پرسش :
چرا خطاب‌هاي قرآني همه جا با مردان است؟
پاسخ :
در فرهنگ محاوره، كلمه مردم اختصاص به مردان ندارد، گاه مي‌گويند مردان، گاه مي‌گويند زنان، گاه مي‌گويند مردم. مردم يعني همه افراد جامعه، اعم از زن و مرد. اگر گفتند مردان، اين در مقابل زنان است و اگر گفتند زنان، اين در مقابل مردان است.
در فرهنگ محاوره در غرب و شرق عالم مي‌گويند مردم اين چنين‌اند، مردم انقلاب كردند، مبارزه كردند و… وقتي مي‌گويند مردم، اختصاص به مردان ندارد. قرآن كريم هم سه گونه سخن مي‌گويد، گاهي كه خطاب به عموم جامعه است به مذكر اشاره دارد مثل «الّذينَ» و «المُؤمِنون» گاهي كه تعبير به «رجال» دارد وظيفه اختصاصي مردان را ذكر مي‌كند، گاهي هم تعبير به «نساء» دارد كه وظيفه اختصاصي زنها را بيان مي‌كند.
فرهنگ محاوره، فرهنگ مردم است نه مردان و قرآن كريم هم بر اساس همين فرهنگ محاوره سخن مي‌گويد. گاهي ذات اقدس اله مي‌فرمايد مريم عليها السّلام نمونه مردم خوب است، يا آسيه نمونه مردم خوب است ”وَضَرَبَ اللّهُ مثلاً للذينَ آمَنُوا امْرأةَ فِرْعَون“(١) در مورد زن نوح و لوط هم فرمود اينها نمونه مردم بد هستند. ”ضَرَبَ اللّهُ مَثلاً للّذِينَ كَفَرْوا امْرَأةَ نُوحٍ وامْرَأةَ لُوطٍ“(٢) ائمه(عليهم السّلام) نمونه مردم خوبندو همه افراد جامعه، چه زن و چه مرد بايد به آنها اقتدا كنند، فاطمه زهرا(سلام اللّه عليها) هم اين‌چنين است، نمونه مردم خوب است، نه نمونه زنان خوب. ذات اقدس اله در آيه‌اي كه تلاوت شد نفرمود نمونه زنان خوب زن فرعون است، نفرمود نمونه زنان خوب مريم است بلكه فرمود مريم و آسيه نمونه مردم خوب هستند.
خلاصه انسان خوب، نمونه انسان‌هاي ديگر است چه مرد باشد چه زن. خداوند متعال در سوره مباركه نحل مي‌فرمايد: ”مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ اَوْ اُنْثي وهُوَ مؤمِنٌ فلنحييَنّهُ حَيَوةً طَيّبةً“(٣) اگر كسي داراي جان و عقيده سالم بود و كارهاي صالح انجام داد، زن باشد يا مرد، ما به او حيات طيبه مي‌دهيم. در اواخر سوره آل‌عمران (كه مستحب است انسان موقعي كه براي نماز شب بر مي‌خيزد آن جملات را قرائت كند) آنجا آمده است ”فَاسْتَجابَ لَهُمْ رَبّهُمْ اَنّي لا اُضْيعُ عَمَلَ عامِلٍ مِنكُمْ مِنْ ذَكَرٍ اَوْ اُنثي بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ“(٤)اگر كسي مؤمن باشد و عمل خير انجام دهد چه زن و چه مرد، اجر او را ضايع نمي‌كنيم. در سوره مباركه احزاب هم مفصلاً مردان و زنان را كنار هم ذكر مي‌كند. ”اِنّ المُسلِمينَ والمُسِلماتِ والمؤْمِنينَ وَالمؤمِنات والقانتينَ والقانتات…“(٥) بنابراين هرگز خطاب‌هاي قرآني به مردان نيست، خطاب به مردم است.
(١) سوره تحريم، آيه ١١.
(٢) سوره تحريم، آيه ١٠.
(٣) سوره نحل، آيه ٩٧.
(٤) سوره آل‌عمران، آيه ١٩٥.
(٥) سوره احزاب، آيه ٣٥.
