پرسش :
توقیعات حضرت مهدی علیه السلام دربردارنده چه موضوعاتی است؟
پاسخ :
شرح پرسش:
توقیعات حضرت مهدی علیه السلام درباره چه موضوعاتی صادر شده است و آیا برای انسان‌های دیگر قابل بهره‌برداری است؟
پاسخ:
باید بدانیم توقیعات امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز مانند سایر احادیث امامان علیهم السلام حاوی مطالب گوناگون اعتقادی، معادی، اخلاقی، فقهی، تاریخی، علمی و پرسش درباره‌ی مدّعیان نیابت و ... است. بنابراین اگر چه در موارد خاص صدور یافته است برای تمامی شیعیان قابل استفاده است. از باب نمونه به مواردی اشاره می‌کنیم:
درباره‌ی توقیعی بودن اسماء و صفات حق تعالی:
«تَعالَی اللهُ وَ جَلَّ عَمّا یَصِفُونَ، سُبحانَهُ وَ بِحَمدِه؛ خداوند از آن چه که توصیف می‌کنند برتر و با ستایش او را تنزیه می‌کنم.»
درباره‌ی لطف و توفیق او:
«وَ اللهُ یُلهِمُکُمُ الرُّشدَ، وَ یَلطِفُ لَکُم فی التَّوفیقِ بِرَحمَتِهِ؛ و خداوند راه رشد و هدایت را به شما نشان دهد و به رحمت خود، موفّقیّت را به آسانی برایتان فراهم سازد.»
در این که سنّت الهی بر بقای حقّ و نابودی باطل است:
«حَفِظَ اللهُ الحَقُّ عَلی أهلِه، وَ أقَرَّه فی مُستَقَرِّه؛ خداوند حق را بر اهلش نگه داشته و آن را در جایگاه خود ثابت قرار داده است.»
در لزوم معرفت امام:
«و اگر شیعیان ما- که خداوند توفیق طاعتشان دهد- در راه ایفای پیمانی که بر دوش دارند، هم دل می‌شدند، میمنت ملاقات ما از ایشان به تأخیر نمی‌افتاد.»
در این که وجود امام مایه‌ی حفظ مردم است:
«ما شاهد و ناظر مناجات تو بودیم. خداوند با آن وسیله‌ای که به سبب اولیای خویش به تو بخشیده است، او را حفظ فرماید.»
درباره‌ی حتمی بودن ظهور:
«وَ اللهُ مُتِمُّ نورِهِ وَ لَو کَرِهَ المُشرِکُونَ؛ خداوند نور خود را تمام خواهد کرد؛ اگرچه مشرکان را خوش نیاید.»
درباره‌ی عنایات آن امام نسبت به شیعه:
«ولی در عین حال بر اخبار و احوال شما آگاه هستیم و هیچ چیز از اوضاع شما بر ما پوشیده و مخفی نیست. از خواری و بی‌کسی‌ای که دچارش شده اید باخبریم؛ از آن زمان که بسیاری از شما به برخی کارهای ناشایست -که پیشینیان صالح شما از آنها دوری می‌جستند- گرویدند و عهد و میثاق خدایی را آن چنان پشت سر انداختند که گویا به آن پیمان آگاه نیستند.»
درباره‌ی توبه و استغفار:
«أخطَأتَ بِرَدِّکَ بِرَّنا، فإذا استغفَرَتَ الله عَزَّوَجَلَّ فَاللهُ یَغفِرُ لَکَ؛ با ردّ احسان ما خطا کردی و اگر از خدا طلب بخشایش کنی، خداوند تو را خواهد بخشود.»
در رفع حوایج مردم:
«قُل لَهُ: أرخِص نَفسَک، وَ اجعَل مَجلِسَک فی الِّهلیزِ، وَ اقضِ حوائِجَ النّاسِ، نَحنُ ننصُرُکَ؛ به او بگو: خودت را برای مردم ارزان کن(در دسترس همه قرار بده). محلّ نشستن خود را دهلیز خانه انتخاب کن و حاجت‌های مردم را برآور. ما یاری‌ات می‌کنیم.»
درباره‌ی نوّاب اربعه:
«وَ أمّا مُحَمَّدُ بنُ عُثمانَ العَمرِویُّ، رَضی الله عَنه وَ عَن أبیهِ مِن قَبلُ، فَإنَّه ثِقَتی وَ کِتابُهُ کِتابی؛ و امّا محمّد بن عثمان عمری، پس خداوند از او و پیش از او پدرش راضی باشد. او ثقه و مورد اطمینان من و نوشته‌ی او نوشته‌ی من است.»
درباره‌ی نایب سوم:
«او را می‌شناسیم- خداوند همه‌ی خوبی و خشنودی را به او بشناساند و او را با توفیق سعادتمند سازد. از نامه‌ی او آگاه گشتیم و آن چه که او بر آن است مورد اطمینان ماست و در نزد ما منزلت و جایگاهی دارد که باعث خشنودی و سرور اوست. خداوند احسانش را درباره ی او افزون دارد که همانا او سرپرستی تواناست و سپاس خداوندی را که بی شریک است و درود و سلام فراوان خداوند بر رسولش حضرت محمّد و خاندانش باد.»
درباره‌ی نایب چهارم:
«ای علیّ بن محمّد سمری، خداوند پاداش برادرانت را در مرگ تو بزرگ گرداند! تو تا شش روز دیگر از دنیا خواهی رفت. پس کارهایت را جمع و منظّم کن و به هیچ کس وصیّت مکن که بعد از تو جانشین گردد؛ چرا که غیبت تمام و کامل واقع شده است و ظهوری مگر به اجازه‌ی خداوند متعال نیست و این اجازه بعد از مدّتی دراز و تیرگی و سختی دل‌ها و پر شدن زمین از ظلم و جور است.»
می‌بینیم که بخش بسیاری از میراث گران‌قدر آن امام مهربان به صورت نامه و رساله آمده است.(1)
پی‌نوشت:
1. مواردی که بیان شد از کتاب «کلمة الإمام المهدی» بود و برای دیدن فهرست تفصیلی توقیعات، به صفحه‌های ۶۴۷ و ۶۵۸ این کتاب مراجعه کنید.
منبع: پورتال جامع مهدویت
شرح پرسش:
توقیعات حضرت مهدی علیه السلام درباره چه موضوعاتی صادر شده است و آیا برای انسان‌های دیگر قابل بهره‌برداری است؟
پاسخ:
باید بدانیم توقیعات امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز مانند سایر احادیث امامان علیهم السلام حاوی مطالب گوناگون اعتقادی، معادی، اخلاقی، فقهی، تاریخی، علمی و پرسش درباره‌ی مدّعیان نیابت و ... است. بنابراین اگر چه در موارد خاص صدور یافته است برای تمامی شیعیان قابل استفاده است. از باب نمونه به مواردی اشاره می‌کنیم:
درباره‌ی توقیعی بودن اسماء و صفات حق تعالی:
«تَعالَی اللهُ وَ جَلَّ عَمّا یَصِفُونَ، سُبحانَهُ وَ بِحَمدِه؛ خداوند از آن چه که توصیف می‌کنند برتر و با ستایش او را تنزیه می‌کنم.»
درباره‌ی لطف و توفیق او:
«وَ اللهُ یُلهِمُکُمُ الرُّشدَ، وَ یَلطِفُ لَکُم فی التَّوفیقِ بِرَحمَتِهِ؛ و خداوند راه رشد و هدایت را به شما نشان دهد و به رحمت خود، موفّقیّت را به آسانی برایتان فراهم سازد.»
در این که سنّت الهی بر بقای حقّ و نابودی باطل است:
«حَفِظَ اللهُ الحَقُّ عَلی أهلِه، وَ أقَرَّه فی مُستَقَرِّه؛ خداوند حق را بر اهلش نگه داشته و آن را در جایگاه خود ثابت قرار داده است.»
در لزوم معرفت امام:
«و اگر شیعیان ما- که خداوند توفیق طاعتشان دهد- در راه ایفای پیمانی که بر دوش دارند، هم دل می‌شدند، میمنت ملاقات ما از ایشان به تأخیر نمی‌افتاد.»
