پرسش :

دين مقدس اسلام ازدواج موقت را براي مردان در شرايط خاص جايز دانسته است با توجه به اينكه دين اسلام دين كاملي است چه راهي را براي زنان در نظر گرفته است ؟

پاسخ :
هر چند اسلام جهت تأمين غرايز جنسي مردان، آنها را به ازدواج موقت فرا خوانده، اما اين رويكرد، جانب‏داري يك طرفه آن هم به منفعت مردان تلقي و تفسير نشود، چرا كه:
1- ساختار ازدواج موقت، نظامي دو سويه است. به نحوي كه لزوما هر دو سوي آن را دو جنس زن و مرد تشكيل داده و به همين جهت است كه حتي دختران بي‏شوهر نيز مي‏توانند همسر موقت مردان بي‏همسر باشند. تنها نكته‏اي كه باقي مي‏ماند اين است كه به نظر اكثر مراجع تقليد، چنانچه دختر باكره (بدون سابقه‏ي ازدواج با همسر دائمي) بخواهد به عقد موقت درآيد، بايستي از پدر، يا جد پدري كسب اجازه نموده و پس از جلب رضايت وي، نسبت به پذيرفت تقاضاي مرد، مبني بر ازدواج كوتاه‏مدت (موقت) اقدام كند. به هر روي، با مكانيزم ازدواج موقت، موازنه‏ي دوطرفه برقرار گشته و همچنان كه پسر عَزَب مي‏تواند چنين ازدواجي انجام دهد هيچ مانعي بر سر راه دختر جوان وجود ندارد. البته نياز به توضيح ندارد كه شرط كسب اجازه از پدر دختر، (توسط دختر يا پسر) به منزله‏ي روشي جهت حفظ امنيت روحي - جسمي دختر مي‏باشد. چه اين كه، شناخت پسران و انگيزه‏هاي آنها، نياز به پختگي خاصي داشته كه غالبا پدران از شناخت آنها و درك مصلحت دختر برمي‏آيند.
2- گزينه اول از ديدگاه اسلام، ازدواج دائم است و ازدواج موقت در حكم انتخاب دوم، آن هم تحت شرايط خاص است. در نتيجه همچنان كه اسلام به زدودن موانع تشريفاتي ازدواج دائم تشويق كرده، به همان ميزان (بلكه بيشتر) به فراهم‏سازي مقدمات لازم جهت ازدواج دائم دختران سفارش كرده. به اين ترتيب اسلام از دو ناحيه به پشتيباني دختران اقدام نموده:
در موضع اول، به صورت غيرمستقيم و از طريق توصيه پسران به تسريع در ازدواج و سفارش عمومي بر زدودن تشريفات اين اقدام تا پسران زودتر به انتخاب همسر بپردازند.
در موضع دوم، در احاديث متعدد تأكيد نموده كه سعادت پدر و دختر در آن است كه هر چه زودتر و به محض فراهم شدن آمادگي‏هاي جسمي و روحي دختران، نسبت به شوهر دادنشان اقدام گردد.
3- رويكرد همگاني اسلام در مورد ازدواج اين است كه پسران و دختران با رعايت عفاف و دور نگهداشتن خود از عوامل تحريك‏زا، منتظر فرصت تحقق ازدواج باشند و اگر فعلاً عملي‏سازي اين پيوند برايشان ميسر نيست، تنها راه چاره در حفظ و حفاظت خود از دام‏هاي شيطاني است.
4- چنانچه در قرآن يا اكثر روايات مشاهده مي‏شود كه روي سخن با پسران است تا دختران، بدين علت است كه پسر، مظهر نياز است و دختر، نمايانگر ناز و اين پسر است كه بايد اقدام به خواستگاري كند و عموما دختران پاك‏دامن و عفيف از تظاهر به مباحث اين‏گونه‏اي پرهيز مي‏كنند. پس، هر چند خطاب‏ها، يك طرفه است اما: اولاً، جهت مراعات احساسات دختران و حفظ حجب و حياء آنهاست.
ثانيا، مفهوم اين عبارات از گستردگي و شمول برخوردار بوده و انحصار به جنس مرد ندارد.
ثالثا، وقتي به مردان توصيه شود كه زودتر ازدواج كنيد و به خانواده‏ها هم توصيه گردد كه مسائلي از قبيل ادامه تحصيل، سربازي، اشتغال، سن و... را مانع و بهانه قرار ندهيد و به پدران دختران هم سفارش گردد كه هر چند دخترتان در اين باره چيزي نمي‏گويد ولي در فكر آينده‏اش باشيد ديگر چيزي تحت عنوان بي‏توجهي به دختران باقي نخواهد ماند و چنانچه پدر دختر به او اجازه دهد كه در قالب ازدواج موقت، با پسري ازدواج كند، بهره‏مندي دختر از چنين نكاحي تضمين گشته. همچنان كه دختران با سابقه شوهرداري كه به نحوي از شوهر جدا شده‏اند نيز مي‏توانند بدون اجازه پدر، ازدواج موقت نمايند.
جهت اطلاع از نظام ازدواج در اسلام ر.ك:
1- تفسير نمونه، مجلداتي كه اين آيات را بحث كرده، بقره 187، روم 21، نور 32
2- جوانان و انتخاب همسر، علي اكبر مظاهري، نشر پارسايان، قم
3- تعليم و تربيت در اسلام، شهيد مطهري، ص 252 - 251
eporsesh.com