیک‌ترین فاصله‌ی کانون زلزله (مکانی که انرژی سنگ‌ها آزاد شده است) تا سطح زمین می‌باشد. علایم برای توصیف موقعیت کانون و مرکز زلزله و فاصله ساختگاهی زمین‌لرزه‌هایی که در ژرفای کمتر از ۶۰ کیلومترروی می‌دهد را کم‌ ژرفا و زلزله‌هایی را که درعمق ۶۰ تا ۳۰۰ کیلومتر رخ می‌دهند را میان‌ژرفا می‌گویند.

در شرایط یکسان از لحاظ بزرگی زمین لرزه‌های کم ژرفا نسبت به زمین لرزه‌های میان ژرفا قدرت تخریبی بیشتری دارند و اکثر زلزله‌های مخرب کم ژرفا هستند؛ زیرا هر چه ژرفای زلزله بیشتر باشد؛ استهلاک امواج زلزله نیز بیش­تر خواهد شد و امواج تا زمان رسیدن به سطح زمین، میرا شده و از انرژی آن‌ها کاسته می‌شود.

زلزله سراوان با بزرگای 7/7 که بزرگ‌ترین زلزله‌ی ایران در طی 56 سال اخیر بوده، دارای ژرفای 82 کیلومتر بوده است. به علاوه شدت زلزله، که عامل اصلی تخریب ساخت و سازهاست، با زیاد شدن فاصله ساختگاه از کانون و مرکز زلزله کاهش می یابد. 

منبع: پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله