سیمای سوره مجادله
پرسش :
ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره مجادله چیست؟
پاسخ :
نام ها: نام های این سوره عبارتند از: «مُجادلِه»، «ظِهار» و «قد سَمِعَ».
سبب نامگذاری آن به «مُجادله» که به معنای گفتگو است، آیه اول این سوره است که به گفتگوی زنی با پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله اشاره می کند. و نام «ظِهار» هم نوعی طلاق جاهلی بوده که از آیه 2 این سوره گرفته شده است. و «قد سَمِعَ» هم به معنای حَتماً شنید است، که از آیه اوّل آن گرفته شده است.
شمارگان: دارای 22 آیه و 473 کلمه و 1792 حرف است.
نزول: سوره مجادله که در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرود آمد، صد و پنجمین سوره ای است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده و بعد از سوره منافقون و قبل از سوره حجرات فرود آمده است. اما در چینش کنونی قرآن پنجاه و هشتمین سوره بشمار می آید.
فضایل: از پیامبر صلی الله علیه و آله حکایت شده «که هر کس سوره مجادله را بخواند (و پیروی کند) در قیامت از حزب خدا (حزاللّه) خواهد بود.(1)
ویژگی ها: آیه 12 آن درباره صدقه دادن به هنگام سخن گفتن خصوصی با پیامبر است و تنها کسی که به این آیه عمل کرد علی علیه السلام بود و همچنین تنها سوره ای است که در تمام آیات آن لفظ جلالۀ «اللّه» ذکر شده است.
اهداف: اهداف اساسی سوره مجادله عبارتند از:
1. یادآوری ایمان و شرایط آن.
2. تأدیب مسلمانان به آداب اسلامی.
3. مبارزه با خرافات و اصلاح فرهنگ غلط جاهلی.
4. جداسازی مرز مؤمنان و منافقان.
5. یادآوری قیامت.
مطالب: مهمترین مطالب این سوره عبارتند از:
2. یادآوری عذاب های جهنم و نعمت های بهشت. (آیات 17-18 و 22)
2. دستوراتی پیرامون آداب مجالست و همنشینی. (آیه 11)
2. هشدار به مسلمانان در مورد داخل شدن به حزب شیطان و منافقان. (آیه 19)
3. مطالبی پیرامون حزب اللّه و دوستی و دشمنی برای خدا. (آیه 22)
4. لزوم صدقه دادن هنگام نجوی با پیامبر صلی الله علیه و آله که فقط علی علیه السلام به این حکم عمل کرد و سپس با آیه بعد نسخ شد. (آیات 11-12)
5. وعده پیروزی نهایی خدا و پیامبرانش که یک سنت الهی است. (آیه 21)
پی‌نوشت:
(1) مجمع البیان، ذیل آغاز سوره مجادله.
منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.
نام ها: نام های این سوره عبارتند از: «مُجادلِه»، «ظِهار» و «قد سَمِعَ».
سبب نامگذاری آن به «مُجادله» که به معنای گفتگو است، آیه اول این سوره است که به گفتگوی زنی با پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله اشاره می کند. و نام «ظِهار» هم نوعی طلاق جاهلی بوده که از آیه 2 این سوره گرفته شده است. و «قد سَمِعَ» هم به معنای حَتماً شنید است، که از آیه اوّل آن گرفته شده است.
شمارگان: دارای 22 آیه و 473 کلمه و 1792 حرف است.
نزول: سوره مجادله که در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرود آمد، صد و پنجمین سوره ای است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده و بعد از سوره منافقون و قبل از سوره حجرات فرود آمده است. اما در چینش کنونی قرآن پنجاه و هشتمین سوره بشمار می آید.
فضایل: از پیامبر صلی الله علیه و آله حکایت شده «که هر کس سوره مجادله را بخواند (و پیروی کند) در قیامت از حزب خدا (حزاللّه) خواهد بود.(1)
ویژگی ها: آیه 12 آن درباره صدقه دادن به هنگام سخن گفتن خصوصی با پیامبر است و تنها کسی که به این آیه عمل کرد علی علیه السلام بود و همچنین تنها سوره ای است که در تمام آیات آن لفظ جلالۀ «اللّه» ذکر شده است.
اهداف: اهداف اساسی سوره مجادله عبارتند از:
1. یادآوری ایمان و شرایط آن.
2. تأدیب مسلمانان به آداب اسلامی.
3. مبارزه با خرافات و اصلاح فرهنگ غلط جاهلی.
4. جداسازی مرز مؤمنان و منافقان.
5. یادآوری قیامت.
مطالب: مهمترین مطالب این سوره عبارتند از:
الف) عقاید:
1. طرح مسأله ایمان به خدا و روز قیامت که با دوستی دشمنان خدا سازگار نیست. (آیه 22)2. یادآوری عذاب های جهنم و نعمت های بهشت. (آیات 17-18 و 22)
ب) اخلاق:
1. منع نَجوی یعنی سخن در گوشی گفتن. (آیات 7-10)2. دستوراتی پیرامون آداب مجالست و همنشینی. (آیه 11)
ج) احکام:
1. حکم ظهار که یک عمل زشت جاهلی و نوعی طلاق بود، اسلام این حکم را تعدیل کرد و در مسیر صحیح قرار داد. (آیات 2-4)د) مطالب فرعی:
1. مطالب کوبنده ای در مورد منافقان. (آیات 8 و 14-19)2. هشدار به مسلمانان در مورد داخل شدن به حزب شیطان و منافقان. (آیه 19)
3. مطالبی پیرامون حزب اللّه و دوستی و دشمنی برای خدا. (آیه 22)
4. لزوم صدقه دادن هنگام نجوی با پیامبر صلی الله علیه و آله که فقط علی علیه السلام به این حکم عمل کرد و سپس با آیه بعد نسخ شد. (آیات 11-12)
5. وعده پیروزی نهایی خدا و پیامبرانش که یک سنت الهی است. (آیه 21)
پی‌نوشت:
(1) مجمع البیان، ذیل آغاز سوره مجادله.
منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.
