افتخار امام صادق علیه السلام بر متولد شدنش از ابوبکر!
پرسش :
آیا امام صادق (علیه السلام) بر اینکه نسبش به ابو بکر می رسید افتخار می کرد؟!
پاسخ :
اهل سنت برای فضیلت دادن به ابوبکر و سرپوش گذاشتن بر آنچه وی نسبت اهل بیت(علیهم السلام) انجام داد،(1) این شبهه را مطرح می کنند که امام صادق(علیه السلام)، فرمود: «ان ابا بکر ولدنی مرتین»؛(2) (من از ابوبکر دو بار متولد شدم). و به این افتخار می کرد؛ چرا که مادر امام صادق هم از طرف پدرش و هم از طرف مادر خود، نسبش به ابوبکر می رسد؛ زیرا که مادر امام صادق(علیه السلام) ام فروه بوده و ام فروه دختر قاسم و قاسم پسر محمد و محمد پسر ابوبکر است. و همچنین مادر ام فروه اسماء دختر عبدالرحمن و عبدالرحمن هم پسر ابوبکر بوده است.
در پاسخ به این شبهه باید گفت:
اولا: گر چه نسب امام از طرف مادر به ابوبکر بر می گردد؛ ولی این روایت را که امام صادق(علیه السلام) بر آن افتخار می کرد، هیچیک از علمای شیعه صحیح ندانسته اند و تنها مرحوم ابو الفتح اربلی در کتاب کشف الغمه آن را از یک عالم سنی نقل کرده که باز مرحوم تستری آن را کذب دانسته است.(3)
ثانیا: حافظ عبد العزیز جنابذی که گفته: قال ابو عبدالله جعفر بن محمد: «لقد ولدنی ابوبکر مرتین»؛ (ابوبکر دو بار مرا به دنیا آورده).(4) متوفای 611 است و امام صادق (علیه السلام) در سال 148 هجری به شهادت رسیده است. چطور به صورت مستقیم این حرف را به امام نسبت می دهد در حالی که بین او و امام 463 سال فاصله وجود دارد. لذا روایت مرسله می شود و روایت مرسل ارزشی برای استدلال ندارد.(5)
ثالثا: در اینکه ام فروه مادر امام صادق(علیه السلام) بوده و از زنان پاکدامن و باعظمت و عفیف و نوه محمد بن ابی بکر بوده است، و اینکه خود محمد نیز از شیعیان مخلص علی(علیه السلام) بوده هیچ شکی نیست؛ ولی این تنها از جهت بیان نسب فامیلی است و هیچ فضلیتی را برای ابوبکر ثابت نمی کند.
رابعا: این روایت هم از نظر شیعیان بی ارزش است و همچنین بر طبق قواعد رجالی اهل سنت نیز بی اعتبار شناخته شده است.(6) چرا که در سلسله سند این روایت چندین راوی مجهول از قبیل: أبو البرکات ،عبد الصمد بن علی، احمد بن محمد بن إسماعیل الآدمی و حفص بن غیاث وجود دارد که علمای اهل سنت آنان را مجهول دانسته اند.(7)
در نتیجه: چگونه می توان پذیرفت امام صادق(علیه السلام) به کسی که مادرش صدیقه طاهره را غضبناک کرده و همچنین جدش امیرالمومنین علی(علیه السلام) او را خائن و دروغگو می دانسته است، افتخار کرده است.
پی‌نوشت‌ها:
(1). بعضی از ظلمهایی که ابوبکر به آن اعتراف کرد این است که آخر عمرش گفت: ما خشم فاطمه را فراهم کردیم، خانه علی و فاطمه را گشودیم و.... (تاریخ الطبری، ترجمه: ج 4، ص1572؛ تاریخ یعقوبى، ترجمه، ج 2، ص17).
(2). الملل و النحل، ج 1، ص 194.
(3). کشف الغمة: ج2، ص 374؛ الصوارم المهرقة، نور الله التستری، ص 241 و 242.
(4). الملل و النحل، ج 1، ص 194.
(5). شذرات الذهب، ج 5، ص 46.
(6). تهذیب الکمال، المزی، ج 5، ص 81-82.
(7). خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج11، ص 46؛ ذهبی، تاریخ اسلام، ج 44، ص 287 و صفدی در الوافی بالوفیات، ج 13، ص 286؛ مستدرکات علم الرجال، ج4، ص445، شماره 7909.
