فلسفه عده نگه داشتن پس از طلاق

پرسش :

با توجه به سوره طلاق آیه 1 حکمت و فلسفۀ عده نگه داشتن پس از طلاق چیست‌؟

پاسخ :
عده نگهداشتن که در قرآن آمده است چند حکمت و فلسفه دارد:
 

1. عده نگهداشتن، وسیله‌اى براى صلح و بازگشت

گاهى در اثر عوامل مختلف، زمینه روحى به وضعى در مى‌آید که پدید آمدن یک اختلاف جزئى و نزاع کوچک حس انتقام را آن چنان شعله‌ور مى‌سازد که فروغ عقل و وجدان را خاموش مى‌کند و غالباً تفرقه‌هاى خانوادگى در همین حالات رخ مى‌دهد.

اما بسیار مى‌شود که اندک مدتى که از این کشمکش گذشت زن و مرد به خود آمده پشیمان مى‌شوند به ویژه از این جهت که مى‌بینند با متلاشى شدن کانون خانواده در مسیر ناراحتى‌هاى گوناگونى قرار خواهند گرفت.

این‌جاست که قرآن مى‌گوید: زن‌ها باید مدتى عده نگه‌دارند و صبر کنند تا این امواج زود گذر بگذرد و ابرهاى تیره نزاع و دشمنى از آسمان زندگى آنان پراکنده شوند، مخصوصاً با دستورى که اسلام درباره خارج نشدن زن از خانه در طول مدت عده داده است، حس تفکر در او برانگیخته مى‌شود و این دستور در بهبود روابط‍‌ او با شوهر به‌طور کامل مؤثر است و لذا در سوره طلاق آیه 1 مى‌خوانیم که «لا تُخرِجوهُنَّ‌ مِن بُیوتِهِنَّ‌... لا تَدرى لَعَلَّ‌ اللّٰهَ‌ یُحدِثُ‌ بَعدَ ذٰلِکَ‌ امراً؛ آنان را از منزلشان خارج نسازید... چه مى‌دانید شاید خدا گشایشى رساند و صلحى پیش آید.»

غالباً به خاطر آوردن لحظات گرم و شیرین قبل از طلاق کافى است که مهر و صمیمیت از دست رفته را باز آورد و فروغ ضعیف گشته محبت را تقویت کند.
 

2. عده نگه‌داشتن، وسیله حفظ‍‌ نسل

یکى دیگر از فلسفه‌هاى عده نگه‌داشتن، روشن شدن وضع زن از نظر باردارى است.

مى‌توان گفت که یک بار دیدن عادت ماهانه معمولاً دلیل بر عدم باردارى زن است، ولى گاه دیده شده که زن در عین باردارى عادت ماهیانه را در آغاز حمل مى‌بیند، از این رو براى رعایت کامل از این موضوع دستور داده شده که زن سه بار عادت ماهیانه ببیند و پاک شود تا به‌طور قطع عدم باردارى از شوهر سابق روشن گردد و بتواند ازدواج مجدد کند.

البته عده فواید دیگرى هم دارد که در جاى خودش به آن اشاره شده است.1

پی‌نوشت‌:
(1). ر. ک: ترجمۀ تفسیر المیزان، ج 4، ص 495؛ تفسیر نمونه، ج 2، ص 159-161 و ج 24، ص 229-230؛ فلسفه و اسرار احکام، محمد وحیدى، ص 334.

منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.