دلایل قیام امام حسین علیه السلام
پرسش :
دلایل قیام امام حسین علیه السلام چیست؟ آیا قیام امام صرفاً مبتنی بر رفع ظلم و ستم است، یا انگیزه‌ی حضرت اقامه‌ی حکومت و تحقق حاکمیت دینی هم بود؟
پاسخ :
ثانیاً، منکر عرفی هم بود؛ چون پیش از این در جامعه پذیرفته نشده بود و سابقه هم نداشت که خلیفه‌ای جانشین خود را از خاندان و فرزند خود قرار دهد. لذا، خلاف عرف بود. خلافت امام حسن علیه‌السلام هم نه با تعیین امیرالمؤمنین علیه‌السلام، بلکه با خواست خود مردم کوفه محقق شده بود. ثالثاً، منکر اخلاقی هم بود؛ چون معاویه در پیمان صلح با امام حسن علیه‌السلام تعهد کرده بود که جانشین تعیین نکند و اگر او از بین رفت حکومت به امام حسن علیه‌السلام و بعد از ایشان به امام حسین سلام‌اللّه‌علیه برسد.
این اصلی بود که امام حسین علیه‌السلام بر مبنای آن باید در برابر چنین منکری می‌ایستاد؛ امّا زمانی که خبر ایستادگی امام حسین علیه‌السلام در برابر حاکمیت طاغوتی یزید لعنت‌اللّه به کوفه می‌رسد و کوفیان که خود حاضر نبودند حکومت یزید را تحمل کنند، از این فرصت استقبال‌کرده و از امام حسین علیه‌السلام دعوت به‌عمل می‌آوردند که به کوفه بیاید و با یاری مردم کوفه هم حاکمیت اموی را از بین ببرند و هم حاکمیت اهل بیت علیهم‌السلام را محقق کنند.
ما می‌دانیم که حکومت بر جامعه‌ی اسلامی از شئون و حقوق امام معصوم علیه‌السلام است، امّا باید مردم هم آمادگی و ظرفیت پذیرش این مهم را داشته باشند؛ چون بدون اطاعت مردم و همراهی آن‌ها حکومت حق نمی‌تواند مستقر شود. لذا، وقتی مردم کوفه چنین خواسته‌ای داشتند، برای امام حسین علیه‌السلام تکلیف ایجاد شد که به خواست آن‌ها پاسخ مثبت بدهد و به‌سوی کوفه حرکت کند. به تعبیری دیگر، می‌توان گفت که در این موقعیت وظیفه‌ی جدید و تکلیف تازه‌ای برای امام حسین علیه‌السلام ایجاد شد و آن تشکیل حکومت با فراهم‌شدن شرایطش بود. لذا، از این حیث، امام به‌سوی کوفه حرکت کردند تا بزرگ‌ترین معروف را که حاکمیت اهل بیت علیهم‌السلام است برپا کنند، ولی متأسفانه با خیانت مردم کوفه این مهم عملی نشد.
منبع: khamenei.ir
پاسخ از آقای دکتر محمدحسین رجبی دوانی، پژوهشگر و کارشناس تاریخ اسلام:
در درجه‌ی اوّل، امام حسین سلام‌اللّه‌علیه وظیفه‌ی نهی از منکر در برابر حاکمیت یزید را داشتند. در واقع، روی کارآمدن یزید بزرگ‌ترین منکری بود که دین و دنیا و آخرت مردم را تهدید می‌کرد و اسلام را با خطر نابودی مواجه می‌کرد؛ چون روی کارآمدن یزید هم برخلاف شرع بود، هم برخلاف عرف و اخلاق؛ چراکه اوّلاً، طبق فرموده‌ی پیغمبر دین اجازه نمی‌دهد کسانی که عهد و پیمان خدا را می‌شکنند، با سنت نبوی به مخالفت برخیزند، حرام خدا را حلال کنند، بین بندگان خدا به ستم رفتار کنند و بر جامعه‌ی مسلمین حاکم شوند.ثانیاً، منکر عرفی هم بود؛ چون پیش از این در جامعه پذیرفته نشده بود و سابقه هم نداشت که خلیفه‌ای جانشین خود را از خاندان و فرزند خود قرار دهد. لذا، خلاف عرف بود. خلافت امام حسن علیه‌السلام هم نه با تعیین امیرالمؤمنین علیه‌السلام، بلکه با خواست خود مردم کوفه محقق شده بود. ثالثاً، منکر اخلاقی هم بود؛ چون معاویه در پیمان صلح با امام حسن علیه‌السلام تعهد کرده بود که جانشین تعیین نکند و اگر او از بین رفت حکومت به امام حسن علیه‌السلام و بعد از ایشان به امام حسین سلام‌اللّه‌علیه برسد.
این اصلی بود که امام حسین علیه‌السلام بر مبنای آن باید در برابر چنین منکری می‌ایستاد؛ امّا زمانی که خبر ایستادگی امام حسین علیه‌السلام در برابر حاکمیت طاغوتی یزید لعنت‌اللّه به کوفه می‌رسد و کوفیان که خود حاضر نبودند حکومت یزید را تحمل کنند، از این فرصت استقبال‌کرده و از امام حسین علیه‌السلام دعوت به‌عمل می‌آوردند که به کوفه بیاید و با یاری مردم کوفه هم حاکمیت اموی را از بین ببرند و هم حاکمیت اهل بیت علیهم‌السلام را محقق کنند.
ما می‌دانیم که حکومت بر جامعه‌ی اسلامی از شئون و حقوق امام معصوم علیه‌السلام است، امّا باید مردم هم آمادگی و ظرفیت پذیرش این مهم را داشته باشند؛ چون بدون اطاعت مردم و همراهی آن‌ها حکومت حق نمی‌تواند مستقر شود. لذا، وقتی مردم کوفه چنین خواسته‌ای داشتند، برای امام حسین علیه‌السلام تکلیف ایجاد شد که به خواست آن‌ها پاسخ مثبت بدهد و به‌سوی کوفه حرکت کند. به تعبیری دیگر، می‌توان گفت که در این موقعیت وظیفه‌ی جدید و تکلیف تازه‌ای برای امام حسین علیه‌السلام ایجاد شد و آن تشکیل حکومت با فراهم‌شدن شرایطش بود. لذا، از این حیث، امام به‌سوی کوفه حرکت کردند تا بزرگ‌ترین معروف را که حاکمیت اهل بیت علیهم‌السلام است برپا کنند، ولی متأسفانه با خیانت مردم کوفه این مهم عملی نشد.
منبع: khamenei.ir
