پرسش :
بعضی آثار و فواید ایمان را بیان کنید؟
پاسخ :
تولستوی، نویسنده روسی می گوید:
ایمان آن چیزی است که مردم با آن زندگی می کنند.
ایمان مذهبی آثار نیک فراوانی دارد چه از نظر تولید بهجت و انبساط، چه از نظر نیکو ساختن روابط اجتماعی و چه از نظر کاهش و رفع ناراحتی های ضروری که لازمه ساختمان این جهان است. اینک آثار ایمان مذهبی را در این سه بخش توضیح می دهیم:
الف) بهجت و انبساط
اولین اثر ایمان مذهبی از نظر بهجت زایی و انبساط آفرینی «خوش بینی» است. خوشبینی به جهان و خلقت و هستی. ایمان مذهبی از آن جهت که تلقی انسان را نسبت به جهان شکل خاص می دهد، به این گونه که آفرینش را هدفدار و هدف را خیر و تکامل و سعادت معرفی می کند، طبعا دید انسان را نسبت به نظام کلی هستی و قوانین حاکم بر آن خوش بینانه می سازد.
دومین اثر ایمان مذهبی از نظر بهجت زایی و انبساط آفرینی، «روشن دلی» است. انسان همین که به حکم ایمان مذهبی، جهان را به نور حق و حقیقت روشن دید، همین روشن بینی، فضای روح او را روشن می کند و در حکم چراغی می گردد که در درونش روشن شده باشد. برخلاف یک فرد بی ایمان که جهان در نظرش پوچ و تاریک است. [چنین شخصی] خالی از درک و بینش و روشنایی است و به همین سبب خانه دل خودش هم در بین تاریک خانه ای که خود فرض کرده، تاریک و مظلم است.
سومین اثر ایمان مذهبی از نظر بهجت زایی و انبساط آفرینی، «امیدواری» به نتیجه خوب تلاش خوب است.
چهارمین اثر ایمان مذهبی از نظرگاه بهجت زایی و انبساط آفرینی، «آرامش خاطر» است. انسان فطرتا جویای سعادت خویش است؛ از تصور وصول به سعادت، غرق در مسرت می گردد و از فکر یک آینده شوم و مقرون به محرومیت لرزه [بر] اندامش می افتد و سخت دچار دلهره و اضطراب می گردد. آن چه مایه سعادت انسان می گردد، دو چیز است: تلاش و اطمینان به شرایط محیط.
یکی دیگر از آثار ایمان مذهبی از جنبه انبساط بخشی، برخورداری بیشتر از یک سلسله لذتها است که لذت معنوی نامیده می شود.
ب) بهبود روابط اجتماعی
زندگی سالم اجتماعی آن است که افراد، قوانین و حدود و حقوق یکدیگر را محترم شمارند، عدالت را امری مقدس به حساب آورند و به یکدیگر مهر بورزند. هر یک برای دیگری آن را دوست بدارد که برای خود دوست می دارد و نپسندد [آن چه را] که برای خویش نمی پسندد. به یکدیگر اعتماد و اطمینان داشته باشند [که البته] ضامن اعتماد متقابل آن ها کیفیات روحی آن ها باشد. هر فردی خود را متعهد و مسئول اجتماع خویش بشمارد و در سرّی ترین نهان خانه ها همان تقوا و عفاف از آن ها بروز کند که در ملأعام (بروز می کند). در نهایت بی طمعی به یکدیگر نیکی کنند، در مقابل ظلم و ستم به پا خیزند و به ستمگر و فسادگر مجال ستمگری و فساد ندهند. ارزش های اخلاقی را محترم بشمارند و با یکدیگر مانند اعضای یک پیکر متحد و متفق باشد. ایمان مذهبی آن چیزی است که بیش از هر چیز حق را محترم، عدالت را مقدس، دل ها را به یکدیگر مهربان و اعتماد متقابل را میان افراد برقرار می سازد، تقوا و عفاف را تا عمق وجدان آدمی نفوذ می دهد، به ارزش های اخلاقی اعتبار می بخشد، شجاعت مقابله با ستم ایجاد می کند و همه افراد را مانند اعضای یک پیکر به هم پیوند می دهد و متحد می کند.
