پرسش :
پس از حشر و نشر با توجه به جسماني بودن معاد، جايگاه نهايي انسان كجا خواهد بود؟ آيا در همين زمين يا در عالم تجرّد و غير ماده؟ و اگر در عالم تجرد جاي ميگيرد، جسم با محدوديّت در مكاني مجرد و غير جسماني چطور جاي ميگيرد؟ و حال آنكه قسمتي از آيات و روايات دالّ بر اين است كه در عالم مجرد و غير جسماني مستقر ميگردد؟
پاسخ :
ابتدا لازم است چند مقدمه طرح شود. ولي قبل از همه بايد گفت: اين جسم با همين بدن در بهشت يا جهنم كه آن هم جسماني است مستقر ميگردد. حال ادلّه اثبات اين مدّعي.
مهمترين منبع براي مسائل اسلامي قرآن مجيد است. اين كتاب آسماني در همه جا با صراحت از معاد جسماني (البته توأم با روحاني) سخن ميگويد (و بر خلاف گفته سؤال كننده) كمترين آشنايي با آيات قرآن براي نفي انحصار معاد در معاد روحاني كافي است.
قرآن براي نزديك ساختن معاد به اذهان منكران و پاسخ گفتن به ايرادهاي آنها مثال جالبي زده كه با يك نوع استدلال زنده آميخته است و ميخواهد مسأله رستاخيز را در سر حدّ مشاهده و احساس مردم قرار دهد، تمام اين مثالها و تشبيهات قرآن در زمينه معاد، معاد جسماني را تأييد ميكند.
گاهي مردم را به مشاهده تكرار صحنه مرگ و حيات در جهان گياهان دعوت ميكند كه چگونه همه سال در برابر چشم همه ما، در جهان »معاد« تكرار ميشود.
زمينها در فصل خزان به تدريج رو به سوي مرگ ميروند، گلها و شاخهها و گياهان رنگ مرگ به خود ميگيرند و در فصل زمستان همگي مردهاند، اما به هنگام وزش نسيمهاي روح بخش بهاري و ريزش قطرههاي لطيف باران در اين فصل از نو جنبشي مييابند و حيات نويني آغاز ميكنند.
گاهي اشاره به آغاز آفرينش و نيز رستاخيز انرژيها، داستان خواب اصحاب كهف، داستان مرغهاي ابراهيم و... دارد. همه اينها مربوط به موضوع معاد جسماني است و الّا معاد روحاني بدون جسماني هيچ گونه تناسبي با اين بحثها ندارد.
( معاد و جهان پس از مرگ، آية الله مكارم، ص 311.)
و پاسخ فراز دوم كه جسم با محدوديّت در مكاني مجرد و غير جسماني چطور جا ميگيرد. اينجا در پاسخ گفته ميشود كه از كجا شما مدعي هستيد كه بهشت مكاني مجرد و غير جسماني است و حال آن كه قرآن كريم وقتي ميخواهد بهشت يا جهنم را توصيف كند اين دو پديده را پديدههاي جسماني توصيف ميكند. آنجا كه از بهشت نام ميبرد بحث از جويهاي شراب، شير، عسل و از درختها و چشمهها و همچنين از همسران پاكيزه و خدمتكاران و... نام ميبرد. در سوره بقره آيه 25 ميفرمايد: »و بَشِّر الّذين آمنوا و عملوا الصّالحات ان لهم جنات تجري من تحتها الانهار كلّما رزقوا منها من ثمرة رزقا قالوا هذا الّذي رزقنا من قبل و اتوا به متشابها و لهم فيها ازواج مطهره و هم فيها خالدون«
ميوهها، ازدواج و... همه چگونه ميشود تجرّد و روحاني باشند؟! معظم سوره انسان و معظم سوره واقعه همه از وصف بهشت و دوزخ و آنكه آن عالم واقعاً عالم جسماني ميباشد نه مجرد و روحاني تشكيل شده است.
اما سؤال دوم كه آيا بهشت آدم در عالم تجرّد بود يا در مكاني غير از زمين؟
به احتمال قوي بهشت و جهنم آدم يكي از همين باغهاي خرّم و باطراوت زمين بوده است (بهشت وي در عالم تجرد نبوده و يا در مكاني غير از زمين) و هبوط و فرود آمدن آدم(ع) از بهشت به روي زمين يك نوع هبوط و نزول مقامي بوده است.
