پرسش :
ويژگيهاي حضرت آدم و حوا چه بوده است؟
پاسخ :
كلمة «آدم» 25 بار در قرآن آمده است.[1] كه در 9 جا با كلمة «يا بني آدم» يعني به عنوان ابوالبشر و اصل البشر و در دو جا هم با كلمه «يا آدم اسكن أنت و زوجك» يعني همراه با همسرش «حوّا» ذكر شده است.
به طور كلي فضائل و ويژگيهاي حضرت آدم و حوا ـ عليهم السّلام ـ به دو دسته تقسيم مي‌شود:
الف. فضائل و ويژگيهايي كه ايشان به عنوان اصل البشر آنها را دارا بودند.
ب. فضائل و ويژگيهايي كه شامل شخص ايشان مي‌شد و هيچ كدام از انسانهاي ديگر آن ويژگيها را نداشتند.
الف: فضائل و ويژگيهاي عام حضرت آدم و حوا:
1. خليفة الله بودن: يعني وقتي خداوند متعال مي‌فرمايد: «انّي جاعل في الارض خليفه»[2] و ملائكه هم در جواب مي‌گويند «أتجعل فيها من يُفسدُ فيها و يسفك الدّماء»؛[3] منظور كل انسانيت بود، نه شخص حضرت آدم و همسرش، هر چند در آنجا آدم و همسرش به عنوان اصل البشر حاضر بودند!
اينكه خداوند بعد از علم ملائكه به برتري آدم بر ملائكه، دستور سجده بر آدم را داد و ملائكه همگي سجده كردند مگر ابليس، منظور سجده بركل انسانها بود و حضرت آدم و همسرش به نمايندگي از كل انسانها مسجود ملائكه گرديد.
3. اينكه خداوند مي‌فرمايد: «علّم ادم الأسماء كلّها»[4] منظور تعليم اسماء به همه انسانها است و خداوند اسم حضرت آدم را به عنوان اصل البشر و ابوالبشر ذكر مي‌كند و تعليم اسماء مختص ايشان نمي‌باشد.
4. خداوند آدم و فرزندان او را مورد تكريم قرار داد «و لقد كرمنا بني آدم...»
ب. فضائل و ويژگيهاي خاص حضرت آدم و حواء:
مرحوم علامه طباطبايي در تفسير الميزان سه خصوصيت را براي آدم و همسرش ذكر مي‌كند كه هيچكس ديگري آن خصوصيات و فضائل را نداشتند: 1. اصطفاي آدم به اين معناست كه او را اولين مخلوق و پديده از نوع بني‌بشر قرار داد و در زمين جايش داد. 2. و نيز آن جناب اولين كسي است كه باب توبه برايش باز شد و درباره توبه او فرمود: «ثمّ اجتباهُ ربّه فتاب عليه و هَدي». 3. اولين كسي است كه برايش دين تشريع شد، و در آن باره فرمود: «فاِمّا يأتينكم منّي هُدي، ممَن اتّبع هدا فلا يصلُّ و لا يَشقي» و اين خصوصياتي كه ذكر شد از مختصات حضرت آدم و همسرش مي‌باشد و فضائل بسيار بزرگي است كه كسي چنين فضائلي ندارد.[5]
البته غير از اين سه خصوصيت كه مرحوم علامه براي حضرت آدم و همسرش ـ عليهم السّلام ـ قائل شدند خصوصيات بسيار زيادي براي آنها هست كه شايد اشاره به همة آنها لازم نباشد، امّا به جهت تكميل‌تر شدن بحث به پاره‌اي از خصوصيات و فضائل ديگر ايشان مي‌پردازيم:
4. حضرت آدم و حوا، اولين كساني بودند كه قبل از اين دنيا و بعد از اين دنيا وارد بهشت شده و در آنجا زندگي كردند. و مرحوم علامه با استفاده از روايتي كه زراره از امام صادق ـ عليه السّلام ـ و روايات ديگري كه در اين خصوص هست مكان بهشت آدم و همسرش ـ عليهم السّلام ـ را كه قبل از هبوط در آنجا خلق شد و از آنجا هبوط كرد را در آسمانها مي‌دانند.[6]
5. از امثال آيه «فقلنا يا آدم اِنّ هذا عدوّ لك و لزوجك» كه خداوند با كلمه هذا اشاره به شيطان كرده است فهميده مي‌شود كه خدا شيطان را به آدم و همسرش نشان داده بود.[7]
6. حضرت آدم و حوا اولين نوع از انسانها مي‌باشند كه نه پدر دارند و نه مادر كه اين خصوصيت مختص اين دو بزرگوار مي‌باشدو كسان ديگري اين خصوصيات را ندارند.