ج) کاهش ناراحتی ها
ایمان مذهبی در انسان نیروی مقاومت می آفریند و تلخی ها را شیرین می گرداند. انسان با ایمان می داند هر چیزی در جهان حساب معینی دارد. اگر عکس العملش در برابر تلخی ها به نحو مطلوب باشد، فرضا خود این [تلخی ها ]غیر قابل جبران باشد، به نحوی دیگر از طرف خداوند متعال جبران می شود. پیری به حکم این که پایان کار نیست و [از طرفی] یک فرد با ایمان همواره فراغت خویش را با عبادت و انس با ذکر خدا پر می کند، مطبوع و دوست داشتنی می گردد، به طوری که لذت زندگی در دوره پیری برای مردم خداپرست از دوره جوانی بیشتر می گردد. قیافه مرگ در چشم فرد باایمان با آن چه در چشم فرد بی ایمان می نماید، عوض می شود. از نظر چنین فردی دیگر مرگ به نیستی و فنا نیست و انتقال از دنیایی فانی و گذرا به دنیایی باقی و پایدار و از جهانی کوچک تر به جهانی بزرگ تر است. مرگ، منتقل شدن از جهان عمل و کشت به جهان نتیجه و محصول است. از این رو، چنین فردی نگرانی های خویش را از مرگ، با کوشش در کارهای نیک که در زبان دین، «عمل صالح» نامیده می شود، بر طرف می سازد. از نظر روان شناسان مسلّم و قطعی است که اکثر بیماری های روانی که ناشی از ناراحتی های روحی و تلخی های زندگی است، در میان افراد غیرمذهبی دیده می شود. افراد مذهبی به هر نسبت که ایمان قوی و محکم داشته باشند، از این بیماری ها مصون ترند. از این رو، یکی از عوارض زندگی عصر ما که در اثر ضعف ایمان های مذهبی پدید آمده، افزایش بیماری ها [ی گوناگون] و بیماری های روانی و عصبی است.
منبع: مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی، علامه شهید مطهری(ره)، صص 33 ـ 39 .
تولستوی، نویسنده روسی می گوید:
ایمان آن چیزی است که مردم با آن زندگی می کنند.
ایمان مذهبی آثار نیک فراوانی دارد چه از نظر تولید بهجت و انبساط، چه از نظر نیکو ساختن روابط اجتماعی و چه از نظر کاهش و رفع ناراحتی های ضروری که لازمه ساختمان این جهان است. اینک آثار ایمان مذهبی را در این سه بخش توضیح می دهیم:
الف) بهجت و انبساط
اولین اثر ایمان مذهبی از نظر بهجت زایی و انبساط آفرینی «خوش بینی» است. خوشبینی به جهان و خلقت و هستی. ایمان مذهبی از آن جهت که تلقی انسان را نسبت به جهان شکل خاص می دهد، به این گونه که آفرینش را هدفدار و هدف را خیر و تکامل و سعادت معرفی می کند، طبعا دید انسان را نسبت به نظام کلی هستی و قوانین حاکم بر آن خوش بینانه می سازد.
دومین اثر ایمان مذهبی از نظر بهجت زایی و انبساط آفرینی، «روشن دلی» است. انسان همین که به حکم ایمان مذهبی، جهان را به نور حق و حقیقت روشن دید، همین روشن بینی، فضای روح او را روشن می کند و در حکم چراغی می گردد که در درونش روشن شده باشد. برخلاف یک فرد بی ایمان که جهان در نظرش پوچ و تاریک است. [چنین شخصی] خالی از درک و بینش و روشنایی است و به همین سبب خانه دل خودش هم در بین تاریک خانه ای که خود فرض کرده، تاریک و مظلم است.
سومین اثر ایمان مذهبی از نظر بهجت زایی و انبساط آفرینی، «امیدواری» به نتیجه خوب تلاش خوب است.