( آیةالله جوادی آملی )
در فرهنگ محاوره، كلمه مردم اختصاص به مردان ندارد، گاه مي‌گويند مردان، گاه مي‌گويند زنان، گاه مي‌گويند مردم. مردم يعني همه افراد جامعه، اعم از زن و مرد. اگر گفتند مردان، اين در مقابل زنان است و اگر گفتند زنان، اين در مقابل مردان است.
در فرهنگ محاوره در غرب و شرق عالم مي‌گويند مردم اين چنين‌اند، مردم انقلاب كردند، مبارزه كردند و… وقتي مي‌گويند مردم، اختصاص به مردان ندارد. قرآن كريم هم سه گونه سخن مي‌گويد، گاهي كه خطاب به عموم جامعه است به مذكر اشاره دارد مثل «الّذينَ» و «المُؤمِنون» گاهي كه تعبير به «رجال» دارد وظيفه اختصاصي مردان را ذكر مي‌كند، گاهي هم تعبير به «نساء» دارد كه وظيفه اختصاصي زنها را بيان مي‌كند.
فرهنگ محاوره، فرهنگ مردم است نه مردان و قرآن كريم هم بر اساس همين فرهنگ محاوره سخن مي‌گويد. گاهي ذات اقدس اله مي‌فرمايد مريم عليها السّلام نمونه مردم خوب است، يا آسيه نمونه مردم خوب است ”وَضَرَبَ اللّهُ مثلاً للذينَ آمَنُوا امْرأةَ فِرْعَون“(١) در مورد زن نوح و لوط هم فرمود اينها نمونه مردم بد هستند. ”ضَرَبَ اللّهُ مَثلاً للّذِينَ كَفَرْوا امْرَأةَ نُوحٍ وامْرَأةَ لُوطٍ“(٢) ائمه(عليهم السّلام) نمونه مردم خوبندو همه افراد جامعه، چه زن و چه مرد بايد به آنها اقتدا كنند، فاطمه زهرا(سلام اللّه عليها) هم اين‌چنين است، نمونه مردم خوب است، نه نمونه زنان خوب. ذات اقدس اله در آيه‌اي كه تلاوت شد نفرمود نمونه زنان خوب زن فرعون است، نفرمود نمونه زنان خوب مريم است بلكه فرمود مريم و آسيه نمونه مردم خوب هستند.
خلاصه انسان خوب، نمونه انسان‌هاي ديگر است چه مرد باشد چه زن. خداوند متعال در سوره مباركه نحل مي‌فرمايد: ”مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ اَوْ اُنْثي وهُوَ مؤمِنٌ فلنحييَنّهُ حَيَوةً طَيّبةً“(٣) اگر كسي داراي جان و عقيده سالم بود و كارهاي صالح انجام داد، زن باشد يا مرد، ما به او حيات طيبه مي‌دهيم. در اواخر سوره آل‌عمران (كه مستحب است انسان موقعي كه براي نماز شب بر مي‌خيزد آن جملات را قرائت كند) آنجا آمده است ”فَاسْتَجابَ لَهُمْ رَبّهُمْ اَنّي لا اُضْيعُ عَمَلَ عامِلٍ مِنكُمْ مِنْ ذَكَرٍ اَوْ اُنثي بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ“(٤)اگر كسي مؤمن باشد و عمل خير انجام دهد چه زن و چه مرد، اجر او را ضايع نمي‌كنيم. در سوره مباركه احزاب هم مفصلاً مردان و زنان را كنار هم ذكر مي‌كند. ”اِنّ المُسلِمينَ والمُسِلماتِ والمؤْمِنينَ وَالمؤمِنات والقانتينَ والقانتات…“(٥) بنابراين هرگز خطاب‌هاي قرآني به مردان نيست، خطاب به مردم است.
(١) سوره تحريم، آيه ١١.
(٢) سوره تحريم، آيه ١٠.
(٣) سوره نحل، آيه ٩٧.
(٤) سوره آل‌عمران، آيه ١٩٥.
(٥) سوره احزاب، آيه ٣٥.
( آیةالله جوادی آملی )
