فلسفه وضو
پرسش :
با توجه به آیات قرآن کریم فلسفه وضو چیست؟
پاسخ :
وضو عبارت است از شستن صورت و دستها و مسح جلوى سر و روى پاها که یک عبادت محسوب مى‌شود.1 ممکن است تمام فلسفه وضو براى ما روشن نباشد؛ آنچه باید از روى دلیل و عقل پذیرفته شود، اصول دین است؛ بنابراین اگر عالم و حکیم بودن خداوند را با دلیل و عقل ثابت کردیم، لازم نیست فلسفه همه دستورات او را بدانیم، پس در امور جریى و فروعات دیگر، گر چه حکمت آن بر ما پوشیده باشد، (پیروى) لازم است؛ با این حال وضو، داراى فواید روشن است:
1. امام رضا علیه السلام فرمود: فرمان به وضو، براى این است که بندگان هنگام ملاقات خدا پاک باشند و دستورات او را به کار بندند؛ از آلودگى‌ها و نجاست‌ها بر کنار شوند؛ علاوه بر این، وضو سبب مى‌شود که آثار خواب و کسالت از انسان بر طرف شده و قلب براى قیام در پیشگاه خدا نور و صفا یابد.2
2. فایده بهداشتى: برخى فواید بهداشتى مربوط به بهداشت روانى از جمله برطرف شدن کسالت و تنبلى و ایجاد شادابى جسمى و روحى است و برخى دیگر فواید بهداشتى وضو مربوط به بهداشت جسمى فردى و اجتماعى است که به برخى از آن‌ها اشاره مى‌شود.
1. دست و صورت غالباً در معرض آلودگى‌هاى فراوانى هستند، از این رو وقتى در وضو شسته مى‌شوند از این آلودگى‌ها پاک مى‌شوند، به ویژه که شستن باید به گونه‌اى باشد که آب به پوست برسد و هرگونه چربى و موانع دیگر قبل از وضو از دست و صورت زدوده شود.
2. سایر اعضاى وضو - سر و پاها - از طرفى کم‌تر در معرض آلودگى‌ها قرار دارند و از طرفى شستن مداوم آن‌ها در هر وضو به ویژه در مناطق سردسیر کار دشوارى است؛ ولى وقتى انسان آن را مسح مى‌کند در واقع سر و پاهاى خود را بازبینى مى‌کند که اگر آلوده هستند آلودگى را از آن‌ها بزداید به ویژه با توجه به این که اگر مانعى مانند: گل، چربى و... تمام روى پا یا سر را فرا گرفته باشد، باید پیش از وضو سر و پاهاى خودش را تمیز کند در غیر این صورت وضویش باطل است.
3. ممکن است یکى از حکمت‌هاى لزوم شستن دست و صورت در وضو این باشد که از راه پوست نیز میکروب‌ها وارد بدن مى‌شوند، ولى وقتى این دو عضو شسته شوند از ورود میکروب‌ها به بدن - از طریق دست و صورتى که بیشتر در معرض آلودگى‌ها قرار دارد - جلوگیرى مى‌شود.
4. تعادل اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک نیز ممکن است یکى از حکمت‌هاى وضو باشد؛ زیرا تماس بدن با آب - به ویژه آب سرد - اثر عجیبى در تعادل میان این دو اعصاب دارد.
پی‌نوشت‌ها:
1. ر.ک: توضیح المسائل مراجع تقلید
2. وسایل الشیعه، ج 1، ص 367
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
وضو عبارت است از شستن صورت و دستها و مسح جلوى سر و روى پاها که یک عبادت محسوب مى‌شود.1 ممکن است تمام فلسفه وضو براى ما روشن نباشد؛ آنچه باید از روى دلیل و عقل پذیرفته شود، اصول دین است؛ بنابراین اگر عالم و حکیم بودن خداوند را با دلیل و عقل ثابت کردیم، لازم نیست فلسفه همه دستورات او را بدانیم، پس در امور جریى و فروعات دیگر، گر چه حکمت آن بر ما پوشیده باشد، (پیروى) لازم است؛ با این حال وضو، داراى فواید روشن است:
فواید وضو
1. امام رضا علیه السلام فرمود: فرمان به وضو، براى این است که بندگان هنگام ملاقات خدا پاک باشند و دستورات او را به کار بندند؛ از آلودگى‌ها و نجاست‌ها بر کنار شوند؛ علاوه بر این، وضو سبب مى‌شود که آثار خواب و کسالت از انسان بر طرف شده و قلب براى قیام در پیشگاه خدا نور و صفا یابد.22. فایده بهداشتى: برخى فواید بهداشتى مربوط به بهداشت روانى از جمله برطرف شدن کسالت و تنبلى و ایجاد شادابى جسمى و روحى است و برخى دیگر فواید بهداشتى وضو مربوط به بهداشت جسمى فردى و اجتماعى است که به برخى از آن‌ها اشاره مى‌شود.
1. دست و صورت غالباً در معرض آلودگى‌هاى فراوانى هستند، از این رو وقتى در وضو شسته مى‌شوند از این آلودگى‌ها پاک مى‌شوند، به ویژه که شستن باید به گونه‌اى باشد که آب به پوست برسد و هرگونه چربى و موانع دیگر قبل از وضو از دست و صورت زدوده شود.
2. سایر اعضاى وضو - سر و پاها - از طرفى کم‌تر در معرض آلودگى‌ها قرار دارند و از طرفى شستن مداوم آن‌ها در هر وضو به ویژه در مناطق سردسیر کار دشوارى است؛ ولى وقتى انسان آن را مسح مى‌کند در واقع سر و پاهاى خود را بازبینى مى‌کند که اگر آلوده هستند آلودگى را از آن‌ها بزداید به ویژه با توجه به این که اگر مانعى مانند: گل، چربى و... تمام روى پا یا سر را فرا گرفته باشد، باید پیش از وضو سر و پاهاى خودش را تمیز کند در غیر این صورت وضویش باطل است.
3. ممکن است یکى از حکمت‌هاى لزوم شستن دست و صورت در وضو این باشد که از راه پوست نیز میکروب‌ها وارد بدن مى‌شوند، ولى وقتى این دو عضو شسته شوند از ورود میکروب‌ها به بدن - از طریق دست و صورتى که بیشتر در معرض آلودگى‌ها قرار دارد - جلوگیرى مى‌شود.
4. تعادل اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک نیز ممکن است یکى از حکمت‌هاى وضو باشد؛ زیرا تماس بدن با آب - به ویژه آب سرد - اثر عجیبى در تعادل میان این دو اعصاب دارد.
پی‌نوشت‌ها:
1. ر.ک: توضیح المسائل مراجع تقلید
2. وسایل الشیعه، ج 1، ص 367
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