در این که وجود امام مایه‌ی حفظ مردم است:
«ما شاهد و ناظر مناجات تو بودیم. خداوند با آن وسیله‌ای که به سبب اولیای خویش به تو بخشیده است، او را حفظ فرماید.»
درباره‌ی حتمی بودن ظهور:
«وَ اللهُ مُتِمُّ نورِهِ وَ لَو کَرِهَ المُشرِکُونَ؛ خداوند نور خود را تمام خواهد کرد؛ اگرچه مشرکان را خوش نیاید.»
درباره‌ی عنایات آن امام نسبت به شیعه:
«ولی در عین حال بر اخبار و احوال شما آگاه هستیم و هیچ چیز از اوضاع شما بر ما پوشیده و مخفی نیست. از خواری و بی‌کسی‌ای که دچارش شده اید باخبریم؛ از آن زمان که بسیاری از شما به برخی کارهای ناشایست -که پیشینیان صالح شما از آنها دوری می‌جستند- گرویدند و عهد و میثاق خدایی را آن چنان پشت سر انداختند که گویا به آن پیمان آگاه نیستند.»
درباره‌ی توبه و استغفار:
«أخطَأتَ بِرَدِّکَ بِرَّنا، فإذا استغفَرَتَ الله عَزَّوَجَلَّ فَاللهُ یَغفِرُ لَکَ؛ با ردّ احسان ما خطا کردی و اگر از خدا طلب بخشایش کنی، خداوند تو را خواهد بخشود.»
در رفع حوایج مردم:
«قُل لَهُ: أرخِص نَفسَک، وَ اجعَل مَجلِسَک فی الِّهلیزِ، وَ اقضِ حوائِجَ النّاسِ، نَحنُ ننصُرُکَ؛ به او بگو: خودت را برای مردم ارزان کن(در دسترس همه قرار بده). محلّ نشستن خود را دهلیز خانه انتخاب کن و حاجت‌های مردم را برآور. ما یاری‌ات می‌کنیم.»
درباره‌ی نوّاب اربعه:
«وَ أمّا مُحَمَّدُ بنُ عُثمانَ العَمرِویُّ، رَضی الله عَنه وَ عَن أبیهِ مِن قَبلُ، فَإنَّه ثِقَتی وَ کِتابُهُ کِتابی؛ و امّا محمّد بن عثمان عمری، پس خداوند از او و پیش از او پدرش راضی باشد. او ثقه و مورد اطمینان من و نوشته‌ی او نوشته‌ی من است.»
درباره‌ی نایب سوم:
«او را می‌شناسیم- خداوند همه‌ی خوبی و خشنودی را به او بشناساند و او را با توفیق سعادتمند سازد. از نامه‌ی او آگاه گشتیم و آن چه که او بر آن است مورد اطمینان ماست و در نزد ما منزلت و جایگاهی دارد که باعث خشنودی و سرور اوست. خداوند احسانش را درباره ی او افزون دارد که همانا او سرپرستی تواناست و سپاس خداوندی را که بی شریک است و درود و سلام فراوان خداوند بر رسولش حضرت محمّد و خاندانش باد.»
درباره‌ی نایب چهارم:
«ای علیّ بن محمّد سمری، خداوند پاداش برادرانت را در مرگ تو بزرگ گرداند! تو تا شش روز دیگر از دنیا خواهی رفت. پس کارهایت را جمع و منظّم کن و به هیچ کس وصیّت مکن که بعد از تو جانشین گردد؛ چرا که غیبت تمام و کامل واقع شده است و ظهوری مگر به اجازه‌ی خداوند متعال نیست و این اجازه بعد از مدّتی دراز و تیرگی و سختی دل‌ها و پر شدن زمین از ظلم و جور است.»
می‌بینیم که بخش بسیاری از میراث گران‌قدر آن امام مهربان به صورت نامه و رساله آمده است.(1)
پی‌نوشت:
1. مواردی که بیان شد از کتاب «کلمة الإمام المهدی» بود و برای دیدن فهرست تفصیلی توقیعات، به صفحه‌های ۶۴۷ و ۶۵۸ این کتاب مراجعه کنید.
منبع: پورتال جامع مهدویت