7. حضرت آدم ـ عليه السّلام ـ اولين پيامبر روي زمين مي‌باشد زيرا ايشان اولين كسي بوده كه وحي براي او نازل شده است.
8. نخستين واضع خط، آدم ابوالبشر ـ عليه السّلام ـ بود.[8]
براي مطالعة بيشتر به كتاب تاريخ انبياء عمادزاده مراجعه كنيد.
پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ :
علماي امت من از پيامبران بني‌اسرائيل برترند.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . بقره، آيات 31، 33، 34، 35، 37؛ آل عمران، آيات 33، 59؛ مائده، آية 27؛ اعراف، آيات 11، 19، 26، 27، 31، 35، 172؛ اسراء، آيات 61، 70؛ كهف، آية 50؛ مريم، آيه 58؛ طه، آيات 115، 116، 117، 120، 121؛ يس، 60.
[2] . بقره، 30.
[3] . همان.
[4] . بقره، 31.
[5] . تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ذيل آيه 33 آل عمران.
[6] . تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ذيل بحث روايي آيات 30 ـ 31 سوره بقره.
[7] . الميزان، علامه طباطبايي، سوره بقره، ذيل آيه 36.
[8] . الاتقان، سيوطي، ج 2، ص 527؛ الفهرست، ابن نديم، ص 7.
كلمة «آدم» 25 بار در قرآن آمده است.[1] كه در 9 جا با كلمة «يا بني آدم» يعني به عنوان ابوالبشر و اصل البشر و در دو جا هم با كلمه «يا آدم اسكن أنت و زوجك» يعني همراه با همسرش «حوّا» ذكر شده است.
به طور كلي فضائل و ويژگيهاي حضرت آدم و حوا ـ عليهم السّلام ـ به دو دسته تقسيم مي‌شود:
الف. فضائل و ويژگيهايي كه ايشان به عنوان اصل البشر آنها را دارا بودند.
ب. فضائل و ويژگيهايي كه شامل شخص ايشان مي‌شد و هيچ كدام از انسانهاي ديگر آن ويژگيها را نداشتند.
الف: فضائل و ويژگيهاي عام حضرت آدم و حوا:
1. خليفة الله بودن: يعني وقتي خداوند متعال مي‌فرمايد: «انّي جاعل في الارض خليفه»[2] و ملائكه هم در جواب مي‌گويند «أتجعل فيها من يُفسدُ فيها و يسفك الدّماء»؛[3] منظور كل انسانيت بود، نه شخص حضرت آدم و همسرش، هر چند در آنجا آدم و همسرش به عنوان اصل البشر حاضر بودند!
اينكه خداوند بعد از علم ملائكه به برتري آدم بر ملائكه، دستور سجده بر آدم را داد و ملائكه همگي سجده كردند مگر ابليس، منظور سجده بركل انسانها بود و حضرت آدم و همسرش به نمايندگي از كل انسانها مسجود ملائكه گرديد.
3. اينكه خداوند مي‌فرمايد: «علّم ادم الأسماء كلّها»[4] منظور تعليم اسماء به همه انسانها است و خداوند اسم حضرت آدم را به عنوان اصل البشر و ابوالبشر ذكر مي‌كند و تعليم اسماء مختص ايشان نمي‌باشد.
