مشکلات و سختی ها، عامل بروز فطرت

پرسش :

چگونه آیات قرآن از مشکلات و سختى ها به عنوان وسیله بروز فطرت سخن مى گوید؟

پاسخ :
قرآن مجید در آیات فراوانى از مشکلات و سختى ها به عنوان یک وسیله ظهور و بروز فطرت انسانى، سخن مى گوید: در یک جا مى گوید: «وَ مابکُم مِنْ نِعْمَة فَمِنَ الله ثُمَّ إذَا مَسَّکُمُ الضُّرُّ فَإلَیْهِ تَجئرونَ * ثُمَّ إذا کَشَفَ الضُّرَّ عَنْکُمْ إذا فریقٌ مِنْکُم بِرَّبِهِمْ یُشْرِکُونَ»؛ (آنچه از نعمت ها دارید از خدا است، و چون بلائى به شما رسد به درگاه او فریاد مى کشید * اما هنگامى که بلا را از شما برطرف مى کند باز گروهى از شما مشرک مى شوند). (1)

در سوره «یونس» همین معنى به صورت دیگرى مطرح شده: «وَ إذا مَسَّ الإنسانَ الضُّرُّ دَعانا لِجَنبِهِ أو قاعِداً أوْ قائماً فَلَمّا کَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ کَأن لَم یَدْعُنا إلى ضُرٍّ مَسَّهُ»؛ (هنگامى که رنج و بلائى به انسان رسد در همان لحظه ما را مى خواند، خفته، یا نشسته، یا ایستاده اما هنگامى که رنج او را برطرف ساختیم آن چنان در غفلت فرو مى رود، که گوئى هرگز ما را براى حل مشکلش نخوانده است). (2)

در آیات 65 و 66 سوره «عنکبوت» نیز آمده که گروه مشرکان در حال آسودگى خاطر به سراغ بت ها مى روند، ولى هنگامى که به سفر دریا مى شتابند و طوفان ها و گرداب ها و بادهاى مخالف آنها را احاطه مى کنند، و کشتیشان همچون یک پر کاه روى امواج به هر سو پرتاب مى شود، و دست آنان از همه چیز، بریده و کوتاه مى گردد، نور توحید در قلبشان درخشیدن مى گیرد، تمام معبودهاى ساختگى به کنار مى روند، و خلوص کامل ـ اما خلوص اجبارى و بى ارزش! ـ فراهم مى شود، ولى به مجرد این که طوفان ها فرو نشست و حالت عادى بازگشت، پرده ها فرو مى افتد و خارهاى جانگداز شرک و بت پرستى، در اطراف این گل، ظاهر مى شوند.
در سوره «روم» آیه 33، و سوره «زمر» آیه 49، و در سوره «اسراء» آیات 67 ـ 69 نیز همین مطلب با عبارات دیگر و اشارات پر معنى آده است.

پی نوشت:
(1). سوره نحل، آیات 53 و 54.
(2). سوره یونس، آیه 12.

(3). گرد آوری از کتاب: تفسیر نمونه، آیت الله العظمی مکارم شیرازی، دار الکتب الإسلامیه، چاپ بیست و پنجم، ج 16، ص 361.