پرسش :

بیمه با قمار چه تفاوتى دارد؟

پاسخ :
فقها هیچ احتمال نداده اند که بیمه داخل در باب قمار بشود و وجهى هم ندارد که ما بیمه را داخل در باب قمار بدانیم. صرف به خطر انداختن، ملاک قمار نیست. گفتیم [براى صحت یک معامله] باید آن استثناها وجود نداشته باشد. ریشه استثناها در معاملات، آن چیزى است که در آیه قرآن آمده که قمار هم یکى از مصداق هاى آن است: «لاتَأکُلوا اَموالَکُم بَینَکُم بِالباطِلِ.» مقصود این است که وقتى پول شما در میان شما گردش مى کند، بیهوده گردش نکند؛ یعنى به اصطلاح فقها با یک هدف عقلایى توأم باشد. یک وقت انسان مى بخشد؛ بخشیدن در مواردى یک کار انسانى است؛ یعنى یک نیاز انسانى است. انسان مى خواهد که جود کرده باشد، این یک کار بیهوده نیست. یا وقتى انسان، جنس خودش را به طرف مى فروشد، در مقابل پول مى گیرد. یا انسان پول مى دهد، در مقابل از معلم، درس مى گیرد. باز پول بیهوده گردش نکرده، ولى در مورد قمار و امور شبه قمار، پول از دست طرف بیرون مى رود، بدون اینکه چیزى کسب کرده باشد. از نظر شارع، این پول بیهوده بیرون رفته است.
در مورد بیمه این طور نیست. بیمه یک هدف عقلایى دارد. انسان تأمین مى گیرد و در مواردى ـ اگر خسارتى یا حادثه اى پیش آید ـ غیر از تأمین، پول هم مى گیرد. بنابراین، پولى که بیمه گزار مى دهد، هرگز مصداق «لاتَأکُلوا اَموالَکُم بَینَکُم بِالباطِل» نیست، ولى یک مورد بیمه هست که در آن، آنچه اصالت پیدا مى کند، ربا است و آن، جایى است که در بیمه عمر، شرکت بیمه تمام پول را یک جا مى گیرد و هدف اصلى[اش] این است که سرمایه اى جمع کند و از آن استفاده هاى ربوى بکند. [در اینجا] بیمه تقریبا جنبه فرعى پیدا مى کند که این، مسئله [جدایى] است و درباره آن باید جداگانه بحث کرد.
منبع : ربا، بانک، بیمه، علامه شهید مرتضی مطهری(ره)، 284 و 285.