4. خداوند آدم و فرزندان او را مورد تكريم قرار داد «و لقد كرمنا بني آدم...»
ب. فضائل و ويژگيهاي خاص حضرت آدم و حواء:
مرحوم علامه طباطبايي در تفسير الميزان سه خصوصيت را براي آدم و همسرش ذكر مي‌كند كه هيچكس ديگري آن خصوصيات و فضائل را نداشتند: 1. اصطفاي آدم به اين معناست كه او را اولين مخلوق و پديده از نوع بني‌بشر قرار داد و در زمين جايش داد. 2. و نيز آن جناب اولين كسي است كه باب توبه برايش باز شد و درباره توبه او فرمود: «ثمّ اجتباهُ ربّه فتاب عليه و هَدي». 3. اولين كسي است كه برايش دين تشريع شد، و در آن باره فرمود: «فاِمّا يأتينكم منّي هُدي، ممَن اتّبع هدا فلا يصلُّ و لا يَشقي» و اين خصوصياتي كه ذكر شد از مختصات حضرت آدم و همسرش مي‌باشد و فضائل بسيار بزرگي است كه كسي چنين فضائلي ندارد.[5]
البته غير از اين سه خصوصيت كه مرحوم علامه براي حضرت آدم و همسرش ـ عليهم السّلام ـ قائل شدند خصوصيات بسيار زيادي براي آنها هست كه شايد اشاره به همة آنها لازم نباشد، امّا به جهت تكميل‌تر شدن بحث به پاره‌اي از خصوصيات و فضائل ديگر ايشان مي‌پردازيم:
4. حضرت آدم و حوا، اولين كساني بودند كه قبل از اين دنيا و بعد از اين دنيا وارد بهشت شده و در آنجا زندگي كردند. و مرحوم علامه با استفاده از روايتي كه زراره از امام صادق ـ عليه السّلام ـ و روايات ديگري كه در اين خصوص هست مكان بهشت آدم و همسرش ـ عليهم السّلام ـ را كه قبل از هبوط در آنجا خلق شد و از آنجا هبوط كرد را در آسمانها مي‌دانند.[6]
5. از امثال آيه «فقلنا يا آدم اِنّ هذا عدوّ لك و لزوجك» كه خداوند با كلمه هذا اشاره به شيطان كرده است فهميده مي‌شود كه خدا شيطان را به آدم و همسرش نشان داده بود.[7]
6. حضرت آدم و حوا اولين نوع از انسانها مي‌باشند كه نه پدر دارند و نه مادر كه اين خصوصيت مختص اين دو بزرگوار مي‌باشدو كسان ديگري اين خصوصيات را ندارند.
7. حضرت آدم ـ عليه السّلام ـ اولين پيامبر روي زمين مي‌باشد زيرا ايشان اولين كسي بوده كه وحي براي او نازل شده است.
8. نخستين واضع خط، آدم ابوالبشر ـ عليه السّلام ـ بود.[8]
براي مطالعة بيشتر به كتاب تاريخ انبياء عمادزاده مراجعه كنيد.
پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ :
علماي امت من از پيامبران بني‌اسرائيل برترند.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . بقره، آيات 31، 33، 34، 35، 37؛ آل عمران، آيات 33، 59؛ مائده، آية 27؛ اعراف، آيات 11، 19، 26، 27، 31، 35، 172؛ اسراء، آيات 61، 70؛ كهف، آية 50؛ مريم، آيه 58؛ طه، آيات 115، 116، 117، 120، 121؛ يس، 60.
[2] . بقره، 30.
[3] . همان.
[4] . بقره، 31.
[5] . تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ذيل آيه 33 آل عمران.
[6] . تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ذيل بحث روايي آيات 30 ـ 31 سوره بقره.
[7] . الميزان، علامه طباطبايي، سوره بقره، ذيل آيه 36.
[8] . الاتقان، سيوطي، ج 2، ص 527؛ الفهرست، ابن نديم، ص 7.