اهل سنت برای فضیلت دادن به ابوبکر و سرپوش گذاشتن بر آنچه وی نسبت اهل بیت(علیهم السلام) انجام داد،(1) این شبهه را مطرح می کنند که امام صادق(علیه السلام)، فرمود: «ان ابا بکر ولدنی مرتین»؛(2) (من از ابوبکر دو بار متولد شدم). و به این افتخار می کرد؛ چرا که مادر امام صادق هم از طرف پدرش و هم از طرف مادر خود، نسبش به ابوبکر می رسد؛ زیرا که مادر امام صادق(علیه السلام) ام فروه بوده و ام فروه دختر قاسم و قاسم پسر محمد و محمد پسر ابوبکر است. و همچنین مادر ام فروه اسماء دختر عبدالرحمن و عبدالرحمن هم پسر ابوبکر بوده است.
در پاسخ به این شبهه باید گفت:
اولا: گر چه نسب امام از طرف مادر به ابوبکر بر می گردد؛ ولی این روایت را که امام صادق(علیه السلام) بر آن افتخار می کرد، هیچیک از علمای شیعه صحیح ندانسته اند و تنها مرحوم ابو الفتح اربلی در کتاب کشف الغمه آن را از یک عالم سنی نقل کرده که باز مرحوم تستری آن را کذب دانسته است.(3)
ثانیا: حافظ عبد العزیز جنابذی که گفته: قال ابو عبدالله جعفر بن محمد: «لقد ولدنی ابوبکر مرتین»؛ (ابوبکر دو بار مرا به دنیا آورده).(4) متوفای 611 است و امام صادق (علیه السلام) در سال 148 هجری به شهادت رسیده است. چطور به صورت مستقیم این حرف را به امام نسبت می دهد در حالی که بین او و امام 463 سال فاصله وجود دارد. لذا روایت مرسله می شود و روایت مرسل ارزشی برای استدلال ندارد.(5)
ثالثا: در اینکه ام فروه مادر امام صادق(علیه السلام) بوده و از زنان پاکدامن و باعظمت و عفیف و نوه محمد بن ابی بکر بوده است، و اینکه خود محمد نیز از شیعیان مخلص علی(علیه السلام) بوده هیچ شکی نیست؛ ولی این تنها از جهت بیان نسب فامیلی است و هیچ فضلیتی را برای ابوبکر ثابت نمی کند.
رابعا: این روایت هم از نظر شیعیان بی ارزش است و همچنین بر طبق قواعد رجالی اهل سنت نیز بی اعتبار شناخته شده است.(6) چرا که در سلسله سند این روایت چندین راوی مجهول از قبیل: أبو البرکات ،عبد الصمد بن علی، احمد بن محمد بن إسماعیل الآدمی و حفص بن غیاث وجود دارد که علمای اهل سنت آنان را مجهول دانسته اند.(7)
در نتیجه: چگونه می توان پذیرفت امام صادق(علیه السلام) به کسی که مادرش صدیقه طاهره را غضبناک کرده و همچنین جدش امیرالمومنین علی(علیه السلام) او را خائن و دروغگو می دانسته است، افتخار کرده است.
پی‌نوشت‌ها:
(1). بعضی از ظلمهایی که ابوبکر به آن اعتراف کرد این است که آخر عمرش گفت: ما خشم فاطمه را فراهم کردیم، خانه علی و فاطمه را گشودیم و.... (تاریخ الطبری، ترجمه: ج 4، ص1572؛ تاریخ یعقوبى، ترجمه، ج 2، ص17).
(2). الملل و النحل، ج 1، ص 194.
(3). کشف الغمة: ج2، ص 374؛ الصوارم المهرقة، نور الله التستری، ص 241 و 242.
(4). الملل و النحل، ج 1، ص 194.
(5). شذرات الذهب، ج 5، ص 46.
(6). تهذیب الکمال، المزی، ج 5، ص 81-82.
(7). خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج11، ص 46؛ ذهبی، تاریخ اسلام، ج 44، ص 287 و صفدی در الوافی بالوفیات، ج 13، ص 286؛ مستدرکات علم الرجال، ج4، ص445، شماره 7909.
