آثار کینه و انتقام از بنی هاشم در سخنان معاویه

پرسش :

آیا معاویه کینه ای نسبت به بنی هاشم در دل داشت؟

پاسخ :
هر چند از اعمال و رفتار معاویه در زمان سلطه بر کشور اسلامى مى توان به خوبى دشمنى او را با اسلام، قرآن و رسول گرامى اسلام (صلّى الله علیه و آله) استنباط کرد؛(1) ولى تاریخ نیز سخنانى را از وى ثبت کرده است، که به صراحت از دشمنى او با رسول خدا (صلّى الله علیه و آله) و تلاش او براى محو نام آن حضرت حکایت دارد.

مورّخ معروف «مسعودى» مى نویسد:
از «مطرف بن مغیره» فرزند «مغیرة بن شعبه» (یار مورد اعتماد معاویه) نقل شده است که من با پدرم «مغیره» به شام آمدیم و پدرم هر روز نزد معاویه مى رفت و با او سخن مى گفت و بر مى گشت و از عقل و هوش او تعریف مى کرد. شبى از نزد معاویه برگشت، ولى بسیار اندوهگین بود، به گونه اى که از خوردن شام خوددارى کرد. من تصوّر کردم مشکلى درباره خانواده ما پیدا شده است. پرسیدم: چرا امشب این همه ناراحتى؟ گفت: من امشب از نزد خبیث ترین مردم بر مى گردم. گفتم: چرا؟ گفت: براى این که با معاویه خلوت کرده بودم، به او گفتم: مقام تو بالا گرفته، اگر عدالت را پیشه سازى و دست به کار خیر بزنى بسیار بجاست. مخصوصاً به خویشاوندانت از بنى هاشم نیکى کن و صله رحم بجا آور، آنان امروز خطرى براى تو ندارند.

ناگهان (او منقلب و عصبانى شد و) گفت: ابوبکر به خلافت رسید و آنچه باید انجام بدهد، انجام داد؛ امّا هنگامى که از دنیا رفت، نام او هم فراموش شد؛ فقط گاهى مى گویند: ابوبکر! سپس عمر به خلافت رسید و ده سال زحمت کشید! او نیز هنگامى که از دنیا رفت، نامش هم از میان رفت؛ فقط گاهى مى گویند: عمر! بعد از آنها برادرمان عثمان به خلافت رسید و کارهاى زیادى انجام داد! ولى هنگامى که از دنیا رفت، نام او هم از میان رفت؛ ولى اخوهاشم (اشاره به رسول اکرم (صلّى الله علیه و آله) است) هر روز پنج مرتبه، نام او را (بر مأذنه ها) فریاد مى زنند و مى گویند: «أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ» با این حال، چه عمل و نامى از ما باقى مى ماند، اى بى مادر! سپس گفت: «وَاللهِ إِلاَّ دَفْناً دَفْناً»؛ (به خدا سوگند! چاره اى نیست جز این که این نام را براى همیشه دفن کنم!!).(2)

این ماجرا به خوبى از برنامه هاى معاویه و کینه او از اسلام و رسول گرامى اسلام (صلّى الله علیه و آله) حکایت دارد. از این رو، وى هرگز از دشمنى با خاندان رسول خدا (صلّى الله علیه و آله) و یاران اهل بیت (علیهم السلام) دست نکشید و جنایات بى شمارى را در حقّ آنان مرتکب شده که نمونه هاى روشن آن رواج سبّ و لعن على و فرزندانش، به شهادت رساندن امام حسن(علیه السلام) و حجر بن عدى و یاران حجر و بسیارى دیگر است.

پی نوشت:
(1). رجوع کنید به: پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) (شرح نهج البلاغه)، ج 3، ص 250 - 253 و ج 4، ص 238-240.
(2). مروج الذهب، ج 3، ص 454 و شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 5، ص 129.

منبع: عاشورا ریشه ‏ها، انگیزه ‏ها، رویدادها، پیامدها، سعید داودی و مهدی رستم نژاد، انتشارات امام على بن ابى طالب علیه السلام‏، قم‏، 1388.