اتفاق نظر شیعه و اهل سنت درباره امام مهدی علیه السلام
پرسش :
آیا درباره‌ی امام مهدی (علیه السلام) اعتقاداتی وجود دارد که شیعه و عامه (اهل سنت) در آن‌ها اتفاق‌نظر داشته باشند؟
پاسخ :
با رجوع به روایات موجود در منابع روایی و با نگاه به کلمات بزرگان و علمای هر دو مذهب، به موارد متعددی برمی‌خوریم که مورد قبول و اتفاق آن‌ها می‌باشد، از جمله:
به راستی اعتقاد به حضرت مهدی (علیه السلام) به عنوان پیشوای منتظر برای تغییر جهان به جهانی بهتر، در احادیث پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) به طور عموم و در روایات اهل بیت (علیهم السلام) به طور خصوص آمده است و به حدی بر این مسأله تأکید شده است که جای هیچ شکی برای انسان باقی نمی‌گذارد ... (1)
ناصرالدین البانی از بزرگان اهل سنت می‌گوید:
اما مسأله مهدی، باید دانسته شود که درباره‌ی خروج او احادیث صحیح بسیاری وارد شده است ... (2)
«وَعَدَ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیسْتَخْلِفَنَّهُم فِی الْأَرْضِ ...» (3)؛ خداوند، به کسانی از شما بندگان که ایمان آورده و نیکوکار شوند، وعده داده است که آنان را بر روی زمین خلافت دهد ...
امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی گستره حکومت حضرت مهدی (علیه السلام) فرمود:
قائم (علیه السلام) 309 سال مالک زمین می‌شود و در آن، حکومت می‌کند؛ همان‌گونه که اهل کهف در غارشان درنگ کردند. زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد، آن‌گونه که پر از ظلم و جور شده باشد. خداوند برای او شرق و غرب عالم را فتح خواهد کرد...». (4)
احمدبن حنبل (5) از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نقل کرده است که فرمود:
زمین پر از ستم و ظلم می‌شود. در این هنگام، شخصی از عترتم خروج می‌کند و در مدت هفت یا نه سال مالک کل زمین خواهد شد. در این هنگام، زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد. (6)
مهدی خروج می‌کند، در حالی‌که بالای سر او ابری است و میان آن ابر، کسی است که ندا می‌کند: «این، مهدی خلیفه خدا است. او را پیروی کنید». (7)
حاکم نیشابوری از علمای حدیث عامه به سند خود از ابوسعید خدری نقل کرده که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود:
«المهدی منا اهل‌البیت؛ مهدی، از اهل بیت است». (8)
«المهدی رجل من ولد فاطمة؛ مهدی مردی از اولاد فاطمه است». (9)
در روایات اهل سنت نقل شده است که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «المهدی من ولد فاطمه (10)؛ مهدی از اولاد فاطمه است».
نازل می‌شود روح‌الله عیسی‌بن مریم، پس نماز می‌خواند [حضرت عیسی (علیه السلام)] پشت سر او [امام مهدی (علیه السلام)]. (11)
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود:
از ما است کسی که عیسی‌بن مریم به او اقتدا کرده و نماز می‌گزارد. (12)
پس فرود می‌آید امیر لشکر سفیانی [همراه لشکرش] به [زمین] بیداء. پس منادی از آسمان ندا دهد: «ای بیداء نابود کن قوم [= لشکر] را. پس آن‌ها را در خود فرو می‌برد. (13)
عایشه از پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نقل کرده است:
لشکری آهنگ کعبه می‌کند. پس هنگامی‌که به زمین بیداء درآمدند [زمین] همه آن‌ها را فرو می‌برد. (14)
البته موارد اتفاقی دیگری نیز وجود دارد، مانند: امدادهای الهی، طلوع خورشید از مغرب، مشخصات ظاهری امام، فراوانی نعمت در زمان ظهور، گسترش امنیت و عدالت در عصر ظهور، رفاه و آسایش اقتصادی، غلبه اسلام بر تمام ادیان دیگر و ...
پی‌نوشت‌ها:
1. بحث حول المهدی، ص 103 و 104.
2. ناصرالدین البانی، حول المهدی (علیه السلام)، مجله التمدن‌الاسلامی، سال 1371 ق.