چهارمین اثر ایمان مذهبی از نظرگاه بهجت زایی و انبساط آفرینی، «آرامش خاطر» است. انسان فطرتا جویای سعادت خویش است؛ از تصور وصول به سعادت، غرق در مسرت می گردد و از فکر یک آینده شوم و مقرون به محرومیت لرزه [بر] اندامش می افتد و سخت دچار دلهره و اضطراب می گردد. آن چه مایه سعادت انسان می گردد، دو چیز است: تلاش و اطمینان به شرایط محیط.
یکی دیگر از آثار ایمان مذهبی از جنبه انبساط بخشی، برخورداری بیشتر از یک سلسله لذتها است که لذت معنوی نامیده می شود.
ب) بهبود روابط اجتماعی
زندگی سالم اجتماعی آن است که افراد، قوانین و حدود و حقوق یکدیگر را محترم شمارند، عدالت را امری مقدس به حساب آورند و به یکدیگر مهر بورزند. هر یک برای دیگری آن را دوست بدارد که برای خود دوست می دارد و نپسندد [آن چه را] که برای خویش نمی پسندد. به یکدیگر اعتماد و اطمینان داشته باشند [که البته] ضامن اعتماد متقابل آن ها کیفیات روحی آن ها باشد. هر فردی خود را متعهد و مسئول اجتماع خویش بشمارد و در سرّی ترین نهان خانه ها همان تقوا و عفاف از آن ها بروز کند که در ملأعام (بروز می کند). در نهایت بی طمعی به یکدیگر نیکی کنند، در مقابل ظلم و ستم به پا خیزند و به ستمگر و فسادگر مجال ستمگری و فساد ندهند. ارزش های اخلاقی را محترم بشمارند و با یکدیگر مانند اعضای یک پیکر متحد و متفق باشد. ایمان مذهبی آن چیزی است که بیش از هر چیز حق را محترم، عدالت را مقدس، دل ها را به یکدیگر مهربان و اعتماد متقابل را میان افراد برقرار می سازد، تقوا و عفاف را تا عمق وجدان آدمی نفوذ می دهد، به ارزش های اخلاقی اعتبار می بخشد، شجاعت مقابله با ستم ایجاد می کند و همه افراد را مانند اعضای یک پیکر به هم پیوند می دهد و متحد می کند.
ج) کاهش ناراحتی ها
ایمان مذهبی در انسان نیروی مقاومت می آفریند و تلخی ها را شیرین می گرداند. انسان با ایمان می داند هر چیزی در جهان حساب معینی دارد. اگر عکس العملش در برابر تلخی ها به نحو مطلوب باشد، فرضا خود این [تلخی ها ]غیر قابل جبران باشد، به نحوی دیگر از طرف خداوند متعال جبران می شود. پیری به حکم این که پایان کار نیست و [از طرفی] یک فرد با ایمان همواره فراغت خویش را با عبادت و انس با ذکر خدا پر می کند، مطبوع و دوست داشتنی می گردد، به طوری که لذت زندگی در دوره پیری برای مردم خداپرست از دوره جوانی بیشتر می گردد. قیافه مرگ در چشم فرد باایمان با آن چه در چشم فرد بی ایمان می نماید، عوض می شود. از نظر چنین فردی دیگر مرگ به نیستی و فنا نیست و انتقال از دنیایی فانی و گذرا به دنیایی باقی و پایدار و از جهانی کوچک تر به جهانی بزرگ تر است. مرگ، منتقل شدن از جهان عمل و کشت به جهان نتیجه و محصول است. از این رو، چنین فردی نگرانی های خویش را از مرگ، با کوشش در کارهای نیک که در زبان دین، «عمل صالح» نامیده می شود، بر طرف می سازد. از نظر روان شناسان مسلّم و قطعی است که اکثر بیماری های روانی که ناشی از ناراحتی های روحی و تلخی های زندگی است، در میان افراد غیرمذهبی دیده می شود. افراد مذهبی به هر نسبت که ایمان قوی و محکم داشته باشند، از این بیماری ها مصون ترند. از این رو، یکی از عوارض زندگی عصر ما که در اثر ضعف ایمان های مذهبی پدید آمده، افزایش بیماری ها [ی گوناگون] و بیماری های روانی و عصبی است.
منبع: مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی، علامه شهید مطهری(ره)، صص 33 ـ 39 .
