پرسش :

چرا خمس را به سادات اختصاص داده اند وچرا زكات به گندم و جو تعلق گرفته درحاليكه درآمد كشاورزان كمتراز اموال تجار است و اموال آنها زكات ندارد؟

پاسخ :
در سوال شما چند نكته مطرح است:
الف) مصرف خمس،
ب ) شرايط گيرنده خمس،
ج ) محدود بودن زكات در نه چيز.

الـف) گفتني است كه:
اولاً، به فتواي حضرت امام(ره) مصرف سهم سادات نيز بايد به اذن مجتهد باشد؛ چون خمس در حقيقت منبعي براي تأمين هزينه‏هاي حكومت و امور مورد نياز جامعه است.
ثانيا، چنان كه متذكر شده‏ايد ـ به سادات نمي‏توان از زكات داد و اگر مستحقي در بين آنان باشد، بايد از خمس به آنان پرداخت كرد.
فلسفه اين امر آن است كه، كساني با منتسب ساختن خود به خاندان پيامبر(ص) به جمع‏آوري اموال مردم(صدقات) نپردازند و با سوء استفاده از عنوان خاندان رسالت، چهره ناپسندي از آنان ارائه نكنند. بلي اگر نيازمندي دربين آنان وجود دارد، از اموالي كه تحت نظر امام معصوم(ع) و يا وكلاي ايشان است، به آنان پرداخت مي‏گردد.
از سوي ديگر، مشخص بودن ذريه پيامبر(ص) در بين مردم ـ كه به كمك همين عناوين صورت مي‏گيرد ـ خودفلسفه‏اي تبليغي دارد كه نيازي به توضيح آن نيست.
ب ) سهم سادات را تنها به سادات فقير مي‏توان داد و آنچه شما نقل كرده‏ايد، سخني عوامانه است و در هيچ رساله و ياكتاب معتبري چنين موضوعي نيامده است.
ج ) در مورد زكات نيز گفتني است كه:
اولاً، عده‏اي از علما، زكات را در مال‏التجاره (سرمايه) هم واجب دانسته‏اند (مانند آيت اللّه‏ سيستاني) و عده‏اي ديگر استحباب آن را برگزيده‏اند.
ثانيا، خمس خود جايگزيني براي زكات است؛ چون در سيستم فعلي زندگي، موارد زكات بسيار محدود است؛ ولي خمس دامنه شمول گسترده‏اي دارد. از اين رو خمس خود جايگزيني براي زكات است و چون مصرف آن بايد تحت نظر مجتهد جامع الشرايط باشد، لذا مصارف آن نزديك به مصارف زكات است.
www.eporsesh.com