3. نور (24): 55.
4. «یملک القائم ثلاثمائة سنة و یزداد تسعا کما لبث اهل‌الکهف فی کهفهم، یملأ الارض عدلا و قسطا کما ملئت ظلما و جورا فیفتح الله له شرق الارض و غربها». بحارالانوار، ج 52، ص 390.
5. احمدبن حنبل از بزرگان عامّه و سرسلسله گروه حنابله می‌باشد.
6. «تملأ الارض ظلما و جوراً ثم یخرج رجل من عترتی یملک سبعا او تسعا فیملأ الارض قسطا و عدلا»، مسند احمد، ج 3، ص 28.
7. «یخرج‌المهدی و علی رأسه غمامة فیها مناد ینادی هذالمهدی خلیفة الله فاتبعوه»؛ بحارالانوار، ج 51، ص 81.
8. مستدرک حاکم، ج 4، ص 557.
9. بحارالانوار، ج 51، ص 43.
10. سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1386، ح 4086.
11. «و ینزل روح الله عیسی‌بن مریم فیصلی خلفه»، کمال الدین، ج 2، باب 33، ح 31.
12. «منا الذی یصلی عیسی‌بن مریم خلفه»، مسند احمد، ج 1، ص 84.
13. الغیبة نعمانی، باب 14، ح 67، ص 290.
14. صحیح بخاری، ج 2، ص 279، ح 2012.
منبع: آفتاب مهر (دفتر اول)، جمعی از محققین مرکز تخصصی مهدویت، ناشر: انتشارات بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود علیه السلام، چاپ چهاردهم، تابستان 1393.
با رجوع به روایات موجود در منابع روایی و با نگاه به کلمات بزرگان و علمای هر دو مذهب، به موارد متعددی برمی‌خوریم که مورد قبول و اتفاق آن‌ها می‌باشد، از جمله:
الف. هر دو گروه، ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) را امری قطعی می‌دانند.
مرحوم شهید صدر رحمه الله از علمای بزرگ شیعه در این باره می‌فرماید:به راستی اعتقاد به حضرت مهدی (علیه السلام) به عنوان پیشوای منتظر برای تغییر جهان به جهانی بهتر، در احادیث پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) به طور عموم و در روایات اهل بیت (علیهم السلام) به طور خصوص آمده است و به حدی بر این مسأله تأکید شده است که جای هیچ شکی برای انسان باقی نمی‌گذارد ... (1)
ناصرالدین البانی از بزرگان اهل سنت می‌گوید:
اما مسأله مهدی، باید دانسته شود که درباره‌ی خروج او احادیث صحیح بسیاری وارد شده است ... (2)
ب. یکی دیگر از مسائل مورد قبول هر دو گروه، موضوع فراگیر بودن دعوت و حکومت حضرت مهدی (علیه السلام) است.
خداوند متعال در قرآن کریم به این مطلب اشاره کرده و می‌فرماید:«وَعَدَ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیسْتَخْلِفَنَّهُم فِی الْأَرْضِ ...» (3)؛ خداوند، به کسانی از شما بندگان که ایمان آورده و نیکوکار شوند، وعده داده است که آنان را بر روی زمین خلافت دهد ...
امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی گستره حکومت حضرت مهدی (علیه السلام) فرمود:
قائم (علیه السلام) 309 سال مالک زمین می‌شود و در آن، حکومت می‌کند؛ همان‌گونه که اهل کهف در غارشان درنگ کردند. زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد، آن‌گونه که پر از ظلم و جور شده باشد. خداوند برای او شرق و غرب عالم را فتح خواهد کرد...». (4)
احمدبن حنبل (5) از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نقل کرده است که فرمود:
زمین پر از ستم و ظلم می‌شود. در این هنگام، شخصی از عترتم خروج می‌کند و در مدت هفت یا نه سال مالک کل زمین خواهد شد. در این هنگام، زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد. (6)
ج. هر دو گروه، اتفاق دارند که لقب منجی جهانی، «مهدی» است.