(معاد و جهان پس از مرگ، ص 396 و تفسير نمونه، جلد اول)
eporsesh.com
ابتدا لازم است چند مقدمه طرح شود. ولي قبل از همه بايد گفت: اين جسم با همين بدن در بهشت يا جهنم كه آن هم جسماني است مستقر ميگردد. حال ادلّه اثبات اين مدّعي.
مهمترين منبع براي مسائل اسلامي قرآن مجيد است. اين كتاب آسماني در همه جا با صراحت از معاد جسماني (البته توأم با روحاني) سخن ميگويد (و بر خلاف گفته سؤال كننده) كمترين آشنايي با آيات قرآن براي نفي انحصار معاد در معاد روحاني كافي است.
قرآن براي نزديك ساختن معاد به اذهان منكران و پاسخ گفتن به ايرادهاي آنها مثال جالبي زده كه با يك نوع استدلال زنده آميخته است و ميخواهد مسأله رستاخيز را در سر حدّ مشاهده و احساس مردم قرار دهد، تمام اين مثالها و تشبيهات قرآن در زمينه معاد، معاد جسماني را تأييد ميكند.
گاهي مردم را به مشاهده تكرار صحنه مرگ و حيات در جهان گياهان دعوت ميكند كه چگونه همه سال در برابر چشم همه ما، در جهان »معاد« تكرار ميشود.
زمينها در فصل خزان به تدريج رو به سوي مرگ ميروند، گلها و شاخهها و گياهان رنگ مرگ به خود ميگيرند و در فصل زمستان همگي مردهاند، اما به هنگام وزش نسيمهاي روح بخش بهاري و ريزش قطرههاي لطيف باران در اين فصل از نو جنبشي مييابند و حيات نويني آغاز ميكنند.
گاهي اشاره به آغاز آفرينش و نيز رستاخيز انرژيها، داستان خواب اصحاب كهف، داستان مرغهاي ابراهيم و... دارد. همه اينها مربوط به موضوع معاد جسماني است و الّا معاد روحاني بدون جسماني هيچ گونه تناسبي با اين بحثها ندارد.
( معاد و جهان پس از مرگ، آية الله مكارم، ص 311.)
و پاسخ فراز دوم كه جسم با محدوديّت در مكاني مجرد و غير جسماني چطور جا ميگيرد. اينجا در پاسخ گفته ميشود كه از كجا شما مدعي هستيد كه بهشت مكاني مجرد و غير جسماني است و حال آن كه قرآن كريم وقتي ميخواهد بهشت يا جهنم را توصيف كند اين دو پديده را پديدههاي جسماني توصيف ميكند. آنجا كه از بهشت نام ميبرد بحث از جويهاي شراب، شير، عسل و از درختها و چشمهها و همچنين از همسران پاكيزه و خدمتكاران و... نام ميبرد. در سوره بقره آيه 25 ميفرمايد: »و بَشِّر الّذين آمنوا و عملوا الصّالحات ان لهم جنات تجري من تحتها الانهار كلّما رزقوا منها من ثمرة رزقا قالوا هذا الّذي رزقنا من قبل و اتوا به متشابها و لهم فيها ازواج مطهره و هم فيها خالدون«
ميوهها، ازدواج و... همه چگونه ميشود تجرّد و روحاني باشند؟! معظم سوره انسان و معظم سوره واقعه همه از وصف بهشت و دوزخ و آنكه آن عالم واقعاً عالم جسماني ميباشد نه مجرد و روحاني تشكيل شده است.
اما سؤال دوم كه آيا بهشت آدم در عالم تجرّد بود يا در مكاني غير از زمين؟
به احتمال قوي بهشت و جهنم آدم يكي از همين باغهاي خرّم و باطراوت زمين بوده است (بهشت وي در عالم تجرد نبوده و يا در مكاني غير از زمين) و هبوط و فرود آمدن آدم(ع) از بهشت به روي زمين يك نوع هبوط و نزول مقامي بوده است.
(معاد و جهان پس از مرگ، ص 396 و تفسير نمونه، جلد اول)
eporsesh.com
.jpg "نحوه برخورد و رفتار امام رضا علیه السلام با مردم چگونه بوده است؟")