مرحوم علامه مجلسی از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نقل می‌کند که فرمود:مهدی خروج می‌کند، در حالی‌که بالای سر او ابری است و میان آن ابر، کسی است که ندا می‌کند: «این، مهدی خلیفه خدا است. او را پیروی کنید». (7)
حاکم نیشابوری از علمای حدیث عامه به سند خود از ابوسعید خدری نقل کرده که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود:
«المهدی منا اهل‌البیت؛ مهدی، از اهل بیت است». (8)
د. هر دو گروه اعتقاد دارند که مهدی موعود (علیه السلام) از فرزندان فاطمه زهرا (علیها السلام) است.
امام باقر (علیه السلام) فرمود:«المهدی رجل من ولد فاطمة؛ مهدی مردی از اولاد فاطمه است». (9)
در روایات اهل سنت نقل شده است که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «المهدی من ولد فاطمه (10)؛ مهدی از اولاد فاطمه است».
ه. نزول حضرت عیسی (علیه السلام) و اقتدای او به امام مهدی (علیه السلام) از دیگر اموری است که هر دو گروه به آن اشاره کرده‌اند.
امام صادق (علیه السلام) فرمود:نازل می‌شود روح‌الله عیسی‌بن مریم، پس نماز می‌خواند [حضرت عیسی (علیه السلام)] پشت سر او [امام مهدی (علیه السلام)]. (11)
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود:
از ما است کسی که عیسی‌بن مریم به او اقتدا کرده و نماز می‌گزارد. (12)
و. معرفی و بیان علایم ظهور نیز از دیگر امور مورد اتفاق است.
جابر از امام باقر (علیه السلام) نقل می‌کند:پس فرود می‌آید امیر لشکر سفیانی [همراه لشکرش] به [زمین] بیداء. پس منادی از آسمان ندا دهد: «ای بیداء نابود کن قوم [= لشکر] را. پس آن‌ها را در خود فرو می‌برد. (13)
عایشه از پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نقل کرده است:
لشکری آهنگ کعبه می‌کند. پس هنگامی‌که به زمین بیداء درآمدند [زمین] همه آن‌ها را فرو می‌برد. (14)
البته موارد اتفاقی دیگری نیز وجود دارد، مانند: امدادهای الهی، طلوع خورشید از مغرب، مشخصات ظاهری امام، فراوانی نعمت در زمان ظهور، گسترش امنیت و عدالت در عصر ظهور، رفاه و آسایش اقتصادی، غلبه اسلام بر تمام ادیان دیگر و ...
پی‌نوشت‌ها:
1. بحث حول المهدی، ص 103 و 104.
2. ناصرالدین البانی، حول المهدی (علیه السلام)، مجله التمدن‌الاسلامی، سال 1371 ق.
3. نور (24): 55.
4. «یملک القائم ثلاثمائة سنة و یزداد تسعا کما لبث اهل‌الکهف فی کهفهم، یملأ الارض عدلا و قسطا کما ملئت ظلما و جورا فیفتح الله له شرق الارض و غربها». بحارالانوار، ج 52، ص 390.
5. احمدبن حنبل از بزرگان عامّه و سرسلسله گروه حنابله می‌باشد.
6. «تملأ الارض ظلما و جوراً ثم یخرج رجل من عترتی یملک سبعا او تسعا فیملأ الارض قسطا و عدلا»، مسند احمد، ج 3، ص 28.
7. «یخرج‌المهدی و علی رأسه غمامة فیها مناد ینادی هذالمهدی خلیفة الله فاتبعوه»؛ بحارالانوار، ج 51، ص 81.
8. مستدرک حاکم، ج 4، ص 557.
9. بحارالانوار، ج 51، ص 43.
10. سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1386، ح 4086.
11. «و ینزل روح الله عیسی‌بن مریم فیصلی خلفه»، کمال الدین، ج 2، باب 33، ح 31.
12. «منا الذی یصلی عیسی‌بن مریم خلفه»، مسند احمد، ج 1، ص 84.
13. الغیبة نعمانی، باب 14، ح 67، ص 290.
14. صحیح بخاری، ج 2، ص 279، ح 2012.
منبع: آفتاب مهر (دفتر اول)، جمعی از محققین مرکز تخصصی مهدویت، ناشر: انتشارات بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود علیه السلام، چاپ چهاردهم، تابستان 1393.
